Бап. Сепаратистік рекет
1. азастан Республикасыны бірттастыы мен тутастыын, оны аумаына ол сгылмауын жне блінбеуін бзуды не мемлекетті ыдыратуды насихаттау неме-се оган жария трде шаыру, сол сияты осындай мазмндагы материалдарды тарату масатында дайындау, сатау немесе тарату-
2. Адам зіні ызмет бабын пайдалана отырып не огамды бірлестік лидері жасаган не баралы апарат уралдарын немесе апаратты-коммуникациялы желілерді пайда-лана отырып жасалган не адамдар тобы немесе алдын ала сз байласу арылы адамдар тобы жасаан дл сол рекеттер -
3. азастан Республикасыны біртутастыгы мен ттастыын, оны аумагына ол сгылмауын жне блінбеуін бузу не мемлекетті ыдырату масатында жасалган рекеттер -
аза КСР-іні 1959 жылы ылмысты кодексінде бл рамдаы ылмыс «антикеестік гіт жэне насихат» деген атпен белгілі болды, оны диспозициясы ке маынаны білдірумен бірге санкциясы те атал болан еді. Осыан байланысты кіметке, оны органдарына арсы кез келген кіл толмаушылытан шыан ойлар, пікірлер антикеестік гіт немесе насихат ретінде бааланды (Мысалы, антикеестік идеяны, кзарастарды тарату, Кеестік оамды немесе мемлекеттік рылысты жек кру т.б.).
азастан Республикасыны 1997 жылы ылмысты кодексі азастан Республикасыны конституциялы рылысын кшпен латуа немесе згертуге не-месе ауматы ттастыын кшпен бзуа арналан бабы осы трыдаы ылмысты наты тэсілдерін натылаумен бірге шаыруларды мэні мен баытын наты айындап, конституциялы рылысты кшпен латуа немесе згертуге не оны ауматы тгастыын кшпен бзуа баытталан жария трдегі ндеулерді ылмыс деп таныды.
Жаа 2014 жылы ылмысты кодексті 180-бабыны 1-блігінде: азастан Республикасыны бірттастыы мен ттастыын, оны аумаына ол сылмауын жэне блінбеуін бзуды не мемлекетті ыдыратуды насихаттау немесе оан жария трде шаыру, сол сияты осындай мазмндаы материалдарды тарату масатында дайындау, сатау немесе тарату сепаратистік эрекет деп танылан.
ылмысты объектісі азастан Республикасыны конституциялы рылысы, оны саяси жйесі, ауіпсіздігі болып табылады.
Объективтік жаынан ылмыс: кіметті кштеп басып алуа, кіметті кштеп стауа, мемлекет ауіпсіздігіне нсан келтіруге, конституциялы рылысты кштеп згертуге, республиканы ттастыын жэне оны аумаыны бірлігін кштеп бзуа жария трде ндеу жасау немесе осындай мазмндаы материалдарды дайындау, сатау, тарату арылы жзеге асырылады.
Жария трдегі ндеу дегеніміз ауызша немесе жазба трде адамдарды белгісіз тобын шерулерге, митингілерге, демонстрациялара, жиындара шаырып, конституциялы рылысты, кіметті кшпен басып алуа, мемлекетті ттастыын, аумаыны бірлігін кштеп згертуге, бзуа шаьірулар болып табылады немесе осы мазмндаы материал-дарды кпшілік арасына тарату болып табылады.
ылмыс субъективтік жаынан тек ана тікелей асааналыпен жасалады.
ьшмысты субъектісі болып 16-а толан кез келген адам танылады.
Осы бапты 2-тармаында адам зіні ызмет бабын пайдалана отырып не оамды бірлестік лидері жасаан не баралы апарат ралдарын немесе апаратты-коммуникациялы желілерді пайдалана отырып жасалан не адамдар тобы немесе алдын ала сз байласу арылы адамдар тобы жасаан дэл сол эрекеттер - ал бапты 3-блігінде азастан Республикасыны бірттастыы мен тгастыын, оны аумаына ол сылмауын жэне блінбеуін бзу не мемлекетті ыдырату масатында жасалан эрекеттер — шін ауырлататын ылмысты ы бзушылы жауаптылы кзделген. Баралы апарат ралдарын пайдаланып жасалан шаырулара - баспасзде жарияланан мате-риалдар, радио немесе телехабарда, басадай баралы аіціарат ралдарын пайдаланып жасаан шаырулар жатады. ызмет бабын пайдаланатын адамдар анытамасы К-ті 3-бабыны 9-тармаында, оамды бірлестік лидері туралы 21-тармаында, ал адамдар тобы немесе алдын-ала сзбайласу арылы адамдар тобыны тсінігі — ылмысты кодексті 31-бабыны 1, 2-тармаында берілген.
§4. азастан Республикасыны экономикалы ауіпсіздігі мен ораныс абілетіне арсы ылмысты ы бзушылытар
Бап. Диверсия
азастан Республикасыны ауіпсіздігі мен органыс абілетіне нусан келтіру масатында адамдарды жаппай ырып-жоюга, оларды денсаулыгына зиян келтіру-ге, ксіпорындарды, рылыстарды, атынас жолдары мен уралдарын, байланыс ралдарын, халыты тіршілігін амтамасыз ету объектілерін иратуга немесе Блдіруге багытталган жарылыс жасау, рт ою немесе зге де рекеттер жасау, сол сияты осы масаттарда жаппай улау немесе эпидемиялар мен эпизоотиялар тарату-
азастан Республикасы ылмысты кодексіні 184-бабына сэйкес азастан Республикасыны ауіпсіздігі мен ораныс абілетіне нсан келтіру масатында адамдарды жаппай ырып-жоюа, оларды денсаулыыназиян келтіруге, кэсіпорындарды, рылыстарды, атынас жолдары мен ралдарын, байланыс ралдарын, халыты тір-шілігін амтамасыз ету объектілерін каратуа немесе заымдауа баытталан жарылыс жасау, рт ою немесе зге іс-рекеттер жасау, сол сияты осы масатта жаппай улау немесе эпидемиялар мен эпизоотиялар тарату диверсия деп танылады.
Диверсияны тікелей объектісі - азастан Республикасыны ауіпсіздігі, ораныс абілеті жэне экономикалы кш уаты болып табылады, йткені диверсиялы актілер мемлекетті зін элсіретуге, Блдіруге баытталан.
Объективтік жаынан диверсия бірнеше балама эрекеттердін жиынтыы бойын-ша крініс табады. ылмысты кодексті 184-бабыны диспозициясында олар за орайтын объектілерді ирату немесе заымдауа баытталан жарылыс жасау, рт ою немесе зге іс-эрекеттер жасау, сол сияты осы масатпен жаппай улау немесе эпидемия-лар мен эпизоотиялар тарату деп крсетілген.
Осыан орай ирату дегеніміз ылмысты кодексті 184-бабында крсетілген объ-ектілерді эр трлі тэсілдермен (жарылыс жасау, рт ою немесе зге де іс-эрекеттер арылы) ткке жарамсыз етіп тастау;
- заымдау деп крсетілген объектілерді алпына келтірілу ммкіндіктері сатала отырып, оларды уаытша немесе ішінара істен шыып алуы болып табылады.
Ксіпорындара - заводтар, фабрикалар, баса да неркэсіп объектілері жатады.
рылыстара - электростанциялар, су соратын ондырылар, ойма, имараттар жа-тады.
атынас жолдары мен ралдарына - клік ралдарыны барлы трлері (теміржол, су, автокліктері жэне клікті баса трлері, кпірлер, тас жолдар жэне т.б.).
Байланыс ралдарына - телефон, телеграф байланысы, радиобайланысы, теледидар жэне т.б.
Халытьщ тіршілігін амтамасыз ету объектілеріне — халыты нанмен, жылумен, дэрі-дэрмекпен амтамасыз ететін объектілер, медициналы ызмет крсететін объек-тілер жэне таы басалар, мысалы нан заводтары, жылу станциялары, су оймалары, дэріханалар, жедел жэрдем кмегі жэне т.б.
Субъективтік жаынан диверсия тікелей асааналыпен істеледі. Кінэлі адам зада крсетілген объектілерге ол су арылы з рекетіні мэнін сезеді жэне зада крсе-тілген зардаптарды тікелей орын алуын тілейді. ылмысты ы бзушылыты субъектісі болып жасы 14-а толан кез келген азамат танылады.