Бап. Сайлау уытарын жзеге асыруа немесе сайлау комиссияларыны жмы-сына кедергі жасау

2. Мынадай:

1) параа сатып алумен, алдаумен, кш олданумен не оны олдану атерін тндірумен уласан;

2) адам зіні лауазымды жагдайын немесе ызмет бабын пайдалана отырып жасаган;

3) алдын ала сез байласу арылы адамдар тобы немесе ылмысты топ жасаган;

4) электронды сайлау жйесі жумыс істеуіні белгіленген тртібін бузу жолымен жасалган дл сол іс-рекеттер -

Азаматтарды е маызды саяси кьітарыны бірі оларды сайлау ыын жзеге асыру болып табылады.

азастан Республикасыны Конституциясы бойынша Парламентті мэжіліс депу-таттарын, Президентті, жергілікті кілді органдар депутаттарын сайлау жалпыа бір-дей, те тте сайлау ыы негізінде жасырын дауыс беру арылы ткізіледі. Сайлауа, сайлануа, республикалы референдума тек кана сот іс-эрекетке абілетсіз деп таныан азаматтар, сондай-а сот кімі бойынша бас бостандыынан айыру орындарында отырандар ана атыспайды. Сайлауда дауыс жасырын беріледі. Республика Конститу-циясы бойынша сайлаушыларды з еркін білдіруіне баылау жасауа жол берілмейді. Мрідай рекеттер За бойынша, оны ішінде ылмысты ы бзушылы ыты нормалар арылы да жазаланады.

ылмысты ы бзушылыты тікелей объектісі азаматтарды сайлау ыын дрыс жзеге асыруын немесе сайлау комиссиясыны жмысына кедергісіз атысуын реттейтін оамды атынастар.

ылмысты кы б-зушылы объективтік жаынан аланда сайлаушыны зіні сайлау ыын немесе референдума атысу ыын еркін жзеге асыруына кедер-гі жасау, сондай-а сайлау комиссияларыны немесе референдум жргізу жніндегі комиссияны ж_мысына засыз араласу жэне дауыс беруге, кандидаттарды тіркеуге, дауыстарды санауа жэне сайлаудаы немесе референдумдаы дауыс беру нтижелерін анытауа байланысты міндеттерін атаруына кедергі жасау арылы жзеге асырыла- ды. Мысалы: сайлаушыларды сайлауа, референдума атысуа жібермеу, сайлау тетін орынды жасыру, трындара сайлау немесе референдум туралы ойдан шыарылан мэліметтер таратып, оларды ткізу жніндегі комиссияларды ызметіне трлі кедер-гілер жасау, депутаттыка кандидаттарды сынуа жол. бермеу, дауыс беруге, оны нэтижелерін анытауа эр трлі кедергі келтіріп, апарат ралдарына ол жнінде жалан мэліметтер беруге тырысу.

ылмысты ы бзушылык формальды крама жатады жэне ол сайлау ыын жзеге асыруа немесе сайлау комиссиясыны жмысына кедергі келтіру эрекеттерін жасаан уаыттан бастап, зіні олара ойан масатыны жзеге асанына немесе аспаанына арамастан аяталан деп табылады.

ылмысты ы Блушылы субъективтік жаынан тек тікелей асаналыпен істе-леді.

ылмысты ниет сан алуан болуы ммкін, оны осы ылмысты саралауа эсері бол-майды.

ылмысты кодексті 150-бабыны 1-тармаындаы эрекеттер:

а) параа сатып алумен, алдаумен, кш олданып не оны олданамын деп орытумен сабатасса;

б) адам зіні ызмет бабын пайдалана отырып жасаса;

в) адамдар тобыны алдын ала сз байласуы бойынша немесе ылмысты топпен;

г) электронды сайлау жйесіні белгіленген тртібін б_зу арылы жасалса — онда ол осы ылмысты ауырлататын тріне жатады (150-бапты 2-тармаы).

Сайлаушыа сайлауа немесе референдума атыспауа, сайлау немесе референдум комиссиясы мшесіне немесе зге де адамдара сайлау комиссиясыны жмысына ке-дергі келтіруге байланысты мліктік немесе басадай сыйаы беру немесе соны беремін деп уэде беру сатып алу деп танылады.

Депутаттыа кандидаттар жнінде жалан млімдеме тарату, сайлау немесе ре-ферендум тетін жерді басаша хабарлау, сайлау немесе референдум комиссия-сы орналасан жерге шабуыл жасалуы ммкін деген сз тарату, алдау арылы сайлау ыын жзеге асыруа немесе сайлау комиссиясыны жмысына кедергі жасау деп танылады. Кш олдану деп жэбірленушіге ол тигізіп, рып-соып, денесіне жараат салып, з айтанына еріксіз кндіріп сайлауа атысудан бас тартызу немесе сайлау комиссиясыны жмысына кедергі келтірулерді айтамыз.

Кш олданамын деп орытуа, жэбірленушіні немесе оны жаынын лтіремін, йіне рт оямын, денесіне жараат келтіремін, зге де жаманды істеймін деп орытып сайлау ыыны еркін болуына немесе сайлау, референдум комиссиялары жмысына кедергі жасауларды айтамыз. Сатып алу, алдау, кш олдану немесе оны олданамын деп орыту осы ылмысты жасауды тэсілі болып табылады. Осы белгілерді біреуін жасауды зі осы бапты «а» тармашасы бойынша ылмысты жауаптылыа тарту шін жеткілікті болып табылады.

Адамны зіні ызмет бабын пайдалана отырып жасаан эрекетгеріні тсінігі ылмысты кодексті 141-бабыны 2-тармаындаы осындай ыммен бірдей. Адамдар тобыны алдын ала сз байласуы бойынша немесе йымдасан топпен жасалган ылмысты тсінігі ылмысты ы бзушылыты кодексті 31-бабыны 2, 3-тарматарында берілген. Сайлау туралы заа сэйкес электронды сайлау жйесіні тэртібі осы заны 9-1 тарауында 50-1-50-8-баптарда арнайы белгіленген.

ылмысты ды бзушыльщты кодексті 146-бабыны 2-тармаындаы ылмысты субъектісі жай адамдар немесе лауазымды адамдар болуы ммкін.