Бап. Халыаралы орауды пайдаланатын адамдара немесе уйымдара шабуыл жасау

2. Бірнеше рет не аруды немесе ару ретінде пайдаланылатын заттарды олданып не адамдар тобыны алдын ала сз байласуымен жасалан не денсаулыа ауыр зиян кел-тірумен штасан, сол сияты согыса арандату немесе халыаралы атынастарды ушытыру масатында жасалан дл сол іс-рекеттер -

3. Осы бапты бірінші немесе екінші бліктерінде кзделген, абайсызда адам ліміне кеп соан немесе ылмысты топ жасаган іс-рекеттер -

ылмысты кодексті 173-бабында халыаральщ орау аясына алынан адамдара немесе йымдара шабуыл жасааны шін жауаптылы кзделіп отыр. Бл ылмысты-ыты норманы негізгі мэні халыкаралы орауа алынан йымдар мен адамдар-ды кез келген экстремистік топты шабуылынан, ылмысты ол суынан орау, сйтіп соыса арандату немесе халыаралы жадайды шиеленістіруге жол бермеу болып табылады. Осы норманы задылы негізі халыаралы ораудаы адамдарды, оны ішінде дипломатиялы агенттерге арсы ылмысты тойтару жэне ондай ылмыс істеген-дерді жазалау жніндегі 1973 жылы Конвенция болып табылады¹.

Осы Конвенцияда халыаралы орауа алынан адамдар мен йымдарды ымы берілген. Осы Конвенцияа сэйкес, мндай адамдарды атарына: а) Конституция бойын- ша аныкталан мемлекет басшысы; кімет басшысы; сырты істер министрі, аталан адамдармен бірге жрген отбасы мшелері; мемлекетті кілі немесе арнаулы орануа ыы бар басадай лауазымды адамдар; орануа арнаулы у^ыы бар халыаралы кімет аралы йымдарды кез келген агенттері немесе лауазымды адамдарды немесе олармен бірге тратын отбасы мшелері; дипломатиялы, консулды жэне сьфты сауда ызметкерлері жэне оларды бірге тратын отбасы мшелері. ылмысты за, сондай-а эр трлі халыаралы орауа жататын оамды йымдар мен оларды кілдерін орауды з міндеті деп біледі (Мысалы, халыаралы айырымдылы орыны, гуманитарлы кмек беретін кіметтік емес йымдарды ызметкерлерін орау т. б.)-

ылмысты кодексті 173-бабындаы осы норма жоарыда крсетілген адамдар шет мемлекетгі аумаында болан кезде ана олданылуы ммкін.

Крсетілген ылмысты жэбірленушісі халыаралы орау аясына алынан адамдар болады.

ылмысты заты - халыкаралы орау аясындаы адамдарды ызметтік немесе трын й-жайлары, не клік _ралдары болады.

ылмыс объективтік жаынан шетелдік мемлекетті кіліне немесе халыаралы орау аясындаы халыаралы йымны ызметкеріне немесе онымен бірге тратын оны отбасы мшелеріне, сондай-а халыаралы орау аясындаы адамдарды ызметтік немесе трын й-жайларына, не клік ралдарына шабуыл жасау, сондай-а осы азаматтарды рлау немесе бас бостандыынан кштеп айыру, егер осы эрекеттер соыса арандату немесе халыкаралы жадайды шиеленістіру масатында жасалу арылы сипатталады.

Шабуыл жасауа жэбірленушіні рлау, оны денсаулыына орта дэрежелі зиян келтіріп, шабуыл жасаймын деген жэне соан сас басадай орытулар жасау; жбірленушіні ызметтік немесе т_рын-жайына, клік кралдарына басып кіру, бас бостандыынан еріксіз айыру т.б. эрекеттер жатады.

Егер шабуыл жасауды нэтижесінде занда крсетілген адамны бірі асаана лтірілсе, онда іс-эрекет ылмыстарды жиынтыы бойынша (179, 99-баптар) сарала-нады.

ылмыс субъективтік жаынан тікелей асааналыьуіен жасалады. Адам халыаралы орау аясындаы адамдара немесе йыма шабуыл жасайтынын сезеді жэне соны істе-уді тілейді. ылмысты субъективтік жаыны белгісі, ылмысты масаты - соысты арандату немесе халыаралы жадайды шиеленістіру болып табылады.

ылмысты субъектісі - 16-а толан кез келген есі дрыс адам.

Бірнеше рет не аруды немесе ару ретінде пайдаланылатын заттарды олданып не адамдар тобыны алдын ала сз байласуымен жасалан не денсаулыа ауыр зиян келтірумен штасан, сол сияты соыса арандату немесе халыаралы атынастарды ушытыру масатында жасалан дэл сол іс-эрекеттер (173-бап, 2-блігі).

Бірнеше рет істелген ылмыс тсінігі ылмысты кодексті 11-бабында, адамдар тобыны алдын ала сз байласуыны ымы ылмысты кодексті 31-бабыны 2-тармаында берілген. аруа кез келген атылатын, жарылатын арулар жатады.

Осы бапты бірінші немесе екінші бліктерінде кзделген, абайсызда адам ліміне экеп соан немесе іу.ілмыстык топ жасаан іс-рекетгер - ылмысты аса ауырлатын трі болып табылады (173-бап, 3-блігі).

Денсаулыа ауыр зиян асаана немесе абайсызда келтірілуі ммкін, абайсызда лімге кеп соан эрекеттер шін жауашылы бапты осы тармаымен саралануа жа-тады.

Бап. арулы атыыстар уаытында халыаралы гуманитарлы уы нормала-рын ылмысты бзушылытар

оргалмаган жергілікті жерлерді жне демилитарландырылган айматарды шабуыл жасау объектісіне айналдырудан не бітімгершілік, соыс имылдарын тотата тру туралы келісімдерді немесе шайас алаында алган жаралылар мен аза тапандарды алып шыгу, айырбастау немесе тасымалдау масатында жасалган жергілікті келісімдерді бзудан не азаматты тргындарга немесе азаматты объектілерге шабуыл жасаудан не оккупацияланан аумаа зіні азаматты тргындарыны бір блігін кшіруден не скери ттындарды жне азаматты адамдарды репатриациялауа исынсыз кедергі келтіруден болган арулы атыгыс уаытында халыаралы гуманитарлы ы нор-маларын бзу -

оралмаан жергілікті жерлерді жэне демилитарландырылан айматарды шабуыл жасау объектісіне айналдырудан не бітімгершілік, соыс имылдарын тотата тру ту-ралы келісімдерді немесе шайас алаында алан жаралылар мен аза тапандарды алып шыу, айырбастау немесе тасымалдау масатында жасалан жергілікті келісімдер-ді бзудан не азаматты трындара немесе азаматты объектілерге шабуыл жасаудан не оккупацияланан аумаа езіні азаматты трындарыны бір блігін кшіруден не эскери тгындарды жэне азаматты адамдарды репатриациялауа исынсыз кедергі кел-тіруден болан арулы атыыс уаытында халыаралы гуманитарлы ы нормала-рын бзу шін ылмысты жауаптылы К-ті 165-бабында крсетілген. ылмысты объектісі арулы атыыстар кезінде халыаралы ы нормасымен белгіленген нормалара — оамды атынастара кол су.

Объективтік жаынан ылмыс за диспозациясында крсетілген іс-эрекетгерді жасау арылы жзеге асырылады. Субъективтік жаынан бл ылмыс тікелей асааналыпен істеледі. ылмыс субъектісі 16-а толан, есі дрыс адам.