Жынысты ылмысты ы бзушылытар

2. Мынадай:

1) адамдар тобы, алдын ала сз байласу арылы адамдар тобы жасаган;

2) лтіру атерін тндірумен уласан, сондай-а жбірленушіге немесе баса адамдарга атысты аса атыгездікпен жасалан;

3) жбірленушіні соз ауруын жтырып алуына кеп соан;

4) бірнеше рет жасалган зорлау-

3. Осы бапты бірінші немесе екінші бліктерінде кзделген іс-арекеттер, егер олар:

1) абайсызда жбірленушіні ліміне кеп соса;

2) абайсызда жабірленушіні денсаулыгына ауыр зиян келтіруге, оны АИТВ/ЖИТС жтырып алуына немесе зге де ауыр зардаптара кеп соса;

3) крінеу кмелетке толмаган адамга атысты жасалса;

4) ттенше ахуал кезінде немесе жаппай тртіпсіздіктер барысында жасалса;

5) кмелетке толмаган адаига атысты ата-анасы, педагог не оны трбиелеужніндегі міндеттер азастан Республикасыны заымен жктелген зге де адам жасаса;

6) ылмысты топ жасаса -

4. Осы бапты бірінші, екінші немесе шінші бліктерінде кзделген іс-рекеттер, егер олар крінеу жас балага атысты жасалса, -

Зорлауды тікелей объектісі эйелді жынысты еркі жэне бостандыы, ал осымша тікелей объектісі эйелді денсаулыы, ар-намысы болып табылады. ылмысты жбірленушісі тек ана эйел жынысты адамдар болады.

Объективтік жаынан аланда зорлау жэбірленушіге немесе баса адамдара кш олданып немесе оны олданбашы болып орытып, не жэбірленушіні дэрменсіз кйін пайдаланып жынысты атынас жасау арылы крініс табады.

Зорлау дегеніміз еркекті эйелді еркінен тыс, оны келісімінсіз табии трде жынысты атынас жасауы болып табылады. Бдан баса кш олданылып жасалатын жынысты актілер нэпсімарлы сипаттаы басадай іс-эрекеттерге жатады (мыса-лы, табии емес трде жыныс атынасын жасау, еркек пен еркекті, эйел мен эйелді зорлыпен жасалатын жыныстык катынастары т.с.с).

Зорлауды жзеге асыруды тэсілдері занда (120-бап) атап крсетілген. Олар: 1) жэбірленушіге немесе баса адамдара кш олдану; 2) немесе оны олданбашы бо-лып орыту; 3) жэбірленушіні дэрменсіз кйін пайдаланып жынысты атынас жасау деп тура крсетілген. Кш олдануа жбірленушіні карсылыын басу шін оны _рып-соу, жарааттау, баса да тэнін ауыртатын жарааттар келтіру, ол-аяын байлау, трын жайа амап ерекше стау, кмек шаыруа ммкіндік бермеу эрекеттері жатады.

Кш олданбашы болып орытуа кінэліні жэбірленушіні, оны балаларын не-месе жаын туыстарын, згеде оан жаын деген адамдарды _рып-соып, сабайтынын, азаптайтынын немесе басадай зорлы эрекеттерін жасайтынын білдіретін эрекеттері жатады.

Жэбірленушіні дэрменсіз кйін пайдалануа оны дене бітімі немесе психикалы жай-кйіне байланысты (те жастыына, кемтарлыына, есіні кіресілі-шыасылы бо-луына, басадай ауыр науастыы немесе ессіз ісйге келуі салдарынан) зіне арсы істеліп жатан эрекеттерді сипаты мен мэнін тсінбеушіліктен немесе оны тсінгенімен жэбірленушіні оан арсылы крсетуге мастыынан, немесе басадай негіздер бойын-ша шамасы келмеген жадайлары жатады.

Зорлау рамы болу шін кінэлі адам занда крсетілген тэсілдерді бірін олдана отырып, жэбірленушімен физиологиялык жадайда жынысты атынаста болуы ажет. Яни крсетілген ылмыс жынысты актіні бастаан уаыттан, яни кінэліні з жыныс мшесін жэбірлеушіні жыныс органына енгізген сэттен бастап аяталан деп танылады. олданылып жрген ылмыс заы алдау арылы жыныс атынасын жасааны шін ылмысты жауаптылы белгілемейді. Сондытан да эйелді алдап, яни оан йленемін деп сеніміне иянат жасау жолымен жыныс атынасын жасауда йелді зорлау ылмысыны рамы жо.

Ал кш жмсау арылы жэбірленушімен жыныс атынасын жасауа баытталан, біра кінэліге байланыссыз себептермен орындалмай алан касаана эрекет зорлауа оталу деп саналады.

Зорлауа оталуды баса ылмыстардан ажыратанда кінэлі жэбірленушімен жы-ныс атынасын оны еркінен тыс жасауды масат ыланын жэне олданылан кш осы масата жету шін ж_мсаланын анытау керек. Бл жадайлар аныталмаса, онда кінэліні эрекетінде зорлауа оталанды шін ылмыс рамы жо.

Жэбірленушіні жыныс атынасын жасауа кндіруге баытталан дэмелену, жалы-ну, сондай-а алдау сияты эрекеттерді зорлау немесе оан оталу деп саралауа бол-майды. Наты жадайлара байланысты млдай іс-эрекеттер егер кінэліні эрекетінде мэжбрлеу фактісі орын алса, ылмысты кодексті 123-бабымен саралануы ммкін. азастан Республикасыны Жоары Соты Пленумыны 2007 жылы 11 мамырдаы осы ылмыс жніндегі айтылан нормативтік аулысында йелді зорлаудан з еркімен бас тарту мэселесін дрыс анытауды маызына ерекше тоталан. Осы аулыа сэйкес ылмыс жасауа кіріскен адам зорлауа оталу кезінде оны аырына дейін жеткізуге ммкіндігі барын біле тра зорлаудан з ытиярымен бас тарта оны эрекеті эйелді зор-лаудан з еркімен бас тарту деп саналады.

Зорлаудан з еркімен бас тартуа дейінгі жасалан оама ауіпті эрекеттер (соыа жыу, денеге жараат салу, киімді жырту жэне т.б.) наты жадайлара арай денеге асаана жараат салу, асаана млікті жою жэне баса жауаптылыты белгілейтін ылмысты кодексті баптары бойынша сараланады.

Жыныс атынасын жасауа физиологиялы жаынан абілеті жо адамны жынысты атынастар жасау эрекеттері натылы жадайлара байланысты бзаылы, орлау неме се згедей жауаптьшыкты кздейтін ылмысты кодексті баса баптары бойынша сара-лануы ммкін. Мндай эрекеттер зорлауа окталанды деп танылмайды.

Субъективтік жаынан зорлау тек ана тікелей асааналыпен жзеге асырыла-ды. Кінэлі адам жэбірленушімен онын еркінен тысары жадайда зада крсетілген тэсілдерді олданып жыныс атынасын жасайтынын біледі, сезеді жэне соны жзеге асыруды тілейді.

Зорлауды субъектісі болып 14-ке толан ер адам ана болады. йелдер осы ылмысты йымдастырушысы, айдап салушысы немесе кмектесушісі болуы ммкін.

ылмыстык кодексті 120-бабыны 2-тармаында зорлауды мынадай ауырлататын трлері кзделген:

1) адамдар тобы, алдын ала сз байласан адамдар тобы жасаан зорлау (К-ті 31-бабыны 1, 2-тарматарын араыз).

2) лтіру атерін тндірумен штасан, сондай-а жэбірленушіге немесе баса адамдара атысты аса атыгездікпен жасалан зорлау.

лтіремін деп орытуа жэбірленушіні зін, балаларын, жаын туыстарын, баса да жаындарын шын мэнінде лтіруге баытталан іс-эрекеттерді жзеге асыруа негіз боларлы сздер айтуы, имылдар крсетулері (мысалы: ару-жара, жарылатын зат, суы аруды кезенуі) жатады. Жэбірленушіге жэне баса адамдара атысты аса атыгездікпен зорлауда осы ылмысты ауырлататын жеке трі крсетілген. атыгездікті тсінігіне ылмысты кодексті 96-бабыны 2-тармаыны «д» тармашасына талдау жасаанда толы тоталанбыз.

3) Жэбірленушіні соз ауруын жтырып алуына экеп соан зорлау. зінде соз ау-руы бар екенін білетін адам эйел зорлауды жзеге асырса немесе зорланан жэбірленуші осы аурумен ауырса кінэліні рекеті осы тарма бойынша тікелей сараланады.

4) бірнеше рет жасалан.

Бірнеше рет зорлау деп аяталаны немесе аяталмаанына, сондай-а кінэліні осы ылмысты жзеге асырудаы атаран рліне арамастан ылмысты кодексті 120-бабын амтитын екі немесе одан да кп ылмыстарды істеуін айтамыз. ылмысты кодексті 120-бабыны 2-тармаыны «г» тармашасы бойынша саралауа істеген ылмысы шін кінэліні брын сотгаландыы немесе сотталмаандыы есепке алын-байды. Брын нэпсімарлы сипаттаы зорлау эрекеттерін жасаан адамны (121-бап) эйел зорлааны да (120-бап) осы бапты 2-тармаыны «4» тармашасымен саралануа жатады.

Кінэлі адам шамалы уаыт ішінде бір ниетпен жэбірленушімен бірнеше рет жыныс атынасын жасаса, онда оны осы рекетінде зорлауды бірнеше мэрте жасалан рамы бар.

ылмысты кодексті 120-бабыны 3-тармаында зорлауды те ауырлататын мына трлері шін:

1) абайсызда жэбірленушіні луіне экеп сотыран;

2) абайсызда жэбірленушіні денсаулыына ауыр зиян келтіруге, оны АИТВ/ ЖИТС-ны жктыруына немесе зге ауыр зардаптара экеп соан;

3) крнеу кэмелетке толмаан адама атысты жасалса;

крінеу кэмелетке толмаан адамды зорлау 14 пен 18 жасты арасындаы жэбірленушіні оларды кмелетке толмаанын кінэліні крінеу біле тра зорлау эрекеттері бапты осы тармаы бойынша саралануа жатады. Егер кінэлі адам жэбірленушіні жасы жнінде шын мнінде кателессе, онда оны осы тарма бойынша жауапа тартуа болмайды.

4) ттенше ахуал кезінде немесе жаппай тэртіпсіздік барысында жасалса.

5. Кэмелетке толмаан адама атысты ата-анасы, педагог не оны тэрбиелеу жніндегі міндеттер азастан Республикасыны заымен жктелген зге де адам жасаса;

6. ылмысты топ жасаса.

Абайсызда жбірленушіні ліміне экеп сотыран зорлауда кінэліні екі нысаны орын алады. Зорлап жыныс атынасын жасауды кінэлі тікелей асааналыпен жзеге асырады, ал одан болатын зардап - жэбірленушіні луіне абайсыздыпен жол береді.

асаана кісі лтірумен штасан зорлау эрекеті орын алса, онда кінэліні эрекеті ылмысты кодексті 99-бабыны 2-тармаыны «10» тармашасыны жэне ылмысты кодексті 120-бабыны тиісті тарматарымен ылмыстарды жиынтыы бойынша сара-ланады.

120-бапты 3-тармаыны «2» тармашасында крсетілген зге де ауыр зардаптара - жэбірленушіні зін-зі лтіруі немесе зін-зі лтіруге оталуы, бала туу, жынысты атынас жасау абілетінен айырылуы, т.с.с. жатады.

ылмысты кодексті 120-бабыны 1, 2 немесе 3-бліктерінде кзделген эрекеттер, егер олар крінеу жас балаа атысты жасалса, онда зада ктерікі жауаптылы бел-гіленген.