AWAZA» Milli syýahatçylyk zolagy

2009-njy ýyly iýunynda Hazar dezini kenarynda «Awaza» Milli syýahatçylyk zolagynda täze binalary açyly dabarasy geçirildi.

Türkmenistany Prezidenti tarapyndan bay balanan «Awaza» taslamasy geljekki onýyllyklar üçin ýurdu strategiki meýilnamasynda aýratyn orny tutýar, onu üçin ol dünýä arhitekturasyny we inener-tehniki pikirlerini i ödebaryjy üstünliklerini, döredijilik ideýalary özünde jemlemäge mynasypdyr. Häzirki wagtda bu ýerde gurluygy alnyp barylýan desgalary bahasy 1,5 milliard AB dollaryndan artdy. Gurluygy ikinji tapgyryny çäginde ýene-de 10-15 sany dünýä derejesindäki sanatoriýalar we myhmanhanalar ulanylmaga berler.

 

Dynç aly we göwün açy industriýasyny – akwaparklary, ýaht we sport klublary, restoranlary, kempingleri, dürli görnüdäki attraksionlary we söwda merkezlerini gurluygyna aýratyn üns beriler. Häzirki wagtda ýedi kilometrlik emeli derýa kurorty bütin meýdanyny kesip geçýär. Bu gidrotehniki desgany iki tarapynda hem abadanladyrylan dynç aly zolagy ýerleer, bu ýerde baýdarkada, kanoeda sport bäsleikleri we ýelkenli regata geçiriler.
Türkmenbay äherinde täze aeroport ulanylmaga tabyryldy, «Awaza» awtomobil ýoly çekmek, kuwwatly gazturbina elektrostansiýany, deiz suwuny süýjediji desgasyny, arassalaýjy desgany gurmak, agyz suwy ulgamyny çekmek boýunça iler güýçli depginde alnyp barylýar. Deiz menzili doly kämillediriler, deiz kruizy üçin täze teplohodlar, ýahtalar we beýleki gämiler bilen flotu üsti ýetiriler. Türkmenbay äheri Ýewropa bilen Günorta Aziýa döwletlerini gysga ýol boýunça birledirmek üçin gurulýan «Demirgazyk-Günorta» halkara ulag geçelgesini demir ýol merkezine öwrüler. Syýahatçylyk zolagyny çägi gieldilip, onu meýdany bä mü gektara çenli gieldildi. Bu taslamany üçünji tapgyrynda birnäçe kazinoly we göwün açy merkezli özboluly türkmen «Las Wegasy» peýda bolar. Türkmenbay äherine täze durmu geler, köne äher täze ýere göçüriler. Onu ýanynda ähli gerek bolan infrastrukturaly, ertleri oaýly döwrebap ýaaýy jaýly täze äher gurlar.

Maglumatlar “Awaza” saýtynda görkezilýär.

Saglygy goraýy

Türkmenistan milli saglygy goraýy ulgamyny özgertdi we ösdürdi hem-de oa ilaty durmu taýdan goraglylygy boýunça köpmaksatly ulgam derejesini berdi.

Ilaty saglyk derejesini ýokarlandyrmak boýunça yzygiderli durmua geçirilýän strategiýa, döwlet syýasatyny saglygy goraýy ulgamynda wajyp ugurlaryny biri bolup durýar. Türkmenistan ilaty waksinalar we immunizasiýa bilen üpjün etmekligi derejesi boýunça sebitde ödebaryjy orny eýeläp, immunoprofilaktika boýunça çäreleri geçirýän döwletleri birinji hatarynda durýar. Türkmenistanda waksina sanjymlary tölegsiz geçirilýär. 2010-njy ýyly 1-nji ýanwaryndan ilat üçin wajyp profilaktiki çäreleri biri bolan Hib-waksina sanjymy geçirilip balandy.

Türkmenistan «Saglyk» maksatnamasyny tapgyrlaýyn amala ayryp, ilaty saglyk derejesini ýokarlandyrmak boýunça strategiýany durmua geçirip, keselleri köp görnüinden dolulygyna ýa-da bölekleýin azat boldy. Türkmenistan 2000-nji ýylda drakunkulýozy ýok edendigi üçin Bütindünýä saglyk guramasyny sertifikatyna mynasyp boldy, 2002-nji ýylda ýabany poliwirusy Türkmenistany çäginde ýok edilendigi üçin sertifikata mynasyp boldy, bu bolsa poliomeliti dolulygyna ýok edilendigine aýatlyk edýär. Türkmenistan hemmeler tarapyndan kabul edilen halkara ölçeglerine laýyklykda, GDA we Merkezi Aziýa döwletlerini içinde birinji we dünýäde dördünji bolup nahar duzuny ýodladyrdy we adamzady wajyp meselelerini biri bolan – ýod ýetmezçiligi ýok edilen ýurt hökmünde ykrar edildi hem-de 2004-nji ýylda bu barada Bütindünýä saglyk guramasyny sertifikatyny aldy. Adam bedeninde demir ýetmezçiligi bilen bagly keselleri öüni almak maksady bilen Türkmenistanda daary ýurtly hyzmatdalar bilen bilelikde azyk iýmitleri bolan uny we duzy demir bilen baýladyrmak boýunça birnäçe uly möçberli taslamalar durmua geçirilýär.

 

Enäni we çagany goramak boýunça maksatnamany durmua geçirilmegi döwlet syýasatyny derejesine çykarylan saglygy goraýy ulgamyny düzüm bölegidir. Ýurdu ähli künjeklerinde ýokary dereje enjamladyrlan «Ene mähri» merkezlerini döredilmegi, çagany ene süýdi bilen iýmitlendirmek we gan azlyk bilen göremek boýunça milli maksatnamany üstünlikli durmua geçirilmegi ir halkara guramalary tarapyndan ýokary baha mynasyp boldy. Bu we beýleki çäreler 1990-2008-nji ýyllar aralygynda bäbekleri ölümini iki esse, eneleri ölümini on esse azaltmaga mümkinçilik berdi.

Gyzzyrma, gyzamyk we gyzylja ýaly kesellere gary göremek ep-esli güýçlendirdi. Ýurtda gyzzyrma keselini doly ýok etmek ýagdaýy tamamlanyp barýar, inçekesel bilen kesellänler gözegçilik etmekligi taryhynda i pes derejesi bellenildi. WIÇ infeksiýasyny ýaýramagyny öüni almak we ýol bermezlik boýunça üstünlikli halkara hyzmatdalyk etmekligi netijesinde Türkmenistan WIÇ infeksiýasyny we SPID-i ýaýramadyk az sanly döwletleri hatarynda dur.

Bilim

Türkmenistanda milli bilim ulgamyny hem-de ýokary okuw mekdep ylmyny ösdürmek we dünýä derejesine çykarmak maksady bilen ägirt uly iler alnyp barylýar.

Soky ýyllarda döwlet tarapyndan berilýän goldawy çäklerinde Türkmenistanda “Bilim hakyndaky” kanun kabul edildi. oa laýyklykda, ýurdumyzy ähli künjeklerinde bilim berilmegini hilini hem-de netijeliligini artdyrmak üçin bilim ulgamyna döwrebap informasion we aragatnayk tehnologiýalary girizilýär, orta we ýokary okuw mekdepleri kompýuter we multimediýa enjamlary bilen üpjün edilýär we çagalar baglary, orta we ýokary okuw jaýlary gurmakda uly iler alnyp barylýar.

Häzirki wagtda Türkmenistanda 1741 sany orta mekdep, 848 sany çagalar bagy, 23 ýokary okuw jaýy, 127 sany balangyç bilim berýän ýöriteledirilen mekdepler, 27 sany tehnikum hem-de ýörite orta mekdepler bar.

“Türkmenistany Prezidentini 2020-nji ýyla çenli obalary, äherleri, etraplary we etrap merkezlerini ilatyny durmu üpjünçiligini kämilledirmek baradaky milli maksatnamasyna” laýyklykda ýurdumyzy çagalar baglaryny sany 428-e, orta mekdeplerni sany bolsa 328-e ýeter.

Ylym

Türkmenistany Prezidentini ýolbaçylygynda milli ylymda düýpgöter özgertmeler durmua geçirilýär. Türkmenistany Ylymlar Akademiýasy gaýtadan dikeldildi,

Ýokary Geei ylym we tehnika bölümini esasynda ylym we tehnika gaznasyny düýbi tutuldy, Ýokary komitet ýörite ugurlar boýunça gee bilen bilelikde ileri alyp barýar. “Türkmenistanda 2012-20126-nji ýyllarda ylym ulgamyny ösdürmek baradaky döwlet maksatnamasy”, ylmy ileri goramak baradaky döredilen gee, akademiki institutlary laboratoriýalarynda ylmy barlaglary toplumyny amala ayrmaga ýardam berýän döwrebap enjamlar bilen üpjün etmek, ol sanda fizika, himiýa, biotehnologiýa, ekologiýa we beýleki pudaklarda alnyp barylýan ileri hemmesi ýurdumyzy ylmy-tehniki potensialyny ösdürmäge ýardam edýär.

olary arasynda - türkmen paýtagtynda ylmy-barlag edaralaryny we okuw jaýlaryny birledirýän ýörite Tehnopark toplumy, beýleki obýektleri döretmek, eýle hem, Türkmenistany Ylymlar Akademiýasyny düzümine girýän ylmy-barlag institutlaryna maddy-tehniki binýadyny berkitmäge degili resminamalary, ylmy derejeleri we ylmy atlary dakmakhakyndaky çözgüt kabul edildi. u günki günde türkmen alymlaryny ykdysady-guramaçylyk, agrosenagat toplumyny, oba hojalygynda ekin dolanyygyny, we köp ugurly oba hojalyk senagatyny kämiledirmegi, ylmy seleksiýa taýdan, gowaça sortlaryny, bugdaý we beýleki ekinleri köp hasylly bolmagy esasy maksady bolup durýar. Garagum çölünde gurlan “Altyn Asyr” türkmen kölüni ekologiýa taýdan iläp taýýarlanylan kartasyndaky miweli baglary we genetiki gaznasyny baýlamagyna uly üns berilýär.