Ауыспалы егіс аумаын орналастыру

Аыспалы егіс – егіншілік мдениетіні белгілі бір дегейінде оларды сапасын нарлылыы бойынша салыстырмалы баалау болып табылады. Топыраты бонитеттеуді міндеті – ауыл шаруашылы даылдарын егуге барынша олайлы жерлерді айындау, яни топыраты сапасына баа беру.

Топыраты баалау – жерді кешенді зерттеуді логикалы жаласы болуымен атар оны экономикалы трыдан негіз болады.

Топыраты бонитеттеуді обьектісі – сапалы технологиялы топыраты трлері мен оларды топтары. Топыраты деуді заты – топырты табии ттынушылы асиеттері немесе топыраты зіне тн табии асиеттерімен агрондірістік ерекшеліктерімен топыраты зі болып табылады.

Топыраты салыстырмалы баалау ауылшаруашылы даылдарыны суімен дамуындаы бастапы орын алатын обьективті белгілері мен асиеттері негізінде жргізіледі. Топыра нарлылыыны дегейіне барлы табии факторларыны жиынты жері ауылшаруашылы даылдарыны німділігінде байалады. Біратан даылдарды німділігі топыраты сапасына ана емесауылшаруашылы ндірісті жргізуді экономикалы факторларына да, оны ішінде негізгі жне айналымдаы орлармен амтамасыз ету, енгізілетін тыайтыш млшеріне де байланысты болады [11].

Топыраты бонитеттеуді жргізу барысында диагностикалы белгілерді дрыс тадауды маызы зор. Осы жадайда бонитеттеу нтижелеріні ажетті обьективтілігіне жетуге болады. Диагностикалы белгілерді маыздылары арашірік абатыны уаты, топыратаы арашірікті проценттік рамы, арашірік, азот, фосфор, калий оры, механикалы рамы, ышылдылыы жне т.б. Ауылшаруашылы даылдарыны німділігімен байланысатын диагностикалы белгілерді тадау топыра жамылысын жан–жаты оып йрену, топыраты жеке асиеттеріні німділік крсеткіштеріне серін анытау негізінде жргізіледі.

 

 

Байза» К ауыспалы егістік танаптары

1-кесте

№	Ауыспалы егістіктер	Танап	Танап клемі	Механикалы рамы	0-30см абатындаы арашірікті орташа рамы	арашірікті балы	Тзету коэффициенті	орытынды балл бонитеті
Тздануа	Механикалы рамына	Ылалдылыына
1 – Ауыспалы егістік
	І асты ауыспалы егістері		56,14	ЖС	1,16		0,2	0,80	0,7
	54,6	С	1,40		0,4	0,65	0,7
	40,22	С	1,38		0,4	0,65	0,7
	76,57	С	1,27		0,7	0,65	0,7
	57,07	ЖС	1,46		0,2	0,80	0,7
	46,12	С	1,50		0,4	0,65	0,7
	31,55	ЖС	1,46		0,4	0,80	0,7
	66,02	С	1,41		0,4	0,65	0,7
	428,29
Орташа салматанан бал: 9,7
2 – Ауыспалы егістік
	ІІ асты ауыспалы егістері		62,17	ЖСд	1,46		0,4	0,90	0,7
	55,50	ЖС	1,22		0,4	0,80	0,7
	54,58	ЖС	1,41		0,4	0,80	0,7
	60,55	ЖСд	1,39		0,7	0,90	0,7
	52,92	С	1,20		0,7	0,65	0,7
	50,83	ЖС	1,42		0,2	0,8	0,7
	47,49	С	1,35		0,4	0,65	0,7
	50,01	С	1,59		0,7	0,65	0,7
	434,05
Орташа салматанан бал: 14,3
3 – Ауыспалы егістік
	ІІІ асты ауыспалы егістері		62,06	С	1,77		0,7	0,65	0,7
	51,31	С	1,68		0,4	0,65	0,7
	44,42	С	1,65		0,4	0,65	0,7
	45,57	ЖС	1,57		0,7	0,80	0,7
	48,09	С	1,18		0,7	0,65	0,7
	45,63	С	1,45		0,9	0,65	0,7
	49,65	С	1,69		0,4	0,65	0,7
	79,46	С	1,13		0,4	0,65	0,7
	426,19
Орташа салматанан бал: 15,6

 

 

Шаруашылыты мамандануын талдау барысында наты орытындылар нормативтермен салыстырылады жне нормативтен ауытуына байланысты ауылшаруашылы ксіпорынны мамандау орытындыларын талылайды. (оны рылымды блімшелеріні саласы, бригадалары, звенолары жне таы баса)

Сонымен атар танап німділігі бааланады, бндай тсіл ндірісті мамандануын талдауа жне жоспарлауа ммкіндік береді.

Жер шін тлем топыра ртрлігіне байланысты бонитет балы баасы бойынша аныталады (Б₁... Б_п)жне бл ртрлі топыра алып жатан ауданы ескеріледі, (Р₁... Р_п) Б₁... Б₂.. шаруашылы бойынша берілген топыра агро тобыны балы.Р₁, Р₂,...Р_п - шаруашылыбойынша берілген топыра агро тобыны клемі.

Содан кейін бонитет балы бойынша сол немесе баса топыра ртрлілігіні жер салыыны ставкасы аныталады. Осыдан кейін танап, бригада жне шаруа ожалыа жер салыыны жалпы сомасы шаруашылыта бар барлы топыра бойынша алынан салыты арапайым осу арылы анытайды.