Отын насосы жне форсункалар
Жалпы мліметтер.СК-4 жне СК-4А, СКД-5 жне СК-5 ком-байндарыны двигательдерінде оа арай алынатын ждырыша білігі тангенциаль профильді трт плунжерлі отын насостары ор-натылан. Мндай насостар а т а р л ы немесе кп плунж е р л і насостар тріне жатады.
СК-6 комбайны двигателінде екі блікті бір плунжерлі таратыш насос орнатылан.
Кп плунжерлі насостарда насосты элементтерді саны дви-гательді цилиндрлер санына сйкес келеді. Бір плунжерлі насос-
тарда бірнеше цилиндрге бір насосты элемент болады. Осы жа-дайда СМД-64 алты цилиндрлі двигатель шін насосты екі блі-гіні райсысы тарту механизмі кмегімен ш цилиндрге ызмет крсетеді.
СМД-14К, СМД-15К, СМД-18К жне СМД-17 двигательдерінде орнатылан отын насосы плунжеріні диаметрі 9 мм (1972
121-сурет. Отын насосы:
1 — рейка; 2 — плунжерді серіппесі; 3 — гильза; 4 — плунжер; 5 — айдамалау клапаныны ершігі; 6 — айдамалау клапаныны серіппесі; 7 — ысу штуцері; 8 — жне 13 — отын аатын каналдар; 9 — гильзаны ткізу тесігі 10 — айдамалау клапаны; 11— плунжер сті кеістігі; 12 — гильзаны ендіру тесігі; 14 — винт; 15 — майды (отынды) плунжер мен гнльза аралыына тарататын кертік; 16 — плунжер серіппесіні трелкесі; 17 — реттеуіш болт; 18 — арсы гайка; 19 — итергіш; 20 — насос білігіні 22 ждырышасы; 21 — итергішті ролигі.
122-сурет. Отын насосыны плунжерлік жбы:
23 — плунжерді осьтік каналы; 24 — тік ойы; 25 — плунже радиальды брыланан тесігі; 27 — плунжерді айналма тетігі; 28 — плунжерді жетектемесі; 29 — иыты; зге белгі 121-сурет астындары сздерде крсетілген.
жыла дейінгілерде 8,5 мм болады), ал оны жрісі 10 мм. СМД-64 двигателінде орнатылан насосты плунжеріні диаметрі 9 мм, ал оны жрісі 8 мм.
атарлы насосты негізгі блшектері. Насоста мынандай негізгі блшектер бар: ждырышалы білігі жне трт итергіші бар корпус; трт плунжері жне айдамалау клапандары бар насосты апаы (басы), отын беруді реттеу механизмі, отын ттіктері. Плунжерлер жбы айдамалау клапаны, итергіш жне білікті ждырышасы кейде тын насосыны секциясы деп аталатын жеке элемент райды. Плунжерлер жбы мен ясы бар айдамалауыш клапан пре-цизиялы (те жоары длдікпен жасалан) детальдара жатады. Форсункада да прецизиялы детальдар жбы — инесі бар тазартыш болады. Бл детальдар жбы бір-біріне те жоары длдікпен йлесімді трде тадалады жне оларды бір-бірінен бліп ажыратуа болмайды.
Плунжер жбы жне айдамалауыш клапан.Плунжер жбы гильзадан 3 жне плунжерден 4 ралан (121-сурет). Блар отын насосыны негізгі жмысты детальдары. Гильза насосты апа-рьщда орналасан жне винтпен 14 бекітілген. Оны кертігіні астына мыс тсем салынан. Гильзада бйірлік екі тесік — ендіру 12 жне ткізу 9 тесіктері бар (122-сурет). Плунжерді жоары блігінде айналма кертік 27 жне онымен байланысан тік ойы 24 жасалан. Осы ойыты тілігі деп аталатын винттік жиегі 26 отынны берілуін згертуге арналан. Бан оса, осы тста екі тесік: плунжерлік кеістікті 11 (121-сурет) кертік 27 (122-сурет) пен ойыты 24 жаластыратын осьтік 23 жне радиалды 25 тесіктер брыланан. Плунжерді тменгі блігінде оны гильза ішінде біршама бруа арналан жетектеме 28 бекітілген. Осыны кме-гімен тілік жиек 26 ткізу тесігін 9 ашатын кезеді згертуге бола-ДЫ. Осы кезде отынны форсункаа берілуі тыйылады (отынны берілуі кенет тоталады).
Серіппені 2 кмегімен плунжер (121-сурет) тменгі шымен реттеуіш болта 17 ысылан. Онын итергіштік 19 алпын згер-туге болады. Болтты ажетті алпы арсы гайкамен 18 бекітіле-
ді. Болт 17 отынньщ берілу кезеін реттеуге ммкіндік жасайды. Плунжер енгізу тесігін ертерек бітеу шін, болтты брап шыару керек, ал шіунжер оны кешеуілдетіп бітеуі шін брап кіргізу
керек.
Серіппені трелкесі 16 (121-сурет) плунжерді иыына 2і (122-сурет) тіреледі. Плунжерлік жптьщ детальдары апатг планка жне серіппелер саиналарымен статылады. Бл олардь насосты апаынан ажыратып аланда немесе оан айта орнатанда тсіп кетуден сатандырады.
Гильзаны жоары жаына айдамалауыш клапаны 10 бар ер-
шік 5 орнатылан (121-сурет). Серіппе 6 клапанды, яны жне
гильзаны бір-біріне ысатын, соны нтижесінде гильзаны насос-
тын, апаына ысатын штуцермен 7 тартылады.
Цилиндрге берілетін отынны млшері двигательді жктелуі-
не байланысты болуы керек. Сондытан насоста отынны берілуін
реттеуге арналан механизм бар. Оны рылысы мынандай. Рей-
каны 1 белгілі бір шекте клдене баытта (ойы пен винт оны
айналып, кетуіне ммкіндік бермейді) озауа болады. Рейкаа
райсысы сйкес жетектемемен 28 жаласан трт амыт бекі-
тілген (122-сурте). Рейка озаланда барлы плунжер бір мезгіл-
де брылады, олай болса, барлы секциялара отынны берілуін
бір мезгілде згертеді. Насос барлы цилиндрлерге бірдей мл-
шерде отын беруі ажет. Егер секцияны біреуі дрыс жмыс істе-
месе, онда оны былай реттейді: осы секцияны жетектемесіме
байланысан амытты рейкаа жаа жадайа сйкес бекітеді.
Отын насосыны рекеті.Ждырышалар итергішті роликте-ріне жанасанда плунжерді жоары жылжытады. Ждырышала итергіштен- асып тскенде серіппелер 2 плунжерді тмен озайды
Насос апаыньщ П трізді каналдарына 8, 13 айдамалауыш помпа сзгі арылы здіксіз отын айдайды (123-сурет). Клапа 30 0,4—0,6 кгс/см2 (40—60 кПа) ысыма реттелген. Арты отын немі осы клапан арылы шыарылады, бл отын ттікшемен пом паа айтып келеді. Осылайша айналыс жасау себепті отынмеі бірге-айдалан ауа П трізді каналда жинаталмайды.
Плунжер тмен арай озалып тесікті 12 ашан кезде (121-су рет), отын П трізді каналдан оан арай аады да плунжердіі жоары жаындаы кеістікті 11 толтырады. Бл — сормалау ж -рісі. Осыдан кейін плунжер жоары арай жылжи бастайды. Ал рашыда ол отынны бір жартысын тесік 12 бітелгенше одан ай ^дап шыады. Осыдан со отына лкен ысым тседі, бл ысым айдамалау клапанына беріледі. Осы клапан серіппені 6 сыады жне штуцер 7 мен форсункаа жаласан жоары ысымды т тікпен отын ткізеді. Бл — айдамалау жрісі. Осы жріс ткіз тесігін 9 жиек 26 (122-сурет), ашана дейін жаласады. Тесік бітелісімен, плунжер сті кеістігінен отын бірден тесіктер 23, 2 (122-сурет), ойы 24, айналма кертік 27 жне тесік 9 арылы ка-
123-сурет. Отын насосыны детальдары:
30 — ткізу клапаны; 31 — айдамалау клапаныны бседету белдеуі; зге белгілер 121 сурет астындаы сздерде крсетілген.
нала 8 (121-сурет) арай бет алады. Осы кезде плунжер стіндегі ысым млдем тмендейді, осыны нтижесінде серіппе клапанды айтадан ясына ысады. Сол кезде клапанны бседету белдеуі 31 рекет етеді (123-сурет). Белдеу яа ене бастаан алашы кезеде, ол тек ана плунжер сті кеістігін жоары ысымды отын ттігінен ажыратады. Клапан яа толытай тскен кезде, белдеу поршень секілді сер етіп отынны отын ттігіндегі бір блігін тез сорып алады. Ондаы ысым кенет кемиді. Отынны берілуіні кенет тотатылуы себепті ине тозадатышты ершігіне лезде жанасады, осыны нтижесінде форсунканы соплосынан отынны ауынан сатануа болады.
Айдамалау жрісі жиек 26 (122-сурет) ткізу тесігін 9 ашана дейін созылады. Егер насосты рейкасы плунжер саат тіліні айналу баытында (егер оан стінен араанда) бралатындай болып жылжытылса, онда оны тілік жиегі ткізу тесігін кешеуіл-детіп ашады. Осыны нтижесінде отынны берілуі артады. Егер рейка арама арсы жаа жылжытылатын болса, онда керісінше нтиже шыады. Плунжер ойыыны 24 барынша биік учаскесін тесікпен 9 дл келтірсе мына тмендегі жадай болады: тілік жиек ткізу тесігінен бір бйірге ыысан жне оны немі бітемейді; плунжерді айдамалау жрісі кезінде отын плунжерді стігі ке-
істігінен канала 8 толытай аады; басаша айтанда, насос жмыс істеп транда отынны берілуі тоталады.
Гильза мен плунжер здеріні аралыынан шыатын отынмен марланады. Кертік 15 отынны йлесуші беттер аралыына жай луына, яни оларды майлануына ммкіндік береді..
Отын насосыны жетегі. Отын насосы двигательді шестернялар картері фланеціне плитамен 5 бекітілген (124-сурет). Насос ты корпусына оны жетегіні шестернясыны 2 кпшегіне орналасан бекіту фланеці 6 осылан. Насосты білігіне жырашыты втулка 4 бекітілген, ал шестерняа 2 жырашыты фланец жаласан. Втулка фланец жырашыымен ілініскен. Осы деталдарды райсысында бір-бірден “соыр” жырашы бар, сондытан олар белгілі бір алыпта ана бір-бірімен жаласа алады.
Фланецке 1 екі таба — Н жне Т, ал шестерня кпшегіне Б белгісі салынан. Н жне Т белгілеріні маызы жайлы 48-пара-графта айтылан. Насосты орнатан кезде двигатель маркасына сйкес Б табасын фланецтегі екі табаны (Н немесе Т) біреуімен длдестіреді. Мысалы 1700 айналыс/минут жасайтын двига-тельдерде форсунка отынды кйынды камераа иінді білік сыу тактісіне жоары лі нктеге дейін 8—10° жетпеген кезде бркуге тиіс. Сол кезде двигательді жмыс істеуіне олайлы жадай жа-салады. Форсунканы бркуі кезінде осындай озу брыштарын амтамасыз ету шін, насос отынды 18—20°-тан арты озу бры- шымен беруі тиіс.
Отынды берілу кезеінен брку кезеіні кешеуілдеуі біратар себептермен теіндіріледі (отынньщ сызылыштыымен, отын жретін тетіктерді клемдеріні лаюымен жне басалармен)
124-сурет. Отын насосыны жетегі:
1 — жырашыты фланец; 2 — насос жетегіні шестернясы; 3 — фланецті шестерняа 2 бекітілу болты; 4 — жырашыты фланец; 5 — насосты бекіту плитасы; 6 — орнату фланеці.
Фланецтегі Т белгісі шестернялар кпшегіндегі Б белгісімен дл келгенде жоарыдаы озу брышы амтамасыз етіледі. 1900 айналыс/минут жасайтын двигательдер шін отыннын, берілуіні озу брышы 26—28° болуы ажет. Бл брышты Б жне Н таба-ларына дл келтіру арылы жасауа болады.
Жетек механизміндегі арнаулы рылы отынны берілуіні озу брышыны дл реттелуіне ммкіндік жасайды. Бл былайша іске асырылады. Фланец 1 шестернямен 2 екі болт 3 арылы бай-ланысан. Фланецте жне шестерняны кпшегінде осылай бекіту-ге арналан он алты тесік (екі тесікті орнына) тесілген, бларды фланецтегі аралытары 21°, ал шестерняда — 22° 30'. Фланецтегі белгілерді тсында плюс табасы (озуды арттыру) жне минус табасы (озуды кеміту) бар стрелкалар салынан. Егер болттар брап шыарылса, фланец шестерняа атысты оа (плюс табасы баытына) бір тесікке брылса жне олар болттармен айтадан байланыстырылса, онда озу брышы ждырыша білігіні ГЗО' брылуындай немесе иінді білікті 3°-а брылуындай артады. Болттарды келесі жп тесіктерге алмастырып салу озу брышын иінді білікті 30° брылысына згертеді.
Насосты двигательден бліп алан кезде шестерняны 2 орна-тылу алпы брынысынша алады, себебі шестерня фланецпен бірге з орнында алады, оны арнаулы фланец стап трады. На-состы айтадан з орнына ойанда, фланецті 1 “соыр” жыра-шыы жне втулка 4 оны дрыс орналасуына ммкіндік жасайды.
Форсункалар туралы жалпы мліметтер. Форсункалар тоза-датышыны рылысы бойынша бір тесікті жне кп тесікті бо-лып блінеді. СМД-14К, СМД-15К, СМД-18К жне СМД-17К дви-гательдерінде бір тесікті ФШ-6205 жабы штифті форсункалар олданылан. СМД-64 двигателінде біра трт тесікті тозадат-ышы бар ФД-22 форсункасы орнатылан.
ФШ-6205 форсункасыны рылысы. Насостан шыан отын цилиндрді апаында орналасан форсункаа белгілі бір мл-шермен келеді. Форсунканы тозадатышы йынды камераа 10 кірер жерде орналасагі (114-сурет).
Бір-біріне дл жымдасан жне мият йкеліскен тозадатыш пен ине 16 фррсунканы е негізгі жауапты детальдары болып табылады. Оларды бір-бірінен ажыратуа болмайды. Бл детальдар форсунканы корпусына 6 бралып кіргізілген гайканы 14 ішінде жинастырылан. Гайка тозадатышты корпуса ныыздап ысады. Ине 0,35—0,40 мм ктеріле алады.
Штанга 3, серіппе 7 жне стакана 8 брап кіргізілген винтпен 9 ине тозадатышты ершігінё сыылады. Осы стакан з кезегінде форсунканы корпусына брап кіргізілген. Серіппені созылуын винтпен 9 реттейді, мнымен бірге ол бекітілген алпында арсы гайкамен 10 бекітіледі. Винт алпашамен 11 жабылан. Саина
125-сурет. Форсункаг
1 — тозадатыш; 2 — тозадатыштаы камера; 3 — штанга; 4, 5 жне 15 — отын келетін каналдар; 6 — форсунканы корпусы; 7 — серіппе; 8 — серіппе стаканы; 9 — реттеуіш винт; 10 — гайка; // — алпа; 12 — сзіліп шыан отынды кететін тесік; 13 — тозадатышты саиналы ойыы 14 — тозадатышты инесі; 17 жне 18 — инені конусы; 19 — тозадатыш тесігіні конусты абырасы; 20 — инені нырыздауыш корпусы; 21 — ине шыны кері корпусы.
ойы 13 клбеу ш канал 15 арылы камерамен 2 байланысан. Тозадат-ыштын, тмен жаында тесік бар. Оны конусты абырасы 19 инені ныуыздауыш конусы 20 шін ершік болып табылады. Тозадатыш тесігіні тмен жаы цилиндрлік белдеумен бітеді.
Форсунка тмендегіше рекет жасайды. Насостан шыан отын жоары ысымды ттік, каналдар 5, 4, ойы 13 жне канал 15 арылы камераа 2 йылады. Насос плунжеріні айдамалау жрісі кезінде камерадаы 2 отынны ысымы артады (125 кгк/см2-а, яни 12,5 МПа-а). ысым конустара 17, 18 сер етіп серіппені кедергісін жеіп, инені 16 0,35—0,40 мм ктереді. Сол кезде тозадатышты шыару тесігі мен инені штивті аралыында жіішке саиналы саылау пайда болады. Отын осы саылау арылы лкен жылдамдыпен шапшып шыып, конус трізді аын трінде йынды камераа йылады. Бл йылу насосты форсункаа отынды беруі тотаанша созылады. Насостан отынны берілуі кенет тоталады (бан айдамалау клапаныны бседету белдеуі жрдемдеседі). Отынны берілуі тыйылан кезде камерадаы 2 ысым кенет тмендейді де серіппені серінен ине бастапы алпына тез айтып келеді. Тозадатышты шыару тесігін кенет бітеу одан тозаданбаан отын тамшыларыны аып кетуіне жол бермейді.
Ине мен тозадатышты аралыынан, сондай-а тозадатыш пен корпус аралыынан отынны сзіліп ауы ммкін. Бл жадайда ол тесік 12 арылы арнайы тесікке аызылады.
оректендіру жйесінде насосты форсункалармен байланысты-ратын жоары ысымды ттіктер бар. алан ттіктер — тменгі кысымды. детте жоары ысымды ттікті сырты диаметрі 7 мм-ге, ал ішкісі — 2 мм-ге те. Тменгі ысымды ттіктерде бл лшемдер сйкес трде 10 мм-ге жне 8 мм-ге те. Жоары ы-сымды ттікті шы конуса кигізілген. Насосты жне форсунка-ны штуцерлеріне ттіктерді конустары соылатын конусты ялар бар. Оларды осымша гайкамен ысып тартанда ажетті тыыз байланыс пайда болады. Осы ялар мен ттіктерді конусты штарыны беттерінде заымдар болмауы керек; блай болмаан жадайда байланыстарды тыыздыы бзылады. Бл беттерді заымдалудан орау шін, мына ережелерді сатау керек: егер отын жретін ттік алынатын болса, онда осымша гайкаа орауыш тыын кигізеді, ал насосты штуцерлерді жне форсун-каларды тесіктері алпашалармен жабылады. Блай істеу на-состы да, форсункалар мен отын жретін ттіктерді де ластанып бітеліп алудан сатайды. Егер двигательден форсункалар алына-тын болса, онда бркігішті сорайып шыып тратын шына алпа кигізіледі.