Бап. Автомобильді немесе зге де клік уралын жымыру масатынсыз уыа сыйымсыз иеленіп алу

1. Автомобильді немесе зге де клік уралын жымыру масатынсыз уыа сыпым-сыз иеленіп алу (айдап кету) -

2. Мынадай:

1) адамдар тобыны алдын ала сз байласуымен;

2) бірнеше рет;

3) мірге немесе денсаулыа ауіпті емес кш олданып не сондай кш олдану атерін тндіріп жасалган дл сол іс-рекет -

3. Осы бапты бірінші немесе екінші бліктерінде кзделген, ылмысты топ жасаан не ірі залал келтірген іс-рекеттер -

4. Осы бапты бірінші, екінші немесе шінші бліктерінде кзделген, мірге немесе денсаулыа ауіпті кш олданып не сондай кш олдану атерін тндіріп жасалган іс-рекеттер -

Бл ылмысты ык бзушылы кздэамы кп объектілі болып табылады.

ылмысты ы бзушылыты негізгі тікелей объектісіне - меншікті наты ны-саны, ал осымша тікелей объектісіне адамны денсаулыы жатады. Клік озалысы мен оларды пайдалану ережелерін бзу объектісі осы нормамен камтылмайды, сондытан да автомобильді немесе зге де клік ралдарын з бетінше айдап экету барысында кінэліні эрекетінен ылмысты кодексті 345-бабында крсетілген зардап орын алса, онда оны рекеті ылмысты ы бзушылыктарды жиынтыы бойынша саралануа жатады. Бл жерде за шыарушы клік ралдары иелеріні ытарыны бзылуына ерекше мн бере отырып, осы іс-эрекетті меншікке арсы ылмысты ы бзушылыа жатызу арылы жеке адамны мддесін орау идеясына артышылы берілгені зінен-зі тсінікті. Бл ылмысты ы бзушылыты рылымды бел-гісі — оны заты болып табылады. Осы ылмысты ккы бзушылы ралыны заты-на автомобиль жэне зге де клік ралдары жатады. зге де клік ралдарына трак-торлар, мотоциклдер жэне зге де здігінен жретін машиналар (жол, рылыс немесе ауылшаруашылы машиналары), баса механикалы клік ралдары (комбайн, авто-грейдер, асфальт тсегіш) деп тсініледі. Теміржол, эуе немесе су клігі (шаын су ке-месі, моторлы айы, байдарка, яхтадан баскалары) осы крсетілген ылмысты ы бзушылы ралыны заты болып табылмайды, аталан клік ралдары баса арнаулы ылмыс рамыны заты (344-бап) болып табылады.

Айта кететін бір жэйт арастырьшып отырылан 200-баптаы ьшмысты ды бзушылы рамыны заты болып здігінен жретін, моторлы механикалы клік ралдары ана танылады. Мотормен жабдыталмаан клік ралдары (велосипед, ат клігі) Бл ылмыс рамыны затына жатпайды. Сондай-а жол озалысы ережесі-не сэйкес двигателіні жмыс сыйымдылыыны клемі 50 сантиметрден аспайтын, жылдамдыы саатына 40 км аспайтын кліктер де механикалы клік ралдары болып табылмайды (мысалы, мотовелосипед).

Объективтік жаынан ылмысты ы бзушылы эрекет арылы - автомобильді немесе зге де клік ралдарын талан-таража салу масатынсыз засыз иелену (айдап кету) арылы жзеге асырылады.

Клік ралдарын оларды тран жерінен, оны иесіні немесе зге де иеленушіні иелігінен, уаытша кінэліні пайдалануына немесе иелік етуіне туін иелену дейміз.

Иелену эр трлі тсілдер арылы жзеге асырылуы ммкін: ашы немесе жасырын, алдау арылы, кш олдану немесе олданбай, олмен итеріп экету, баса клікке тіркеп алу т.б. Клік ралдарыны тран жері эр трлі болуы ммкін: гараж, ашы тра, кше, ксіпорын, йым, мекеме аумаы, уаытша тра жэне т.б.

Клік ралдарын кез келген тэсілмен тран орнынан жылжыту иелік етуді аяталанын білдіреді. Автомобильді немесе зге де клік ралдарыны кабинасына айдап экету масатымен кіріп, оны от алдырмашы жэне басадай эрекеггерді істеуі осы ылмысты ы бзушылы рамын істеуге оталанды деп танылады.

Автомобиль немесе зге де клік ралдарын талан-таража салу масатынсыз засыз иеленуде ылмысты ы бзушылыты осы заттары бтенні меншігіне жатуы ке-рек. Яни кінэлі адамны здігінен оны пайдалануа ешандай ыы болмауы керек.

Осыан байланысты меншік иесіні отбасы мшелеріні біріні немесе пайдалануа рсаты бар баса адамдарды клік ралдарын оны иесіні осымша келісімінсіз з бетінше пайдалануы ылмысты ы бзушылы рамына жатпайды. Сондай-а осы клікті штаттаы жргізушісіні де клікті басшысыны келісімінсіз з бетінше пайда-лануы айдап экетуге жатпайды. Егер мндай эрекетті клікті жргізуден аластатылан адам істесе, онда оны эрекеті 200-бапты рамын райды.

Автомобильді немесе зге де клік ралдарына иелік ету аса ажеттілік жадайында, ылмыскерді стау барысында немесе ауыр науаса кмек крсету шін пайдаланылса, онда бл эрекет ылмысты рсьщ бзушылы деп саналмайды.

200-бапты бірінші тармаында ылмысты ы бзушылыты істегені шін субъ-екті болып 16-а толан, ал алан бліктеріндегі (II, III, IV) ылмыс шін 14-ке толан есі дрыс адамдар танылады.

Субъективтік жаынан ылмысты ы бзушылы тікелей асааналы арылы жзеге асырылады. Кінэлі адам зіні эрекетіні оама ауіптілігін жэне ыа айшылыын сезеді жэне оны істеуді тілейді. Егер адам бтенні клік ралына иелік етуді сезбеген жадайда, онда ол клікті айдап кеткені шін жауаптылыа тартылмай-ды.

Зада автомобильді немесе зге де клік ралдарын жымыру масатынсыз айдап экету деп крсетілген. Егер кінэліні ниеті автомобильді немесе зге де иелік ралдарын жымыруа баытталан болса, онда оны рекеті иелік етуді тэсіліне карай меншікке арсы ылмысты _ы бзушылытарды (6-тарау) тиісті баптары бойынша (200-бап-пен осымша емес) тікелей саралануа жатады.

Егер кінэліні ниеті автомобильді немесе зге де клік ралдарын жымыруа емес, осы клік _ралдарын пайдаланып баса ылмыс істеуге баытталса, онда оны эрекеті ылмыстарды жиынтыы бойынша 200-баппен жэне істеуге баытталан ылмысына даярлананды ретінде сараланады.

Автомобильді немесе зге де клік ралдарын айдап экетумен бірге оны детальда-рын, агрегаттарын, жекелеген блшектерін немесе онда болан басадай бйымдарды кінэліні иелік етуі орын алан жадайда, онда мндай ылмысты ы бзушылы ай-дап кету (200-бап) жне бтенні млкін рлау (188-бап) бойынша, яни ылмыстарды жиынтыы ретінде сараланады.

Клік ралдарын з бетінше айдап экету жол озалысы жэне клік ралдарын пай-далану ережелерін бзумен штасса, онда іс-эрекет ылмыстык ы бзушылытарды жиынтыы ретінде К-ті 200 жэне 345-баптары бойынша сараланады.

Егер клік ралдарын талан-таража салу масатынсыз з бетінше уаытша пайда-лану шін айдап экетіп, одан кейін клік Блдірілсе немесе жойылса, онда ылмысты ы бзушылы шін жауаптылы айдап экетумен бірге млікті Блдіргені немесе жойаны шін де бірге туындауы ажет.

ылмысты кодексті 200-бабында крсетілген _рамны ауырлататын, те ауырла-татын (200-бапты 2, 3, 4-тарматары) белгілері рлыты (188-бап) осындай белгілері-мен зара сас. Бірата осы ылмыс рамыны крылысына арай оны зіндік ерек-шеліктерін бейнелейтін кейбір белгілеріне тоталып кетейік.

200-бапты 2-тармаыны «2» тармашасындаы осы ылмысты бірнеше рет жасауа, кінэліні бірнеше клікті ішінен біреуін айдап кету ниеті болып, оны біреуін от алдыра алмай, содан кейін екіншісін от алдырып айдап кетуі бірнеше рет жасалан ылмысты ы бзушылы деп танылмайды. Яни, былай айтанда бір клікті ай-дап экету масатымен бірнеше келікті от алдыруа эрекет етуі, осы ылмысты ы б-зушылыты бірнеше рет істелу рамын тзбейді. Адамдар тобыны сз байласуы бойынша (2-тарматы «1» тармашасы) жэне ылмысты топ (3-тармаы) болып ай-дап экетуді саралау ылмысты ы бзушылыкты атысуды ережелері бойынша жзеге асырылады. Егер осы ылмысты ык бзушылыты атысуа кеес беру, техникалы клік ралдарын беру, істеген ылмысты жасыруа кні б_рын уэде беру арылы істелсе, онда ылмысты ы бзушылыты атысушыларды рекеті (айдап салушыны, кмектесушіні) ылмысты кодексті 29-бабына сілтеме жасала отыры-лып сараланады.

мірге немесе денсаулыа ауіпті емес кш олданумен не дэл сондай кш олданумен орыту арылы (200-бапты 2-тармаыны «3» тармашасы) жасалан ылмысты тсінігі 191-баптаы осындай белгімен сас. мірге немесе денсаулыа ауіпті кш олданумен не сондай кш олданбашы болып орытумен жасалан эрекеттерді тсінігі ылмысты кодексті 192-бабында айтылан. Осыан орай Бл рамдаы осы белгілерге арнайы тоталып жатпаймыз. Кш олданып клікті з беті-мен айдап кету эрекеттері 200-бапты 2 немесе 3-тарматарымен сараланады, жеке адама арсы ылмысты ы бзушылы жніндегі басадай баптармен осымша сараланбайды. Осы іс-эрекетті істеуде жэбірленушіні мірін жою фактісі орын алса, онда кінэліні рекеті осы крсетілген баппен жэне 99-бап (1 немесе 2-блігі) бойынша сараланады.