СК-5 жне СК-6 комбайндары электрлік жабдытарыны приборлары

Ток кздері.СК-5 жне С-6 комбайндарында траты токты сыар ткізгіштік электр желісі пайдаланылан, біра бл ком-байндарда ток ткізгіші бар айнымалы ток генераторлары орна-тылан. 1972 жыла дейін бл комбайндар шін р трлі генера-торлар жасалды: С-5 комбайнына арналан Г-304 (уаты 250 Вт) жне СК-6 кобайндарына арналан Г-305Б (уаты 400 Вт). 1972 жылдан бастап осы комбайндардьщ (СК-5 пен СК-6) екеуіне ар-налан Г-304 типті, уаты 400 Вт унификацияланан орта генера-тор шыарылуда. Генератордын кернеуі 12 В. Генераторлар дви-гательді иінді білігіні сыналы белдігімен айналдырылады. Ми-нустік полюс осыш арылы “массамен” байланысан.

Кабина ішінде генератормен бірге жмыс істейтін РР-362Б жа-наспалы-транзисторлы релереттеуіш орнатылан. Оны ызметі — генераторды арты жктемеден орау жне кернеуді траты ша-мада стау. Реле-реттеуіште аккумуляторлы батареяны зарядта-луын жыл мезгіліне сйкес реттейтін жанаспалы винт бар. Винтті “Жаз” алпына келтіру шін оны тірекке тірелгенге дейін брап шыарады, ал “ыс” алпына келтіру шін тірекке дейін брап кіргізеді.

СК-6 комбайнында бір 6ТСТ-50-ЭМС аккумуляторлы батарея-сы, ал СК-5 комбайнында екі 6ТСТ-132-ЭМС аккумуляторлык ба-тареясы пайдаланылан.

Жргізгіш рылы.СК-5 комбайныны СМД-17 двигателі СТ-100 стартерімен жргізіледі. ВК-ЗОБ ауыстырып-осышы СМД-15К двигателіндегі сияты приборлар аланындаы кнопканы басып алан кезде батареяны параллель осылудан тізбектеп осуа ауыстырады жне бір мезгілде стартерді де жмыса осады. Жргізу желісіне осылан стартерді релесі (РС-502)

двигатель жргізілген со стартерді автоматты трде ажыратып жібереді де, ауыстырып-осышты жанаспалы блігін кйіп ке-туден сатайды. Ауыстырып-осыш пен реле аккумуляторлык ба-тареяны жанында орналасан жшікті ішінде бекітіледі.

СМД-64 двигателі жргізгіш двигательмен от алдырылады, ал жргізгіш двигатель СТ-352-Д стартерімен жргізіледі. Стартерді осышы. двигательде бекітілген.

138-суретте СК-5 комбайныны электрлік жабдытарыны принциптік схемасы крсетілген. СК-6 комбайнындаы электрлік жабдытарды орналасуы да осы схемаа сас.

 

Жары беру жабдытары.СК-5 комбайнындаы жары беру приборларыны орналасу ретін анытайы. Бларды басару шін ириборлар аланында орналасан косыштар жйесі мен баылау лампочкалары пайдаланылады (62-параграфтаы 149-суретті караыз).

Комбайнны алдыы “жаында алыса жне жаына жары тсіретін ос ылы бар А12-50 + 21 лампочкасы, ал арты жаында кдімгі А12-32 лампочкасы бар екі ФГ-304 фарасы орнатылан. Алдыы жатаы фаралар олмен осылатын ауыстырып-ос-ышпен / (149-сурет), ал арты жатаы фаралар — осышпен 17 іске осылады.

Алыса-немесе жаына жары тсіретін лампочка аяпен іске осылатын ауыстырып-осышпен жаылады. Кк тсті лампочка 23 алыса жары тсіретін лампочканы іске осылуын баылайды. Ауыстырып-осышта 1 биметалды ораыш бар.

Жргізушіні алашасында жне шаната А12-21-6 электр лампочкасы бар ПФ101-Б кішкене фара орнатылан. Млдір йнегі бар кішкене фара комбайнны габаритін (жаткасыз) крсетуге жне брылыс сигналын беруге арналан.

Комбайнны арты жаында “стоп” жары сигналын беруге арналан ызыл йнекті жне екі лампочкалы (А12-21 жне А12-3) ФП101-Б фонарьлары, сондай-а ызылт йнекті жне А12-21 лампочкасы бар УП-105 брылыс крсеткіштері кронштейнге ор-натылан.

Ауыстырып-осышты 1 кмегімен габариттік жары беру іске осылады жне лампочка 3 жанады. Брылысты іске осу жасыл лампочкамен 12 баыланады.

Шана ішіндегі фонарь осышпен 14 іске осылады. Акку-муляторлы жшікте бауы зартылып алып жрілетін лампочканы жалауа арналан штепсельдік розетка бар.

62-параграфта СК-5 жне СК-6 комбайндарыны приборлар аландарында орналасан баылау жне сигнал беру рылы-ларыны тізімі берілген.


138-сурет. СК-5 (СМД-17К двигательді) комбайнньщ электрлік жабдытарыны принциптік схемасы:

1 —ПФІОІ-Б кішкене фаралары (А12-21+6 электр шамымен); 2 —ФГ-305 тракторлы фаралары (А12-50+21 электр шамымен); 3 —кабина ішіне берілетін ауаны тазартышты желдеткіштері (МЭ218); 4— йнек срткіш (СЛ230); 5 —дыбыстык сигнал (С44); 6 — жргізушіні желпіндіретін желдеткіш (МЭІІ); 7 —шанаты толуын хабарлайтын сигнализатор; 8 — дн шыынын крсеткішті (УПЗ) лшеуіш блогы; 9 — УПЗ жйесі торлы станы мен лшеуішіні згерткіштері; 10-УПЗ жйесі сабан сіліккішіні згерткіші; 11 —арты фонары ФП10І-Б (А12-21 жне А-13-3 электр шамдарымен); 12 — брылысты крсеткіш фонарьрар УП-105 (А12-21 электр шамымен); 13 — тракторлы фаралар ФГ-304 (А12-32 электр шамымен); 14 — двигательдегі май ысымыны крсеткіші (ММЭ); 15 — су темчературасыны дачигі; (ТМ101); 16 — майды аппаратты температурасыны датчик-сигнализаторы

(ТМЮЗ); П — реле-реттеуіш (РР-362Б); 18 — генератор (Г-304); 19 — жатка арбасыны арты жатаы фонарьларын зара осу панелі; 20 — стартер (СТ-100); 21 — батареяларды

ауыстырып осыш (ВК-ЗОБ); 22 жне 23 — сабан сіліккіш пен шмелелегішті сигнализатор (В2-А2); 24 жне 25 — маса жне дн шнектері; 26 — екі аккумуляторлы батарея (6ТСТ-132); 27, 28 жне 29 — шмелелегішті, шанаты жне сабан сіліккіші бар шнекті сигнал беру лампочкалары; 30— беріліс орабыны сигнализаторы; 31 — жылытыш (МЭ218) 32 — жарыты аяпен ауыстырып-осышы (П39).


§ 59. СМД двигателі

Жалпы мліметтер..“Колос” комбайнында орнатылан СМД-64 двигателін Харьков аласындаы двигательдер жіндегі маман-дандырылан Бас конструкторлы бюро (ГСКБ) жасаан. Бл двигатель Т-150 жне С-150К жрдек тракторларына арналан СМД-80 двигателіні бір трі.

СМД-64 двигателі — алты цилиндрлі, V — трізді (алшатау брышы 90°), поршеніні диаметрі 130 мм жне оньщ жрісі 15 мм.

СМД-64 двигателі бойьшша кейбір деректерді келтірейік, ал жашаны ішінде СМД-14К жне СМД-15К двигательдеріні осы крсеткіштері жазылан: 1450-1650 айналыс/минут кезіндегі е кшті (максималь) айналдыру моменті — 65 кгс. м, яни 650 Н. м (1000 айналыс/минутта 36,3 кгс. м, яни 363 Н. м); литражы — 9,15 (6,3 л); сыылу дрежесі— 15(17); зая жрісті бір минутындаы траты е аз (минималь) айналысы 800 (600)-ден арты емес; отынны бркілу- кезіндегі ысымы 175 + 5 кгк/см2, яни 17,5 + 0,5'МПа (125 + 5, яни 12,5 + 0,5), отынны беріле бастауыны озуы жоары лі нктеге (ж. . н.) дейін 26—28° (18—20°).

Цилиндрлеріні жмыс тртібі 1—4—2—5—3—6. шын шы- уыны алмасуы иінді білікті брылу брышы бойынша 90—150°, Иінді білік саат тіліні баыты бойынша айналады (желдеткіщ жатан араанда). :

 

Кривошипті-шатунды жэне газ тарату механизмдері.Иінді бі-лік — ш иінді; трт тіректі, 45 маркалы болаттан жасалан. Ша-тунды мойындар 120° брышпен орналасан. Шатунды мойыін дарда майды тазартуа арнала куыс бар. Бл мойыдарды диаметрі 85 мм, ал тпкірлерінікі — 92 мм. ЦІатунды подшипник- тердегі саылау 0,090—0,146 мм, ал тпкірлерінде — 0,100— 0,156 мм. Білікті арты жатаы тпкі подшипнигіндегі осьтікі саылау дрежесі — 0,125—0,345 мм.

Білікті жатауларында арсы салматар жасалан. Блара осымша таы да екі арсы салма бар — біреуі маховиктер ал екіншісі білікті алдыы шында орналасан.

Шатундар 40Х маркалы хромды болаттан жасалан.

Шатунны тменгі басы 35° брышпен иашталып алмалы-салмалды жасалан. Бан оса оны басы осьтік баытта симмет-риялы болмай жасалан, оан себеп, арама-арсы орналасан ци-линдрлерді екі шатунды иінді білікті бір шатунды мойнына ор-наласуы. Осы себепті біратар цилиндрді осі блок-картерді зындыына сйкес екінші атармен салыстыранда 36 мм-ге ыысан.

Тпкі жне шатунды подшипниктерді астарлары болт-алю-миний ленталарынан жасалады. Шатунды подшипниктердін. жо-арры жне тменгі астарлары зара алмастырылымды. Тпкі под- шипниктерде олар зара алмастырылмайды: жоары астарларда

ортасында май келуге арналан тесігі бар саиналы жырашы бар.

Тпкі подшипниктерді апатары негізгі шпилькалармен жне осымша трде картерді сырты жаына бралып кіргізілетін клдене болттармен бекітіледі.

Поршеньдер АЛ-25 маркалы кремнийлі-алюминий орытпасынан жасалан.

Жану камерасы поршеньні тбіне орналастырылан. Пор-шеньні жоары блігіне трт саина, тменгі блігіне май ыр-науыш саина орналасан.

Компрессиялы саиналар ЯМЗ-236 двигателінен алынып пай-даланылан. Оларды имасы — трапеция пішінді. Жоары саи-наны сырт бетіне хром жалатылан.

Май ырнауыш саинаны имасы корап трізді. Осы саинаны астына радиальді лайтыш орнатылан.

Жаа саиналарды лпында мынадай саылаулары болуы керек: компрессиялы саиналарда 0,45—0,65 мм, май ырнауыш саиналарда 0,45—0,75 мм. Саиналар мен кертіктерді биікті-гіндегі саылаулар мынадай болуы керек: бірінші саинаны ма-ында 0,18—0,24 мм, екінші жне шінші саиналарды маында 0,15—0,21 мм, тртійшіні (май ырнауыш саинаны) маында 0,086—0,127 мм.

Поршеньдік сауса — уыс, алымалы типті, 12ХНЗА маркалы хромникельді болаттан жасалан. Поршень юбкасында бобышкасы маында майды поршеньні ішіне арызып кетуге арналан брыланып тесілген тесіктері бар алталар жасалан.

Поршеньдер мен гильзалар шін жалпылама лшемдік топтар Б1 СІ, С2 жне М белгіленген. Бл двигательдерді алмастыру кезінде бірыай топтан іріктейді.

Поршеньдер мен поршеньдік саусатардыд бірдей лшемді топ-тары а немесе сары бояумен табаланады.

Клапанды механизм — аспалы типті. Двигательді салын кезінде барлы клапандар шін саылаулар 0,48—0,5 мм-ге те. Ендіру клапандары трелкелеріні жасырынуы 0,5 + 0,2 мм, ал шы- ару клапандарында — 0,8+- О,2 мм.

Клапандар мен кйентелерді аралырындары саылауларды 480 мото-сааттан со тексереді (ажет болан жадайда реттейді). Иінді білікті шатунды мойындарыны уыстарын тек крделі жндеуден ткізгенде ана тазартады.

оректендіру жйесі.СМД-64 двигателінде 51-параграфта ай-тылып ткендей орталы р алуан режимді реттеуішті жне пор-шеньдік сормалауыш насосты тартыш типті екі блікті (секциялы) отын насосы орнатылран. оректендіру жйесіне бл насостан баса ФГ-2 тундырыш-сзгі (ішінара тазарту сзгісі), мият тазарту сзгісі жне ФД-22 бес тесікті тозадатышы бар жабы типті форсунка кіреді.


139-сурет. Отын аппаратурасыны рекет ету схемасы:

 

1 — клдене тесік; 2 — орталы жмысты канал; 3 — плунжердегі тарату тесігі; 4 — плунжерді втулкасындаы таратыш канал; 5 — насосты апаындары таратыш канал 6 — отын келетін тесік; 7 — дозатор уысы; 8 — мият тазарту сзгісі; 9 — айдамалауыш насос; 10 — отын багы; 11— ішінара тазарту сзгісі (тндырыш); 12 — редукциялы клапан,

Отын насосы отынны ыса мерзімді бркілуін, двигательді жргізу айналыстарында отынны берілісін жне двигательге арты жктеме тскен кезде айналдыру моментіні берілген орын автоматты трде арттыруды амтамасыз етеді.

Отын насосыны реттеуіші механикалы тура серлі, онда отынды беруді длдеуші жне автоматты байытыш бар.

139-суретте отын аппаратурасыны рекеті ету схемасы крсе-тілген. Отын бактан е алдымен тндырыш-сзгіге 11 барады, онда ол алдын-ала сзіледі — тор сзгі клденеі 0,9 мм-ден астам механикалы тйіршіктерді стап алады. Мнымен атар тндырыш-сзгіні стаканында су жне механикалы оспалар тнады. Стаканны тбінде тнбаны аызуа арналан тесік бар, ол тыынмен бекітіледі.

Тндырыш-сзгіге техникалы ызмет крсету мынаан келіп тіреледі: рбір смена сайын онда тнбаны (су, ылай) бар-жотыын тексеру керек, егер ол байалатын жадайда оны отынны таза аыны шыанша аызып жіберу керек; 240 мото-сааттын со тндырыш-сзгі жуылады.

Мият тазарту сзгісі (140-сурет)—екі сатылы, оны екі сатысы да тізбектеп осылан. Бірінші сатысы шін екі блігі де отын-

 

140-сурет. Мият тазарту сзгісі: :

 

1 жне 5 — ныыздауыш; 2 — тарту болты; 3 — ЭТФ-3 сузгілеуіш элемент; 4 — корпус; 6 — апа; 7 жне 11 — бру брыш-тамаларыны болттары; 8 — тарту гайкасы; 9 — ш жрісті кран 10 жне 14 — вентильдер; 12 — ттік; 13 — кронштейн-сзгі; 15 — аызу ттігі.

ды жйеге параллель осылан 2ТФ-3 сзгісі пайдаланылан. рбір блікте ЭТФ-3 ажыратыл-майтын ааздан жасалан сзгілеуіш элемент олданылан. Бір ЭТФ-3 элементі орнатылан кронштейн-сзгі 13 екінші саты болып табылады.

Мият тазарту сзгісінде ш рлеу вентилі 10, 14 жне ш жрісті кран 9 бар. Жоары вентиль 10 отынды жйеден ауа шыаруа арналан. Тменгі вентильдер 14 сзгілеуіш элементтерді отынны кері аысы кезінде жууа жне тнбаны аызу шін пайдаланылады.

240 мото-саатта со мият тазарту сзгісіні (2ТФ-3) бірінші сатысын мынадай тртіппен жуады: двигательді зая жрісті е жылдам айналу жиілігіне кшіреді; ш жрісті кранды 9 А алпына орнатады; ол жа блікті рмелеу вентилін бірнеше айналыма брап шыарады аызу ттікшесінен 15 ластанан отын аады; блікті таза отын шыанша жуады; вентильді о жа блігін жабады да ш жрісті кранды В алпына орнатып, сол жатаы блікті жуады осыдан со ш жрісті кранды Б алпына ояды.

Двигатель 960 мото-саат жмыс істеген со мият тазарту сзпсшщ екі сатысындаы ЭТФ-3 элементтерін алмастырады

Насосты рбір блігінде (141-сурет) втулкадан 4 жне плунжерден 2 ралан плунжерлік жп бар. Плунжерлер насосты ждырышалы білігімен ілгерлемелі-кейіндемелі озалыса келе-

 

141-сурет. Насосты секциясы:

1—тісті втулка; 2 — плунжер; 3 — растыру жатауы; 4 — плунжер втулкасы; 5 — жаластыру гайкасы; 6 — айдамалау клапаныны ершігі; 7 — кері клапан 8 — айдамалау клапаныны тірегі; 9 — айдамалау клапаны; 10 — насосты капаы; 11— алпаша; 12 — штифт; 13 — дозатор 14 — айтармалау серіппесі.

ді. Білікті ждырышасы плунжер итергіші ролигіні астына келген кезде айдамалауышты жріс болады. Плунжердій, кері жаа жрісі (сору жрісі) кері айтару серіппесіні 14 серінен болады.

Плунжер ілгера-кейін жрістен баса айналмалы да озалыс жа-сайды, сол кезде ол отынды жеке цилиндрге тарату ролін атарады. Айналмалы озалыс плунжерге аралы шестерня жне тісті втулка 1 арылы реттеуішті білігінен бе-ріледі.

Насосты реттеуші рычагтар жйесі арылы дозаторды 13 плун-жерді бойымен жылжыта алады, осыны салдарынан цилиндрге берілетін отынны млшері згереді. Двигательді жргізгенде арнайы серіппе (жргізу) дозаторы автоматты трде е кп (максималь) шамада отын беруге кшіреді. Двигательге арты жктеме тскенде отынны берілуін арттыратын длдеуіш (корректор) автоматты трде іске осылады.

Насосты блік былайша жмыс істейді. Плунжер тмен арай озалады рі бір кезде з осінен айналады. Ол кезде плунжер сті кеістікке тесій 6 арылы отын сорылады (139-сурет). Содан со плунжер бір мезгілде айнала отырып жоары арай жылжйды. Бл айдамалау жрісі. Плунжерді тесікті 6 жабуына дейін отынны бір жартысы кері сормалау уысына ыыстырылады. Плунжер тесікті 6 жапан стте (отынны беріле бастауы кезінде) плунжерді тесігі 3 втулканы тарту каналымен 4 длдеседі. Отын плунжер сті кеістіктен канал 2, тесік 3, жне канал 4, сондай-а штуцердегі клапан 9 (141-сурет) арылы жоары ысыммен форсункаа арай баытталады.

Плунжерді клдене тесігі 1 (139-сурет) дозаторды шегінен

шыып кеткен кезде, отынны берілуі кенет тоталады да жоары ысымды отын ттігіндегі ысым кемиді.

 

Насосты корпусында (тла бойында) сапунмен (келте ттік) жабылатын май кяр тесік бар. Осы тесік арылы насосты кор-пусына 100—120 см3 дизельдік май йылады. Двигатель 240 мото-саат жмыс істеген со оны алмастырады.

480-мото-саат жмыс істеген со двигательден форсункаларды шыарып алады, оларды кйіктен тазартады, жуады жне тозандату сапасын, сондай-а отынны беріле бастаан кездегі ысымын тексереді.

 

Майлау жйесі.Двигательді картеріне М10Г немесе МІОВ майы йылады. Ауа райы суы кездерде М8Г немесе ДС-8 майын олданады, Май магистралындаы ысымны мынадай болуы керек (кгк/см2): е тмен (минималь) айналыста—1,5 (150 кПа), кыздырылан двигательді натылы (номиналь) айналасында — 2,5—4,0 (250—400 кПа). Майды тазарту шін толы аынды цен-трифуга олданылан. Май насосы екі бліктен: айдамалау (негізгі) жне радиаторлы бліктерден ралан. Блардьщ алашысы блок-картердегі каналдармен майды сзгіге, ал екіншісі радиатора айдайды. СМД-64 двигателі май радиаторды салындату беті 2,48 м2 (баса двигательдерде 1,5 м2). Негізгі блікті редукциялы клапаны 9—9,5 кгк/см2 (900—950 кПа) ашылу ысымына длденіп реттелген. Май те ттыр болатын кезде, салын двигательді жргізгенде осы клапан майлау жйесіндегі ысымны шамадан тыс артып кетуінен сатандырады. Радиаторлы блікті сатандыру клапаны 2—2,5 кгк/см2 (200—250 кПа) ашылу ысымына длденіп реттелген. Двигательді жргізгенде ол радиатордаы майды ысымын шектейді.

СМД-64 двигательде майды жргізер алдында айдамалау насосы бар. Оны озгалыса келтіретін шестерня жргізгіш двигательді шестернясымен немі ілініскен кйде болады. Жргізгіш двигательді жргізгенде, редукторды ілінісу муфтасы лі іске о-сылмаан кезінде мына тмендегі жайт болады; жргізу алдында айдамалау кезінде насос картерді тбінен май соады да, кері клапан арылы оны двигательді бас магистралына береді. Жр-гізгіш двигатель жылынанда да (1—2 минутта) май магистралында 1;1 —1,2 кгк/см2 (110—120 кПа) ысым орнайды. Дизель жмыс істей бастаан кезде кері клапан майды блок-картерден насоса барар жолын бгейді.

Егер двигатель жктемемен жмыс істеген кезде манометр 2 кгк/см2 (200 кПа) ысымнан кем шама крсетсе, онда тез шара олдану керек. Бан картердегі май дегейіні жеткіліксіз болуы, сору торыны бітеліп алуы, датчик пен манометрді бзылуы, арызу клапаныны дл реттелмеуі т. б. себеп болады. Двигательді аызу клапаны 3—3,5 кгк/см2 (300—350 кПа) ысыма длде-

ніп реттелген, ал центрифуганы ткізу клапаны ысым айырма-шылыы 6—7,5 кгк/см2 (600—750 кПа) боланда іске осылады.

 

Дизельді жргізу жйесі. СМД-64 двигателін жргізу шін бір сатылы редукторлы П-350 жргізгіш двигатель олданылан. П-350 двигателіні уаты (4000 айнадыс/минутта)— 13,5 а. к. (9,9 кВт). Жргізгіш двигательді СТ-362 электрлік стартеріні немесе (стартер бзылан жадайда) олмен жргізу механизмі кмегімен жргізуге болады. Жргізгіш двигательді олмен былайша жргізуге болады: жргізу рылысыны шестернясы масыл (паразит) шестерняа ілінісетіндей етіп, осы крылы жібіні (тросыны) ттасын біртіндеп тарту керек; тта кмегімен жли тартып жіпті босату керек; сол кезде айналыс масыл шестерняа жне маховик арылы жргізгіш двигательді иінді білігіне: беріледі.

Жргізгіш двигательді зая жмысы 2 минуттан аспауы керек.

 

Турбокомпрессор.Двигательде ТКРНН-1 турбокомпрессоры; орнатылан.

Заправка жасау сыйымдылытары. СМД-61 двигателінде мы-надай сыйымдылытар (уыстар) бар (л): двигательді картерінде — 20, жргізгіш двигатель редукторыны картерінде — 0,3, редуктор жетегіні уысында — 0,15, отын насосыны корпусында 0,10—0,12.


Алтыншы блім