ШАРУАШЫЛЫТЫ ТАБИИ КЛИМАТТЫ ЖАДАЙЫ

КІРІСПЕ

азастан Республикасы егемендігін аланнан кейін шаруашылы ожалытары ауыл шаруашылы масаттарына жер пайдалануда барлы жерді штен бір блігін алды. Жалпы шаруалар демократиялы жолмен экономикалы бостандыа ие болды. Жзмыдаан адамдар миллион гектар жерлерде жеке масатта шаруашылытарын жргізді. Бл елімізді экономикасындаы жне леуметтік міріндегі, саясаттаы маызды былыс болды.

Соы жылдары шаруашылы ожалытарыны саны едуір сті. Шаруашылы ожалытарыны рылуы белгілі бір за шыарушы органдар негізіне сйенеді. р жылдары р трлі задар шыты: «Шаруашылы ожалытары туралы», «Жер реформасы туралы», «Жер кодексі», т.б.

Тжірибе жніндегі шаруашылы ожалытарды рылуы жне оларды орналасуы, алыптасуы стихиялы сипатта болды. Бл жерде азаматтарды бостандыына ысым жасалмау керек жне рбір шаруа ожайын ол жерін алай игерем десе де з еркінде болды. Біра шаруашылы ожалытарыны рылуы мынаны крсетті:

-шаруашылы ожалытары ойластырылмай жне кездейсо жерлерде орналастырылан. Кей кездері бліп берілген жерлерде айдаан, жыртылан жерлер немесе ора опсылар жне баса да шаруашылыа ажетті су кздері, инженерлік торабтар болмады, жолдара жаындауа ммкіндік болмады;

-кейбір шаруалар малдарына ора опсы жасамай, оларды ауылда стауа тырысады, бл дегеніміз санитарлы нормаларды бзылуына кеп сотарады;

-шаруалар здеріні шаруашылы ора опсыларын йымдастыруа дайын емес, ішкі шаруашылытарын йымдастыра алмайды, егін егу жйесін енгізе алмайды жне жерді нарландыру, жасарту жоспарларын да жасай алмайды;

-шаруалар менеджмент пен маркетинг негіздерін игермеген, ауыл шаруашылыты мамандандыру міндеттерін рационалды трде шеше алмайды;

-мемлекеттік дегейде ірі клемді зерттеулер жргізілмеген (жер нарлыына, су шаруашылыанда, геоботаникалы жне т.б., бларсыз инженерлік жобалар жасау ммкін емес).

-шаруашылы ожалытарында німді лестіру, тасымалдау жне оны айта деу, сатау жйелері рылмаан;

-жаа жер иеленушілерді орналастыруа байланысты міндеттер ала ойылды, жаа жадайлара байланысты леуметтік инфраструктураларды дамуы жніндегі міндеттер ала млде ойылмаан;

-шаруалар бл кезедегі кооперативтерді басымдылыын жете мегеріп тсінбеді;

-шаруаларды кейбір бліктері здері абылдаан шешімдерді тиімділігін де біліктілікпен сараптай алмады, олар экономикалы коъюктураа бейімделе алмады.

Жоарыда аталан факторлар шаруашылы ожалытарына мемлекет тарапынан ылыми-техникалы кмек крсетілуін талап етті, сонымен атар ндірістік жне жеке немесе мемлекеттік мекемелер тарапынан да ылыми кмектер крсетілді. Тмендегі жадайларды іске асыру сынылды:

1. Шаруашылы ожалытарын дамыту жне оларды орналастыру схемаларын жасатау. Мндай жобаларды басты масаты – шаруашылы ожалытарын бірітіндеп орналастыруды доарып, айматы, инженерлік жне леуметтік негіздерін ру, болашата кооперативтер ру кзделіп отыр;

2. ызмет атарып жатан шаруашылы ожалытарында бірнеше жобалар арастырылып олар зерттелуі ажет. Мндай шаруашылы ожалытарыны жобалау объектісі ретінде мыналарды атап туге болады: жерге орналастырудаы ішкі шаруашылы жобасы, жер сапасын жасарту жобасы, гидротехникалы имараттар рылысыны жобасы, йымдастыру-шаруашылы жоспарлары.

Менеджмент жне маркетингті алашы жоспарларын жасатау ажеттілігі туындады. Мндай жмыстарды жргізілуі барысында шаруашылы ожалытары ылыми негізде азіргі заман талабына сай жмыстар атара бастады.

Шаруашылы ожалытарындаы кешенді жобаларды орындау шін міндетті трде дайынды жмыстарын жргізу керек.

Камералды дайынды процесінде мыналар зерттеледі:

-шаруашылы ожалытарына жер блу жне совхоздарды жекелендіру;

-блінген жер массивтеріне шаруашылы ожалытарды орналастыру;

-жерді пайдалануа жне иеленуді кландыратын жаттар;

-шаруаылы ожалытарын руа сынылан материалдарды сыну;

-шаруашылы ожалытарында шаруашылы орталытарын орналастыру;

-отбасыны демографиялы сипаттамасы, жмысшылар саны;

-олда бар зерттеу материалдары (топыраты, геоботаникалы, су шаруашылыы, агохимиялы, т.б.);

-жер-кадастрлік мліметтер;

-шаруашылы ожалытар аймаында инженерлік коммуникациялар орналастыру;

-шаруашылы ожалытары орналасан айматарды агроклиматты жадайлары;

-шаруашылы іс-рекетіні нтижелері (3 жылды);

-детте картографиялы жоспар дайындалады 1:25000, ммкіндігінше 1:5000 масштабта.

Тпкілікті зерттеулер болмаан жадайда бар нрселерді кшірмесі алынады. Оларды далалы зерттеулермен толытырады.

Анытамалы-нормативтік материалдар тадап алынады.

ШАРУАШЫЛЫТЫ ТАБИИ КЛИМАТТЫ ЖАДАЙЫ