Басару рылылары жне оларды пайдалану тсілдері
Жалпы мліметтер. С-4 жне СК-4А комбайндарында сті тентпен жабылран жргізушіні басару алашасы орналасан. СКД-5 комбайны екі вариантта шыарылады: СК-4 жне СК-4А комбайндарындаы сияты ашы алашалы немесе алашада ор-натылан кабиналы.
СКД-5 комбайныны кабинасы кннен орайтын кнаармен, тнгі жарыа арналан плафонмен, кері жрістін, айнасымен, мадайлы йнектерді ол тазалаышпен, ауаны центрден рлеп тазалайтын тазалаышпен жабдыталан. Сондай-а ол жылуды суыту жйесінен алатын автомобильдікі сияты жылытышпен жабдыталуы да ммкін.
Басару алашасы.Басару алашасы молотилканы сол жа блігінде орналасан. Отырыштын, алпын рульге сйкес реттеуге болады. Отырышты астында рал-саймандар жне баса жаб-дытар саталады. Алашаны астындаы жшікте майлау мате-риалдары бар банкалар, шприц жне таы басалар саталады.
Жргізушіні сол жаында жріс блігі ілінісіні педалі 1 (142-сурет) орналасан. Сол жата, рульдік алыпты стінде басару краныны рычагы 2 бар. Рульдік алыпты стінде, жргізушіні алдында блгіш кранны рычагы 3 орналасан. Рульдік алыпты о жаында берілісті ауыстыру орабыны рычагы 4 орналасан.
О жата тежеуішті педалі 5 мен шмелелегішті босататын педаль 6 орналасан. Жргізушінін. о жаында сонымен бірге мыналар бар: барабан мен дека арасындаы саылауды реттейтін рычаг 7, жанар май насосын басару рычагы 9 жне двигатель ілінісіні (жмысты органдарыны) рычагы 10. Отырышты о Жаында босату шнегін осу рычагы 8 орналасан.
142-сурет. СК-4 жне СК-4А комбайндарыны басару алашалары:
1 — жріс блігіні ілініс педалі; 2 — басару краныны рычагы; 3 — блгіш кранны рычагы; 4 — берілісті ажыратып-осу рычагы; 5 —тежеуіш педалі; 6 — шмеле тсіру педалг 1 — бастыру аппаратыны саылауларын реттеуіш рычаг; 8 — шанаты босату рычагы 9 — жанар май насосыны рычагы; 10 — двигатель ілінісіні (жмыс органдарыны) рычагы.
Шанаты абырасына приборлар аланшасы бекітілген (134-сурет). Онда мынандай приборлар мен баылау рылылары бар: амперметр, май ысымын крсеткіш, май мен суды тем-пературасын крсеткіш, сигнал лампочкалары мен сигнал ажырат-кыштар, электр приборларын осу лыбы 4 мен фараларды ажы-ратып-осыш, электршыраты ыздырыш осышы 14, стартерді осыш 15; ыздырышты баылау элементі 2, жылжымалы лампочканы розеткасы 1.
Басару органдары мен баылау приборларыны ызметі,
Баскару алашасындаы рычагтар мен педальдарды пайдалану тсілдершен сондай-а приборлар аланшасы рылысыны ызметімен таныстыра кетейік.
Ілініс педалі 1 (142-сурёт). Бл педальмен комбайнны жріс блігіні ілінісін ажыратып, осады. Іліністі ажырату шін сол аяпен педальді шегіне жеткенше басу керек. Іліністі педальді босата отырып осады. Шестерняларды бйірлеріні тозып, сынбауы шін мына негізгі ережелерге сйену керек: берілісті тек к,ана комбайн біржолата тотаан кезде вариаторды тмен диа-пазонымен осу керек; комбайн жріп келе жатанда берілісті ажыратып-осуа болмайды; ажет болмаса іліністі ажыратпау керек жне оны за уаыта ажыратып тастауа да болмайды; іліністі педальді шегіне жеткенше баса отырып шапша ажырату керек; іліністі жайлап біралыпты осан жн, біра педальді аралы алыпта іркілтпеу керек.
Блгіш кранны рычагы 3 (142-сурет). Бл рычаг бес гидроцилиндрді — жатканы ктеретін жне тсіретін екі гидро-цилиндрді, шалыа сйкес албаайды алпын реттейтін екі жне албаайды немесе жинауышты айналысын реттейтін бір гидроцилиндрді — жмыстарын баыттап отырады. Рычаг баыт-тауышты ойытарымен жылжып ауыстырылады. Баыттауышты жекелеген тік ойытары мынандай ызмет атарады (85-сурет): сол жатаы ойы 75-албаайды айналымы; ортадаы 16 — жатканы ктеру жне тсіру; о жатаы 17 — албаайды ктеру жне тсіру. Клдене ойы рычагты бейтарап алпыны линиясы болып табылады. Рычаг жоары алыпта транда сйкесінше: албаай немесе жинауыш айналысы, жатканы ктеру немесе албаайды ктеру жоары жиілікке ие болады. Ал рычаг тменгі алыпта транда: албаайды немеее жинауышты айналысы, жатканы тсіру немесе албаайды тсіру тменгі жиілікке ие болады.
Мына ережелерді басшылыа алу керек: рычагты шегіне дейін (жоары немесе тменгі) жылжыту керек жне ажетті реттеуге кол жеткенше сол алпында стап тру ажет. Осыдан кейін рычагты бейтарап алыпа ою керек.
Басару краныны рычагы2 (142-сурет). Бл рычаг кранды озалыса келтіреді, ал кран жріс блігі айналысы вариаторыны гидроцилиндрін басарады. озалыс жылдамдыын жайлап біралыпты арттыру шін рычагты алдыа (А баытына) арай шегіне жеткенше жылжыту керек, ал жылдамдыты дл осындай біралыпты азайту шін рычагты кейін (Б баытына) арай шегіне жеткенше жылжыту ажет. Егер рычаг, ай алыпта болсын, шегіне дейін жылжытылса, онда оны бл алыпта ажетті жылдамдыа ол жеткенше стап тру керек. ажетті жылдамдыа жеткеннен кейін рычагты тсіреді, ол бейтарап жадайа айтып келеді. Рычаг бейтарап жадайда транда комбайн жылдамдыы згермейді.
Беріліс орабыны рычагы 4 (142-сурет). Берілісті ауыстыру схемасы 105-суретте крсетілген. Берілісті мынадай тр-
тіппен осады: ілініс педалі шегіне жеткенше басады; ажетті берілісті осады; педальді біралыпты босатады. Егер ілініс педалі шегіне дейін басыланда шусыз осылыс жзеге аспаса, онда іліністі реттеу ажет.
Двигательді жанар май насосыны рычагы 9 (142-сурет). Жанар майды берілуін насос арылы кбейту ажет боланда рычагты сола (А баытына) арай жылжытады. Жанар майды берілуін азайту шін рычагты оа (Б баытына) карай жылжытады. Егер ауаны температурасы +10° градустан тмен боланда жанар майды берілуін кбейту ушін, сондай-а жанар май насосы реттеуішіні кнопкасын да жылжытады. Рычагпен жанар майды берілуін ажырату арылы двигательді тотатады.
Двигатель ілінісіні рычагы 10. Двигатель ілінісін, содан кейін комбайнны жмыс кшін іске осу шін рычагты 10 біралыпты оа (А баытына) арай брады. Іліністі (жне жмыс органдарын) ажыратанда рычагты сола (Б баытына) карай ауыстырады.
Дека рычагы 7. Бл рычагпен комбайн жріп келе жатанда барабан мен деканы арасындаы саылауды згертеді. Саылауды лайту шін рычагты ала (А баытына) арай жылжыту керек, ал оны тарылту шін рычагты кейін (Б баытына) арай жылжыту керек. Бекіткіш штырьды сектор тесігінен шыуі шін рычагты алдын-ала оа арай итеру керек.
Босату шнегіні рычагы 8. Босату шнегін іске осу шін рычагты оа (А баытына) арай шегіне жеткенше шыл итеру керек, ал ажырату шін — сола (Б баытына) арай ш-ыл жылжыту ажет. Босату шнегін тек онын, науасынан дн т-гіліп біткеннен"кейін ана іске осу керек.
Шмеле тсіргішті педалі 6 (142-сурет). Гидроландырылмаан шмелелегіштегі шмелені тсіру шін педальді басу керек жне оны басылан алпында 4—6 секунд стап тру ажет. Бл уаыт ішінде сабан шмелесі шмелелегіштен тсіп лгереді. Осыдан кейін ана комбайншы педальді босатады. Гидроландырылан шмелелегіштерде тек ана педальді басьш, іле-шала оны оя беру керек. Тсіру процесі мен шмелелегішті жабу комбайншыны атысуынсыз-а жзеге асады.
Тежеуішті педалі 8 (105-сурет). Тежеуішті педалі 142-суретте 5 позициямен белгіленген. озалыс педальдан 8 (105-сурет) тежеуішке педаль рычагы, аша, тартпа 27, рычагтар 12, 15, сондай-а тартпа 13 арылы беріледі. Педальді басан кезде беріліс жйесі шкивті фрикциялы лентасын кереді жне тежелу басталады. Педальді босатан кезде тежелу бірден тоталады. Педаль 8 рычагыны осінде шаппа тіс 7 орнатылан, ол педальді басанда тежеуішті за мерзімге осуа ммкіндік береді. Шаппа тіс педаль ойыыны шегінде жылжиды, бл ретте серіппе 5
оны арты тіректі ойыына арай немі сыып трады. омбайнды за мерзімге тежеу шін педальді он, жа блігін шаппа тіске жанастырмай басу керек. Сонда шаппа тіс босайды да, серіппенін, 5 ыпалымен алаша тсеміні 10 тірек пластинасымен 9 педальді боса алыпта стай отырып жанасады. Бдан кейін тежеуішті млдем босату шін шаппа тісті аяпен басу керек, сонда ол алдыа арай жылжиды да, пластинамен 9 бірге аытылады.
ыса мерзімге, яни, кдімгідей тежеу шін педаль мен шаппа тісті бір мезгілде басу керек. Шаппа тіс педаль табаншасыны шетінен шыып тратындытан, аяпен басан кезде ала арай жылжиды. Соны' арасында ол табаншаны тсем пластинасымен 9 ілініспейді жне педальмен бірге бастапы алпына айта келеді. Тежеуішті басару рычагына шаппа тісті 7 енгізу ыса жне за мерзімге тежеу мселесін шешіп берді. Алайда, сонымен бірге комбайнны кенет за уаыта (бл жадай тек ажет боланда ана емес, сондай-а зиянын тигізгенде де) тежеліп алу аупі туды. Мысалы жргізуші комбайнды ыса мерзімге ана тежеп, озалысты одан рі жаластыруа тиіс дейік. Біра ол байамай шаппа тісті оса отырып, бкіл педальді басып алады, бл кезде шаппа тіс педальді о жа блігінде ана бос кйінде болады. Осыны нтижесінде тежеуіш лентасы за мерзімге бекітіліп алады. Бдан со жргізуші іліністі іске осады. Беріліс білігі тежеліп аландытан беріліс орабына орасан зор кш тседі. Мндай ателіктен сатандыру шін шаппа тіске хвостовигіні жалтыры А бар бекіткіш 6 енгізілген. Бекіткішті жмыс кезіндегі алыпты жадайы оны ттасы тмен арай брылып трандаы алпы (а позициясы) болып есептеледі. Осы алпында оны хвостовигі педаль рычагына Б жатаы бйірімен тіреліп трады, ал шаппа тіс алга арай ыысады, яни ажырайды. Бл жадайда тек ана ыса мерзімге тежеуге болады.
Егер за мерзімге (траты) тежеу ажет болса, онда бекіткіш ттасын жоары арай айналдыру керек (б позициясы). Бекіткішті хвостовигі педаль рычагына арай жалтыры А арылы айналады. Соны серінен шаппа тіс іске осылады. Бл жадайда за уаыта тежелуді болуы ммкін. Мынаны есте сатау керек: егер тежеуіш басылан алыпта болса, мны зі тетіктерді блінуіне кеп соуы ммкін. Сондай-а беріліс осулы транда комбайнды тежеуге болмайды. Тежеуіш педалін міндетті трде біралыпты басу керек, олай істемеген жадайда беріліс орабына кп кш тседі.
Тежеуіш педаліні 15—20 сантиметрдей еркін жрісі болуа тиіс. Бл млшерді тартпа 27 ашасыны кмегімен реттейді.
Баылау элементі 2 (134-сурет). Двигательді от алдыран кезде электршыраты ыздырыш олданыланда баылау элементі оны орамдарыны ыздырылу млшерін крсетеді. ыздырыш осышпен 14 іске осыладьі. Баылау элементі, детте,
ашы ызыл тске бленіп ызады. Мны зі стартерді осу ажет деген белгіні білдіреді.
Ф а р а н ы а ж ы р а т ы п- о с у л п ы 3. Клып ттасыны бірінші алпында барлы фаралар осулы трады. Екінші алпында шанаты, алаша таянышын жне приборлара жары беретін лампочкаларды іске осу керек. шінші алпында барлы ш фара мен приборлара жары беретін лампочка іске осылады.
С иг н а л б е р у л а м п о ч к а л а р ы 6, 12. Бірінші лампочка (жасыл тсті)—шанатікі, екіншісі (ызыл тсті)—молотилканікі. Бл екі лампочка да комбайнны дыбысты сигналымен жаласан. Сондытан шанаты днмен толтыран кезде немесе шнек, элеватор мен сабан сіліккіш бзылан жадайда жары жне дыбыс сигналдары бір мезгілдё іске осылады. Дыбыс сигналын ажыратып-осышпен 5 немесе 13 ажыратуа болады.
С у д ы ж н е м а й д ы т е м п е р а т у р а с ы н к р с е т -
к і ш т е р 7 жэне 10. Жмыс кезінде суды алыпты температурасы 80—95°С, ал майды алыпты температурасы 70—95°С болуа тиіс. Двигательді от алдыранда жктеме тспес брын оны ыздырып алады. Жктемені суды температурасы 45—50°С-а жеткеннен кейін іске осады.
А м п е р м е т р 8. Амперметр генератор мен реттеуіш-релені жмысын баылау шін ажет, ол сондай-а аккумулятор батарея-ларыны зарядталуы мен зарядсыздануын крсетеді. Батареяны зарядтаанда амперметр тілі плюс белгісіне арай брылады, ал зарядсыздананда минус белгісіне арай брылады.
М а й ы с ы м ы н к р с е т к і ш 9. Жмыс кезінде двигательді майлау жйесіндегі май ысымы 1,5—3 кгк/см2 (150— 300 кПа) болуа тиіс.
С и г н а л б е р у л а м п о ч к а с ы 11. Бл шмелелегішті лампочкасы (ызыл тсті). Ол дыбыс сигналымен жаласпаан. Лампочка 11 шмелелегішті арты клапаныны шаппа тісі толы жабылмаан (мны зі аау бар екендігін крсетеді) кезде жанады, Клапан толы жабылса лампочка жанбайды.