ГИДРАВЛИКАЛЫ ЖЙЕ
XIII т а р а у. СК-4, СК-4А ЖНЕ СКД-5 КОМБАЙНДАРЫНЫ
ГИДРАВЛИКАЛЫ ЖЙЕСІ
§ 32. Гидравликалы жйелерді жалпы рылысы мен ызметі
Жалпымлімет. Гидравликалы жйелер комбайнды басар- анда жне оны механизмдерін ретке келтіргенде механизаторды жмысын тгелдей немесе едуір жеілдетеді. Гидравликалы жйені атарушы жмыс органы — гидроцилиндр. СК-4, СК-4А жне СКД-5 комбайндарында тоыз гидравликалы цилиндр бар; оны жетеуі бір жаты, ал екеуі — екі жаты рекет етеді.
Комбайндарда бір-біріне туелсіз екі гидравликалы жйе бар: негізгі (жмыс органдары) жне рульдік басару. Біріншісі жи-науышты немесе албаайды айналыс жиілігін, ыру аппараты мен салыстыранда албаайды орналасу алпын, жатканы биіктігі бойынша орналасуын, комбайнны жріс жылдамдыын жне шмелелегішті.жабылуын реттеу шін ажет. Екінші жйе басарылушы доалатарды брылуын оайлату міндетін ата-рады.
Негізгі гидравликалы жйеде НШ-32Э немесе НШ-32У шес-тернялы насос, сатандырыш клапан 27 (81-сурет), басару краны 22, блгіш кран 19, гидравликалы цилиндрлер, блгіш 30, сзгілі гидробак (екі жйеге орта), май трубопроводы (ттік пен шланга) бар.
Барлы комбайндарды гидравликалы жйесіне жмысшы сйыты ретінде майды мынадай сорттары пайдаланылады:
жылы уаыттарда (сырты ортадаы ауа + 10°С жоары боланда) —ДС-11, Дт-8 немесе МЮГ;
салын уаыттарда (сырты ортадаы ауа +10°С тмён боланда) — ДС-8, Дп-8 немесе М8Г;
сатандырыш клапан Д 50—55 кгк/см2 (5000—5500 кПа) ы-сыма реттеліп койылан.
олмен басарылатын гидравликалы жйеде НШ-ІОД нёмесе НШ-ЮЕ гидронасостары, сатандырыпи клапан 5, золотник 2
(жаа терминология бойынша — золотник типтес блгіш) гидрав-ликалы цилиндр 1, май трубопроводы бар.
Гидравликалы жйені екі гидронасосы да двигательге орна-тылып, сол арылы озалыса келеді: СК-4, СКД-5 ж:не СК-5 комбайндарында — тікелей блгіш шестерня, ал СК-6 комбайнын-да— иінді білікті сына-белдікті берілісі аркылы. Екінші жйені сатандырыш клапаны да 50—55 кгк/см2 (5000—5500 кПа) ы- , сыма реттеліп ойылан.
НШ-32Э жне НШ-32У насостарындаы білікті айналыс жиілігі 1480 айналыс/минут (двигательді иінді білігі 1700 айналыс/ миут жасаанда) немесе 1655 айналыс/минут (двигательді иінді білігі 1900 айналыс/минут жасаанда). Насостарды наты німділігі тиісінше 42,1 немесе 48,3 л/мин.
НШ-10Д немесе НШ-10Е насостарындаы білікті айналыс жиілігі двигательді иінді білігінікімен бірдей (1700 немесе 1900 айналыс/минут). Насостарды наты німділігі тиісінше 15,6 не-месе 17,5 л/мин те.
Е с к е р т у. Жаа терминология бойынша басару краны 22 мен блгіш кранды 19. кран типтес блгіштер, ал блгішті 30 — золотник типтес блгіштер деп атайды.
Гидрожйеге май айдайтын гидронасостар майды гидробактан 11 алады, бан кллі май цилиндрлерден жне баса да гидро-жйе рылыларынан аып келеді. Гидробака аып келген май сзгімен 12 тазартылады. Гидробак апаында сапун болады, Оны міндеті — гидробактаы атмосфералык ысымды сатау. Сзгі клапанмен 16 жабдыталып, оны ысымы 1,5 кгк/см2 (150 кПа) шамасында реттелген. Бл клапанйы міндеті мынадай: егер сзгі ластанан болса, онда ол зіне келген майды ткізе алмайды; мндай жардайда ысым соншалы артьш, сзгіні істен шыарады; мндай жадай болмас шін клапан іске осылады да, ол майды тазартылмаан кйінде ткізеді.
Гидроцилиндрлерді рекеті.Гидроцилиндр гильзадан трады, бан штокпен оса поршень (поршеньді цилиндр) немесе плунжер (плунжерлі цилиндр) орналаса алуы ммкін. Оны біріншісі — екі жаты рекетті, екіншісі—бір жаты.
Екі жаты рекетті гидроцилиндрде поршень гильзаны екі ка-мераа бледі. Гильзаны шында штуцер бар, оан ттікше жал-анан. Осы ттікшенін, кез келгені арылы ысым кшімен майды тиісті камераа айдауа болады. Сондай-а майды кез келген ка-мерадан ттікше арылы шыарады.
Егер мселен, гидроцилиндрге 25 майды ттікше 24 арылы айдаса, онда поршень жоары жылжып, арама-арсы камерадаы майды ттікше 23 арыды ыыстырады. Керісінше де істеуге бо-лады: майды ттікше 23 арылы айдау. Мндай жадайда поршень
144 
81-сурет. СК-4, СК-4А жнСД-5 комбайндарыны гидравликалы жйесі:
/, 9, 13, 17, 25, 33 — гидроцнлиндрлер; 2 — золотник; 3, 4, 10, 14, 15, 18, 20, 21, 23, 24, 28. 29, 31 жне 32 — май проводтары; 5, 16, 27 — сатандырыш клапандар; 6 жне 7 — гндронасостар; 8 — вентиль; 11 — гидробак; 12 — сзгі; 19 — блгіш кран; 22 — баскару краны; 16 — вариатор блогынык атасы; 30 — шмелелегішті блгіші.
тмен жылжиды. Поршенні кмегімен штокты ажетті жаына орналастырып, зімізге ажетті жмысты атарамыз.
Бір жаты рекет ететін гидроцилиндрде бір ана камера бар, сондытан оан май айдауа болады. Егер, мселен, ттікше /5 арылы ысым кшімен цилиндрге 13 май айдаса, онда ол плун-жерді жоары ктеріп, сонымен оса албаай таянышын да к-тереді. Май айдаланша плунжер ктеріле береді. Айталы, ал-баайды таянышын тсіру ажет болды делік. Ол шін ттікшё-ні 15 айдаышты ызметінен аызу міндетіне ауысуына мм-кіндік беру ажет. албаай таянышымен оса плунжер арылы майды немі ысады да, оны камерадан ыыстыруа рекет етеді, Ттікше дл осындай жадайа ммкіндік берген кезде, май дереу шыа бастайды да, албаай тсіріледі. Демек, бір жаты рекет ететін цилиндрлерде май тек бір жаа ыысуа жадай жасайды. Ал плунжерді кері арай озалуы жмыс органыны немесе механизмні (бл жадайда албаай арылы) кері ысымы арылы атарылады.
Крандарды ызметі мен рекеті. Егер май аыны насостай тікелей гидроцилиндрге баытталса, онда соысы шандай рекет етпеген болар еді. Сондытан гидроцилиндрлер жмыс ісгеу шін, андай да бір блгіш рылы ажет болады. Мндай рылы мынадай операцияларды атаруы тиіс: ажеттігіне арай екі жаты рекет ететін цилиндрдін, біреуіне немесе екіншісіне майды баыттайды; осы цилиндрлерді екі камерасын да бекіту; май аынын бір жаты рекет ететін цилиндрге баыттау; одан майды шыару; бір жаты рекет ететін цилиндрді камерасындаы майды бекіту. Бл операцияларды басару краны 22 мен блгіш кран 19 атарады. Олар гидрожйеге кезегімен осылан, сондытан бларды бір мезетте пайдалануа болмайды.
Екі кранны ттасы бейтарап жадайда трандаы гидро-жйені жмыс органдарыны рекетін арастырайы. Гидронасос 6 майды басару кранына немі беріп трады. Ол блгіш 30 арылы, сонан со басару кранынй каналы арылы еркін теді де, осыдан кейін блгіш крана йылады. Мндада ол бос канал арылы тіп, ттікшемен гидробак сзгісіне баытталады. Демек май жйеде еркін айналады.
Екі блгіш рылыны корпустары мен крандарында зара дл сйкестелген тесік пен канал бар. Корпус тесігіне штуцер брап кіргізіліп, оан ттікше жаланан. Ттамен кранды корпуса арай жылжытуа болады. Тта бейтарап жадайда транда барлы абылдауыштар ажыратылады. Ттаны рбір жмыс жадайында соан тиісті цилиндрлер (немесе цилиндрді біреуі) осылады.
Гидронасостар
ызметі жне маркалары. Гидронасосты ызметі — двигательді механикалы энергиясын жмысты сйытытын, (р трлі оорттаы майлар) аын энергиясына айналдыру.
Брын комбайндарды двигателіне НШ типтес насостар орна-тылатын — негізгі гидрожйе шін НШ-32Э жне рульмен баса рылатын гидрожйе шін НШ-10Д. Маркадаы цифрлар (32 жне 10) насоса оны шестернялары бір айналанда берілетін жмыс-ты май клемін (см3) крсетеді. Кейінгі жылдары біршама же-тілдірілген гидронасостар ндіру игерілді — НШ-32У негізгі гидро-жйе шін жне НШ-10Е рульмен басарылатын гидрожйе шін жасалан.
НШ-32Э жне НШ-10Д гидронасостары. НШ-32Э жне НШ-10Д гидронасостары бір типтес, оларды бір-бірінен айырмашылыы тек млшері мен німділігінде ана. Мселен, НШ-32Э насосында шестерняны диаметрі 55, оны тістеріні зындыы 22 мм, ал НШ-10Д-да бл млшерлер тиісінше 39 жне 16 мм те, Бірінші насосты шестернясында 8, ал екіншісшде — 10 тіс бар,
Насос (82-сурет, а) мынадай негізгі детальдардан трады: а-паты 2 корпус 15, цапфасымен бірге жасалан екі шестерня; трт зара ауыстырмалы втулка; жк тсіретін пластина 5 ныыздауыш саинасымен 7; сору жне айдау штуцерлері.
Корпусы мен апаы алюминий орытпадан йылан. Втулканы материалы — ола. Шестерня цапфамен оса 18ХГТ болаттан жасалан. Втулканы тйіскен жерінде 4 жалтыры болады да, оны бралуына ммкіндік бермейді. Сонымен оса, втулкаларды бір-біріне тыыз орналасуы серіппе 6 арылы амтамасыз етіледі. Насосты кллі детальдары те дл етіліп жасалан, мны зі майды арты ауына жол бермейді. Осы масата орай втулканы жне шестерняны цапфасымен оса бірге жптап, оларды аралыындаы саылау млде шамалы болатындай етеді. Егер насосты блшектеу ажет болса, онда растыран кезде втулканы алдымен салынуын ескеру ажет.
Втулкалар 3, 13 цапфа бойымен тиісті шестернялара орналасуы ммкін. апапен 2 жне втулкаларды 3, 13 алдыы жоары бйірлерімен шектелген кеістік 16 айдаыш уыспен жаласады. Айдаыш уыстаы май, насос корпусында жне втулканы сырты бетінде жалтырмен пайда болатын жоары ысымды канал 10 арылы кеістікке 16 теді. Корпусты арама-арсы жаында да жалтыр болады, ол втулка бетімен оса, сору уысыа жаланан тмен ысымды канал тудырады.
Кеістіктегі 16 жоары ысым алдыы втулкалара 3, 13 сер етеді. Бл ысым кезегімен шестерняа жне арты втулкаа бе-ріліп, соны нтижесінде осы детальдарды барлыы здігінен ныыздалады.
82-сурет. Гидронасостар:
а. — НШ-32Э насосы; — НШ-32У насосы; б —НШ-10Е насосы;1 17 — алдыы арызу камерасы; 2 — апа; 3 — жетекші шестерня втулкасы; 4 — втулканы тйісу беті; 5 — арты аызу камерасы; 6 — серіппе; 7 — ныыздауыш саина; 8 — жк тсіретін пластина; 9 — жоары ысымды жк тсіру жырашыры; 10 — жоары ысымды канал (ос сызыпен белгіленген); 11 — арызу каналы; 12 — майлау жырашыыны орналасуы; 13 — жетектегі шестерняны втулкасы; 14 — майлау жырашыы; 15 — корпус; 16 — майды жоары ысымы сер етіп, втулканы ысатын кеістік; 18 — алдыы арызу камерасын жалайтын канал; 19 — ныыздауыш резина пластина; 20 — втулканы доа трізді жырашыы; 21 — алюминий вкладыш; 22 — сегмент трізді резина ныыздауыш; 23 жне 25 — манжеттер; 24 — пластина; 26 — осарланган втулка; 27 жне 28 — шестернялар.
Шестерня цапфалары мен втулкаларды аралыына іркілген май аызу камераларына 7, 1 жне 5 тап болады. Алашы екі камера бір-біріне каналмен 18 жаласан. Май алдыы аызу камерасынан канал 11 арылы арты аызу камерасына 5, ал одан тмен ысымды канал арылы сору уысына келеді.
Насос жмыс істеген кезде шестерняларды біреуіні тістері екінші шестерняны ойыына май лесін немі “бекітіп” трады, Егер осы май лесін тйы кедістіктен дер кезінде шыармаса, он-
да арты ысымны серінен шамадан тыс кш тсуі, соны сал-дарынан шестернялар мен втулкалар тозуы ммкін. Айдаыш куыстаы “бекітілген” май лесін шыару шін насоса жоары ысымды тсіру жырашыы 9 жасалан. Оны ролін жетекші шес-терня втулкасыны бйіріндегі ойы атарады. Осындай симмет-риялы орналасан ойытар барлы трт втулканы бйірлерінде де бар. Мны себебі втулкалар зара ауыстырылмалы болуы ммкін (насосты айналу баытын згерткен жадайда). Жетектегі шестерня втулкаларыны ойытары да тсіру жырашыы ролін атарады, біра тмен ысымда. Осы жырашыа тйы кеістік жаындаанда (ойытар — тістер), онда арты ысым емес, вакуум пайда болады, сйтіп олар жырашы арылы сору уысындаы майа толады. Екі жырашы та — жоары жне тмен ысымдысы — насос жмысын жасартады.
Втулканы алдыы бйіріндегі ысым А, оны барлы бетіне тарайды. Алайда втулканы ішкі бйірінін, айдалатын бетіне де жоары ысым Б сер етеді. Втулканын, ішкі бйіріні айдалатын бетіндегі ысым Б кшіні сері, сору аймаында млде болмайды.
Демек, айдалу аймаында втулкаа А ысымы мен Б кері ысымы сер етеді (біріншісі екіншісінен анарлым кп). Оору аймаында втулкаа тек А ысымы сер етеді. Осыан байланысты втулкалар иашталып алмауы шін насоска мынадай тетіктер орнатады: соратын жаындаы втулканы бйір бетіні біразы кеістіктегі 16 жоары ысымнан босаан; ол шін насос апаы мен втулкаа жк тсіретін пластина 8, саина 7 орнатады; саинаны 7 диаметрі (2,8—3,2 мм) кеістік 16 енінен лкен, сол себепті саина апа 2 пен втулка аралыына тыыз орналасып, пластина 8 мен втулканы тиісті бйір алаын жоары ысымнан шектейді.
Втулка мен шестерняньщ бйір беті жмыс кезінде тозады. Осыан орай апа 2 пен втулкалардын, 3, 13 алдыы бйірле-ріні аралытары кеітіледі. Жоарыда атап крсетілгендей, са-инаны 7 диаметрі кеістікті 16 енінен лкен. Соны нтиже--сінде ол кеейіп, ажетті тыыздыты сатайды.
Саинамен 7 оршалан кеістік сору уысымен пластинадаы тесік жне тмен ысымды канал арылы жаласады. Кеістіктегі 16 саина ныыздамаан жерге іркілген май сору камерасына шыарылады.
Барлы втулканы ішкі жа бетінде бірден бойлы жырашы 14, ал бйірінде — екіден шаын жырашы 12 бар. Оны міндеті — цапфа мен шестерня бйірін майлау.
Басару дгелегі жйесіні насосы немі осулы кйінде, ал комбайнны жмыс органдарыны насосын ажыратып оюа бо-лады, Двигательді жргізер алдында насосты осыландыын
тексереді. Оны осу немесе ажырату двигатель жмыс істемей тран кезде ана атарылады.
НШ-32У гидронасосы. Бл гидронасосты (82-сурет, б) НШ-3,2Э гидронасосынан айырмашылыы резиналы ныыздауыш жйесі бар да, ныыздауыш саиналы 7 жк тсіретін пластинасы 8, втулка аралытарындаы серіппесі 6 жне баса да жетілдірілген тетіктері жо (82-сурет, а).
НШ-32У гидронасосында детальдардын, 7, 8 орщлна ттас ре-зина пластина 19 орнатылан, бл корпус пен апаты аралыына сыылан (82-сурет, б). Пластинада 19 алдыы втулкалара Ц 3, 13 арналан тесік бар. Бл тесіктер апак, 2 тсында болат шайбасы бар резина саинамен ныыздалан,
НШ типтес насостарда ныыздауыш саина 7 втулка мен ка- паты 9 аралыына ыстырылан (82-сурет, а). Оны кееюі втулка мен шестерняны бйірлері тозуын белгілі бір шамаа дейін шектейді. Втулкаларды 3, 13 0,10—0,15 мм ажалуы салдарынан саинадан 7 кейінгі детальдардьщ саылауы артып, саинаны зі істен шыатындыы аныталан.
НШУ типтес гидронасостарда пластина 19 насосты корпусы мен апаыны аралыына ыстырылан, оны керілуі детальдарды ажалатын бетіні тозуына байланысты емес (82-сурет, б). Зерттеулерге араанда, бл гидронасостарда ныыздауышты герметикалыы втулка мен шестерня бйірлері 2,5 мм дейін тозанда да ауытымайтындыы байалан.
НШУ типтес гидронасостара таы да мынадай згерістер е- гізілген: втулканы шестерняа жанасатын бйіріне доа тріздіі жырашы 20 жасалан; корпусты сорылатын жаындаы ырна- латын бетіне резина ныыздауыш 22 жне алюминий астар 21 ойылан.
Кеістіктегі 16 аса жоары ысым втулкаларды 3, /5бйірлеріне сер етеді (82-сурет, б). Алайда арама-арсы жаынан осы втулкалара доа трізді жырашыа 20 тетін май ысымы сер етеді. Осы себепті втулка мен шестерняа немі осьтік кш сер етеді.
Ныыздауыш 22 майды кеістіктен 16 сору уысына туіне ке-дергі жасайды.
НШ-10Е гидронасосы. НШ-10Е насоеына, НШ-32У насосы се-кілді, осьтік компенсация жйесі олданылан. Сонымен оса, НШ-10Е-де втулка 26 осарланып жасалан (82-сурет, в). Бл насоста екі втулканы да оны корпусына шестернямен оса орнатады.
Втулкаларды манжетке 25 арналан ырналан беті бар, ман-жетті жиегінен шестерня жаына орнатады. Манжет жиегі тйы уыс жасайды да, ол, насосты айдайтын камерасына втулкадаы сегментті жалтыр арылы жаланады. Жмыс процесі кезінде манжет 25 жиегінен пайда болан уыстаы май ысымы екі втул-
каны да шестераяа ысады, мндайда манжет сору аймаына дейін жетпейді.
НШ-10Е насосында аан майды братын біратар рылы бар. Насос корпусына жасалан тйы алыптар зара, сондай-а тмен ысымды каналмен жаланан; сору уысы арылы тетін бл канал корпус жалтыры мен втулка бетінде пайда болады. Манжет 23 уысы жне корпус апаы мен шестерня 27 цапфасыны уысы пластинаны 24 арнайы профильді тесігі арылы тмен ысымды каналмен жаласады.
Басару краны
Басару краныны кмегімен комбайн жрісіні жылдамдыы ешбір сатысыз згереді. Бан ммкіндік беретін механикалы -рылыны (вариатор блогы) тменде, XV тараудаы “Жріс блігі” таырыбында арастырамыз. Мнда біз вариатор блогын басаруа ммкіндік беретін гидравликалы рылыны (83-сурет) конструкциясы мен рекетін арастырамыз.
Басару краны корпустан, краннан жне басару механизмінен трады. Корпус пен кранды млшерін бірдей етіп жптайды, олар-ды басаша комплектілеуге болмайды. Оларды аралыындаы саылау 0,008-ден 0,016 мм шамасында ауытиды (блгіш кранда да осындай длдікпен соан сас детальдар жасайды).
Кранда трт радиалды канал /, 3, 9 жне // бар, олар арылы орталы канал 8 теді. Радиалды каналдар 3, 9 трубопровод арылы гидравликалы цилиндрге жаланан тиісті штуцерлерге 12, 13 тартылады. Тменгі аызу уысы орталы канала радиалды канал арылы жаласады. Кран бейтарап тран жадайда радиалды канал 11 штуцермен 5 йлеседі. Кранда сонымен оса біріне-бірі карама-арсы орналасан бойлы саылаулар 7, 10 бар, блар бір-бірімен саиналы каналмен 4, 6 жаласан. Саылауды 7 бір жбы былайша орналасуы ммкін: санылауды біреуі штуцермен 5 йлеседі, ал оан арама-арсы саылау осы кезде штуцерге 13 арсы келеді. Саылауды 10 екінші жбы былайша орналасуы. ммкін: саылауды біреуі — штуцерге 5 арсы, ал арама-арсы садылау — штуцерге 12 арсы орналасады, Кранны бейтарап жадайы 83, а-суретте крсетілген. Насос айдайтын май мндай жадайда мынадай жол жреді: штуцер 5, корпус краныны тесігі, каналдар 11, 8 жне 1, тменгі аызу уысы, штуцер 2, трубопрбвод, блгіш кран. Штуцерлерге 13, 12 арама-арсы корпус тесігі кранмен жабылан. Гидравликалы цилиндр мндайда бекітулі болады.
Жылдамдыын бсендету шін кранды корпусымен 60° брады (83-сурет, б). Мндайда майды жолы былайша згереді: штуцер 5, кран корпусындаы тесік, екі жаындаы саылау 10, саиналы
бейтарап жагдай Жылдамдыты Жылдамдыты
азайту арттыру
83-сурет. Басару кранынын рекет ету схемасы:
/, 3. 9 жэне // — радиалды каналдар; 2 — блгіш кранны штуцері; 4 — жне 5 саиналы каналдар; 5 — насос штуцері; 7 жне 10 бойлы саылау; 8 — орталы канал; 12 — гидроцилиндрдід тменгі уысыны штуцері; 13 — гидроцилнндрді жоары уысыны штуцері.
каналдар 4, 6, кран корпусындаы дроссельді тесік, штуцер 12, одан рі арай гидравликалы цилиндрдін, тменгі уысы. Осымен бір мезетте май гидравликалы цилиндрді жоары куысынан штуцер 13, каналдар 5, /, тменгі аызу уысы мен штуцер 2 арылы блгіш крана айта келіп йылады.
Кранды бран кезде, онда жылдамдыты арттыру шін май аыныны мынадай баыты пайда болады: штуцер 5, кран орпу-сындагы тесік, саылау 7, саиналы каналдар 6, 4, арама-арсы саылау 7, кран корпусындаы дроссельді тесік, штуцер 13, трубо-провод, цилиндрді жоары уысы. Осымен бір мезетте гидроци-линдрді тменгі уысынан май былайша жылжиды. Трубопровод, штуцер 12, кран корпусындаы дроссельді тесік, каналдар 3, 8 жне 1, тменгі аызу уысы, кран корпусындаы тесік, штуцер 2, трубопровод, блгіш кран.
Кран мен корпусты аралыындаы саылау арылы май кран бйіріне аады. Тменгі жаынан ол аызу уысына тап болады. Жоары жаында май саиналы жырашыа, ол арылы орталы аызу каналына теді,
Штуцерлерге 12, 13 май шаын диаметрлі дроссельді тесік ар-ылы келеді. Мны зі гидравликалы цилиндрді вариатор аша-
84-сурет. Басару краныньщ механизмі:
а— бейтарап алпы; — жылдамдыты артуы; б —жылдамдыты баяулауы; 1 — корпус;2— білікше; 3 — шайба; 4 жэне 5 —серіппені жазылан штары; 6 — йылыс; 7 — тірек; 8 — десі.
сын жайлап згертуге ммкіндік береді. Мндайда айдаыш ма-гистральдаы арты ысым сатандырыш клапанды іше осып, арты майды аызады.
Кранды бір тран алпынан екіншісіне ауыстырып осатын жне оны сонда стап тратын механизм 84-суретте келтірілген. Кран штогіне корпус 1 бекітілген. Корпуса кигізілген серіппеде жазылан екі шы 4, 5 бар. Серіппені жоары шы 4 арнайы
шайбаны 3 тмсыына, ал тменгісі — корпусты йылысына тіреледі. Серіппені жазылан штарынын. аралыында басару алашасына бекітілген тірек 7 орналасан.
Серіппені екі шы да тірекке 7 ысылан кезде кран бейтарап алпында болады (84-сурет, а). 84, б-суретте крсетілгендей рычагты бран кезде, десі 5 тіреушке 7 дейін жетеді де, кран 60° длме-дл брылады. йылыс 5 серіппені тменгі шын жылжытады. Оны жоары шын тірек 7 стап трады. Егер ры-чагты босатса, онда серіппе кранды бейтарап жадайа келеді.
84, б-суретте крсетілгендей етіп рычагты бран кезде, шайба 3 тмсыы серіппені жоары шетін тартады ал тіре оны тменгі шын стап трады. Екі жадайда да тірек 7 дес 8 кранны екі жаына 60° арты брылуын шектейді. Мндайда (бейтарап тран жадайда да) кран мен корпустагы каналдарды сйкес келуі амтамасыз етіледі. Егер рычаг бейтарап жадайдан шыарылып, біра тірекке дейін жеткізілмесе, онда май аыны зіледі (ол сатандырыш клапан арылы теді).
Блгіш кран
34-параграфта арастырылан басару краны тек бір ана пор-шеньді гидроцилиндрді — комбайнны вариатор жылдамдыыны озалысын рана амтиды. Осы параграфта арастыралы отыран блгіш кран жалпы аланда бес плунжерлік гидроцилиндріі бар ш ттынушыны амтиды.
Блгіш кран (85-сурет) рбір ттынушыа мынадай ш жадайды амтамасыз ететіндей етіп орналастырылады: айдаыш ма-гистральды осу, бейтарап жадайда орнату жне аызу магист-ралына осу. Клдене жазытыа брышты брылу нтижесінде кран бір ттынушыдан екіншісіне ауыстырылып осылады. Ал оны тік алпында ойанда ол ттынушыны ажетті магистральа осады немесе бейтарап алпында орнатады.
Кран корпусына 7 бес штуцерге арналан тесік жне екі дгелек тесік жасалан. Май штуцерге 5 май (суретте наты тран калпы згертілген) баскару кранынан келеді. Май штуцерден 18 калбаайды ктеретін екі гидроцилиндрге йылады.
Штуцердегі 19 май жатканы ктеретін екі гидроцилиндрге теді. Штуцер 20 албаайды айналыс жиілігі вариаторыны бір гидроцилиндрін амтиды. Штуцерлер 18, 19, 20 аркылы май, тиісті гидроцилиндрлерді осан кезде аызу магистралына айыра келетіндігін атап кеткен жн.
Штуцер 25 — аызбалы болады (ол 5-штуцер секілді шартты трде натурасынан згертілген). Тесік 24 айдау камерасы болып саналады; ал келесі тесік 23 тменгі аызу уысын райды.
Кранда бір-біріне арама-арсы орналасан жне екі радиал-
85-сурет. Блгіш кран:
1-жне 3 — бойлы саылау; 2 — жне 4 — радиалды каналдар; 5, 18, 19, 20 жне 25 — штуцерлер 6 — кран штогы; 7 — корпус; 8 ж-не 9 — муфталар; 10 — саина; 11- шариктер; 12 — фланец; 13 — рычаг; 14 — уыс; 15 — албаай айналысыны саылауы; 16 — жатканы ктеру саылауы; 17 — албаайды ктеру саылауы; 21 жне 22 — бойлы каналдар; 23 жне 24 — корпустаы дгелек тесікз Н — зындыы 50,50,1 ммте ашыты.
ды каналдармен 2, 4 жаласан екі бойлы саылау 1,3, сондай-а екі бойлы канал 21, 22 бар.
Блгіш кранны рекет ету схемасы 8б-суретте крсетілген.
Кран бейтарап жадайда транда (орташа биііктігі бойынша) май былай жреді (86-сурет, а): насос, трубопровод, басару краны, трубопровод, штуцер 9, жоары аызу уысы 10, штуцер 11, трубопровод, май резервуары.
Ттынушыларды айдайтын магистральа осу шін (жатканы немесе албаайды ктеру, албаайды немесе жинауышты ай-налу жиілігін арттыру) кранды ктереді (86-сурет, б). Бойлы саылау 5 саиналы тесікке 1 йлеседі. Жоары аызу уысы 10
тесіктен 1 ажырайды. Май штуцер 3 арылы гидравликалы ци- линдрге баытталады (наты ай цилиндрге екендігі корпустегі; кранны брылу брышына байланысты).
Ттынушыларды аызу магистралына осу ажет болан жа- дайда (жатканы немесе албаайды тсіру, албаайды немес жинауышты айналу жиілігін тмендету), кранды тмен арай шегіне жеткенше озалтады (86-сурет, в). Мндайда бойлы са ылау тменгі аызу уысына 6 жаланады, айдау магастралын даы май штуцерлер 9, 11 арылы, кран кдімгі бейтарап жадай да тран кездегідей, аызу магистралына теді. Цилиндрдегі май мынадай жолдан теді: штуцер 2, бойлы саылау 5, радиалдь канал 8, тменгі аызу уысы 5, бойлы канал 7, жоары аызу куысы 10, штуцер 11, аызу магистралы.
Жатканы ктеру мен тсіруді ммкіндігінше тез атару ажет Сол себепті тиісті цилиндрлерді маймен оректендіретін корпус каналыны имасы лкен болады. албаайды орнату мен айналыс жиілігін згертуді жайлап атарады. Сондытан осы реттеуді атару шін майды цилиндрге жеткізетін каналдьзд имасы шаын болады.
Блгіш кранды ажыратып-осыш механизмі былайша рылан (85-сурет). Рульдік алыпты кронштейніне фланец 12 бекітілген. Кранды корпуса ауыстырып осатын рычаг 13 шін фланецке ш бойлы жне бір клдене саылау бекітілген. Фланецті айралан бетіне латы саина 10 ондырылан. Рычаг 1і ашасы тіабек арылы саинамен 10 байланысан. Сонымен оса аша білікшемен, ал соысы муфталарды 8, 9 кмегімен кран штогына 6 жаланан.
Фланецте серіппеге арнап радиалды канал жне екі шарик 11 ал саинада 10 — ш уыс 14 жасалан (біреуі орталы жне екеуі бйірлік). 85-суретте орталы уысты сырты шарик 11 жауып тр. Білікше ішкі шарикті 11 астында дгелек жырашыпеі жабдыталан.
I
86-сурет. Блгіш краннын ре кет ету схемасы:
1 — саиналы тесік; 2 — штуцер, ол арылы май плунжерлі цилиндрге баытталады; 4 — штуцер жабык, 5 — бойлы саылау; 8 — радиалды канал; 9 — штуцер, ол арылы бас-
ару кранындаы май аып келеді , 10 — жоары арызу уысы; 11-аызу штуцері.
Рычаг клдене саылаудьщ орта тсына орналасан кезде бейтарап алпында болады. Шарикті біреуі білікше жырашыын- да, ал арама-арсы жаындаысы орталы уыса 14 орналасады. Егер рычагты клдене саылау бойынша оа немесе сола ауыстырса, онда онымен бір мезетте саина 10 жне кранмен оса білікше айналады; шарик уыстан шыып, саинаа 10 тіреледі де, оларды орамына жанасанша серіппені сыады. Осыан орай білікше екінші шарикпен тйіседі де, осы кезде оны ктеруге де, тсіруге де болмайды. Мндай жадай сырты шарик о жатаы немесе сол жатаы уыса орналасана дейін созыла береді. Мны зі рычаг о жатаы немесе сол жатаы баыттауыш тік саылауа орналасан моментке сйкес келеді. Шарик уыса тскенде серіппе босайды. Осыны нтижесінде білікшені (соны-мен оса кранды да) ктеруге немесе тсіруге болады. Біра білікше жоары немесе тмен орналасанда, шарик оны дгелек жырашыынан шыып, серіппені шегіне жеткенше ысады. Бл кезде арама-арсы шарик саинаны 10 тйытайды да, енді оны фланецпен 12 салыстыранда жылжытуа болмайды. Демек ша-риктер серіппемен оса бекіткіш міндетін атарады да, блар са-кина мен білікшені ажетті алпында стап трады.
Муфталарды 8, 9 біреуінде он, ал екіншісінде он бір тесік бар. Муфталар ажетті брышты брылуы бойынша сйкес келетін жп тесіктерге байланысады. Сондай-а муфталарды бір-бірінен біршама тік баытта жылжытады, ол шін бларды аралыына реттегіш тсем ояды.