Бап. Соыс задары мен дстрлерін бзу

1.Оккупацияланган аумата немесе согыс имылдары ауданында аруын тапсырган немесе орану уралдары жо, жараланган, ауру, корабль апатына шыраган адамдарды, медицина жмыскерлерін, санитариялы жне діни персоналды, скери тутындарды, азаматты тургындарды, согыс имылдары уаытында халыаралы оргауды пай-даланатын зге де адамдарды арсы жаты арулы кштеріне ызмет етуге немесе оныс аударуга мжбрлеу не оларды туелсіз жне бейтарап сота уыгынан айыру не ылмысты com ісін жргізуде осы адамдарды орану ыгын шектеу -

2. Осы бапты бірінші блігінде тізбеленген адамдарды лтіру-

ылмысты тікелей объектісі - соыс задары мен дэстрлеріні халыаралы дэстрлерін реттейтін оамды атынастар. ылмысты объективтік жаы белсенді рекеттермен - оккупацияланан аумата немесе соыс имылдары ауданында аруын тапсыран немесе орану ралдары жо, жараланан, ауру, корабль апатына ліыраан адамдарды, медицина жмыскерлерін, санитариялы жне діни персоналды, эскери ттындарды, азаматты трындарды, соыс имылдары уаытында халыаралы орауды пайдаланатын зге де адамдарды арсы жаты арулы кштеріне ызмет етуге немесе оныс аударуа мэжбрлеу не оларды тэуелсіз жэне бейтарап сота _ыынан айыру не ылмысты сот ісін жргізуде осы адамдарды орану ыын шектеу - эрекеттері арылы жзеге асырылады. Субъективтік жаынан мндай ылмысты іс-эрекет тікелей асааналыпен - соыс зандары мен дстрлерін біле тра халыаралы норманы бза отырып жзеге асырылады.

ылмысты субъектісі - осы іс-эрекеттерді істеуге тікелей бйры берген, жзеге асыран 16-а толан есі дрыс адам.

Егер осы іс-эрекеттер нэтижесінде адамдар лімі орын алса, онда Бл ылмысты ауырлататын тріне жатады (К-ті 164-бабы, 2-блігі).

170-бап. Жалдамалылы

1. Жалдамалыны азгырып кндіру, оытып-йрету, аржыландыру немесе зге материалды амтамасыз ету, сол сияты оны арулы атыгыста, согыс имылдарында немесе конституциялы урылысты латуга немесе оган нсан келтіруге багытталган зге де кш олдану рекеттеріне пайдалану не мемлекетті ауматы ттастыгын бузу-

2. Адам зіні ызмет бабын пайдалана отырып жасаган немесе кмелетке толмаган адамга атысты жасалган дл сол іс-рекеттер -

3. Жалдамалыны арулы атыыса, согыс имылдарына немесе конституциялы урылысты латуга немесе оган нусан келтіруге баытталган зге де кш олдану рекеттеріне атысуы не мемлекетті ауматы тутастыгын бузуы -

4.Осы бапты шінші блігінде кзделген, адамдарды аза табуына немесе зге де ауыр зардаптарга кеп соан іс-рекет -

Біріккен ¥лттар ¥йымы Бас Ассамблеясыны 1976 жылы 30 арашадаы №31/34 арарына сйкес жалдамалыны жалдануа азырып кндіру, оытып-йрету, аржыландыру немесе зге материалды амтамасыз ету, сондай-а оны арулы жанжала немесе соыс имылдарына пайдалану ылмысты жазаланатын іс-эрекет деп танылан жэне барлы мемлекеттерді осы тдэыдаы ылмыспен крес жргізуге арналан ылмысты-ыты норма абылдауа шаыран. ауіпсіздік Кеесі 1976 жылы осы арарды уаттап, 1977 жылы 7 арашада зіні арнаулы 32/14 нмірлі арарын абылдаан. азастан Республикасы халыаралы ы нормаларын басшылыа ала отырып, жаа ылмысты кодекске жалдамалылы шін ылмысты жауаптылыты белгілейтін арнаулы бапты енгізді. ылмысты тікелей объектісі халыаралы ы нормалары белгілеген соыс жргізуді ралдары мен эдістерін олдануды реттейтін оамды атынастар.

Объективтік жаынан ылмыс за диспозициясында крсетілген бірнеше тэсілдерді олдану арылы жзеге асырылады. Атап айтанда:1) жалдамалыны жалдануа азырып кндіру, яни арулы жанжала немесе соыс имылдарына пайдалануа жалдау; 2) оытып-йрету, яни жалданан адамды соыс эрекетіне немесе арулы жанжала тіке-лей атысуа эзірлеу; 3) аржыландыру - жалдамалыны аша аражатымен амтамасыз ету; 4) зге де материалды амтамасыз ету - жалдамалыа киім-кешек, азы-тлік беру; 5) сондай-а оны арулы жанжала немесе соыс имылдарына пайдалану - тікелей осындай эрекеттерге атыстырулар болып табылады.

ылмысты кодексті 170-бабыны ескертуіне сэйкес материалды сыйаы алу немесе зге де бас пайдасы масатында іс-рекет жасайтын жэне арулы атыыса атысушы тарапты азаматы болып табылмайтын, оны аумаында траты трмайтын жэне ресми міндеттерді орындау шін баса мемлекет жібермеген адам жалдамалы деп танылады.

ылмыс рамы формальды жэне ол завда кзделген эрекеттерді біреуін істеген уакыттан бастап аяталан деп танылады.

ылмысты субъектісі - 16-а толан кез келген есі дрыс адам.

Субъективтік жаынан ылмыс тікелей асааналыпен істеледі.

Адам зіні ызмет бабын пайдаланып немесе кэмелетке толмаана атысты жасаан дэл сол эрекеттер - осы ылмысты ауырлататын тріне (170-бапты 2-тармаы) жатады.

ызмет бабын пайдалану тсінігі К-ті 250, 361-баптарында берілген. Кэмелетке толмаандарды жалдамалылыа тарту деп - жасы 18-ге толмаандарды кінэлі адамны біле тра осы эрекетке тартуын айтамыз.

Жалдамалыны арулы жанжала немесе соыс имылдарына атысуы немесе Конституциялы рылысты латуа немесе оан нсан келтіруге баытталан зге де кш олдану эрекеттеріне атысуы не мемлекетті ауматы ттастыын бзу осы ылмысты те ауырлататын тріне жатады (170-бапты 3-тармаы).

Осы бапты шінші блігінде кзделген, адам азасына немесе зге де ауыр зардаптара экеп соан іс-эрекеттер шін жауаптылы ылмысты кодексті 170-бабыны 4-тармаында арастырылан. Адам азасына бір немесе бірнеше адамны азаа шырауы, ал ауыр зардаптара ауыр дене жараатын келтіру, ірі материалды за-лал, кп адамны ауруа шырауы, т.с.с. зардаптар жатады. ылмыс рамы (170-бапты 3 жэне 4-тарматары) материалды.