Бап. Засыз ксіпкерлік, засыз банктік ызмет

1. Ксіпкерлік немесе банктік ызметті (банк операцияларын) тіркелусіз, сол сияты осындай ызмет шін міндетті лицензиясыз не рсаттар жне хабарламалар туралы занаманы бзып жзеге асыру, сол сияты ксіпкерлік ызметті тыйым салынган трлерімен айналысу, егер бул іс-арекеттер азамата, уйымга немесе мемлекетке ірі за-лал келтірсе не ірі млшерде табыс алумен немесе айтарлытай млшерде акцизделетін тауарларды ндірумен, сатаумен, тасымалдаумен не ткізумен штасса -

2. Мынадай:

1) ылмысты топ жасаган;

2) аса ірі млшерде табыс алумен уштасан;

3) бірнеше рет жасалган дл сол іс-рекеттер -

Кэсіпкерлік немесе банктік ызметті тіркеуден ткізбей не рсат (лицензия) алу міндетті болан жадайларда арнаулы рсатсыз (лицензиясыз) немесе лицензиялау шарттарын бзып жзеге асыру, сондай-а ксіпкерлікті тыйым салынан трлерімен шылдану, егер осы эрекеттер азамата, йыма немесе мемлекетке ірі залал келтірсе, не ірі млшерде табыс табумен немесе айтарлытай млшерде акцизделетін тауарлар-ды ндірумен, сатаумен не тасымалдаумен не ткізумен байланысты болса - іс-эрекет засыз кэсіпкерлік, засыз банктік ызмет деп танылады (К-ті 214-бабы).

Азаматгарды ксіпкерлік ызметін тіркеуді тэртібі азастан Республикасыны Азаматты кодексіні тиісті бабында крсетілген. Осыан орай азаматтар арнайы кзделген жадайларды оспаанда, занды тла рмай-а мемлекеттік тіркеуге тран уаыттан бастап кэсіпкерлік ызметпен айналысуа _ылы. Сондай-а шаруа (фер-мер) ожалыы; мердігерлік шарт жэне зге де азаматты-ыты шарттар негізінде бір жолы ж_мыс атаратындар; ктерме жэне блшек сауда желісінен баса здеріне тиесілі млікті, сондай-а ндірілген, делген, сатып алынан німдерді оан оса импортты неркэсіптік жэне азы-тлік тауаряарын сол шін арнайы блінген жерлер-де немесе комиссиялык дкендер арылы сатумен айналысатын азаматтар; жмыс істеп, ызмет крсетуден тскен тсімі жылына е тменгі жиырма жалаы жиынтыынан ас-пайтын азаматтар мемлекеттік тіркеуден босатылады, блар зады тлалар рмай-а ксіпкерлік ызметгі жзеге асырады (АК-ті 19-бабыны 4-тармаы).

Азаматты кодексті 42-бабына сэйкес зады тріаларды мемлекеттік тіркеуді тэртібі кзделген. Осы жэне жеке кэсіпкерлік туралы 1997 жылы 5 маусымдаы Заа, «Лицензиялау туралы» Заа сэйкес ксіпкерлік ызметті атару арнаулы рсат ли-цензия болан жадайда ана жзеге асырылады. Осыан орай осы ылмысты ы бзушылыты объектісі кэсіпкерлік ызметті жзеге асыруды мемлекет белгілеген біралыпты дрыс ызметін амтамасыз ететін оамды атынастар болып табылады.

ылмысты _ы бзушылы объективтік жаынан мынадай балама эрекеттерден ралады: 1. Кэсіпкерлік ызметті тіркеуден ткізбей не рсат (лицензия) алу міндетті болан жадайларда арнаулы рсатсыз (лицензиясыз) немесе лицензия шарттарын бзып жзеге асыру. Кэсіпкерлік ызметті тіркеуден ткізбей жзеге асыру зада белгіленген rip-Key тэртібін бзып, Бл рекетті жзеге асыру болып табылады. Рсат (лицензия) алмай кэсіпкерлік ызметті жзеге асыруа — зада белгіленген айсыбір кэсіпкерлік ызметті атаруа арнаулы рсат (лицензия) алу шарттарын бзу жатады. Лицензия шарттарын б_зып кэсіпкерлік ызметті жзеге асыруа: лицензияда крсетілмеген ызметгі жргізу; немесе оны жзеге асырылуы тэртібін бзу, лицензияны бтен адама беру; олданылу, мерзімі тіп кеткен лицензияны пайдалану жэне т.б.

2. Кэсіпкерлікті тыйым салынан трлерімен шылдану. Зада кейбір ызметті трлерімен кэсіпкерлікпен шылдануа тыйым салынан. Осыан арамастан кэсіпкер за нормасын бзып, тыйым салынан кэсіппен шылданады.

3. Жоарыда крсетілген эрекеттер азамата, йыма немесе мемлекетке ірі залал кел-тірсе, не ірі млшерде табыс табумен немесе айтарлытай млшерде акцизделетін тауар-ларды ндірумен, сатаумен, тасымалдаумен немесе ткізумен байланысты болса.

Засыз кэсіпкерлік ылмыс крамы жнінен материалды рама жатады. Осыан орай ылмыс зада керсетілген ірі зиян келтірілумен немесе ірі млшердегі табыс та-бумен байланысты аяталан деп танылады. Субъективтік жаынан ылмыс кінэліні асааналы нысаны арылы жасалады. асааналы тікелей немесе жанама болуы ммкін. ылмысты субъектісі жалпы немесе арнаулы болуы ммкін.

Аша-несие жйесіндегі ылмыс экономика саласындаы ылмыстарды е ауіпті трі болып отыр. Б_л ылмыс засыз кэсіпкерлікті ерекше бір крінісі болып табылады.

ылмысты зада: «Банктік ызметті (банктік операцияларды) тіркеуден ткізбей немесе рсат (лицензия) алу міндетті болан жадайларда арнаулы рсатсыз (лицен-зиясыз) немесе лицензиялау шарттарын бзып жзеге асыру, егер осы эрекет азамата, йыма немесе мемлекетке ірі залал келтірсе, не ірі млшерде табыс табумен штасан іс-эрекеттер засыз банктік ызмет деп белгіленген (К-ті 214-бабы).

ылмысты объектісі аша-несие жйесіндегі замен белгіленген оамды атынастара ол су болып табылады.

Объективтік жаынан ылмысты _ы бзушылыты рамы мынадай бірнеше, жеке дара эрекеттермен сипатталады: банктік ызметті (банктік операцияларды) тір-кеуден ткізбеу; міндетті рсат (лицензия) алуды сатамау; банктік ызметті лицензия шарттарын бзып жзеге асыру; крсетілген эрекеттер йыма, мемлекетке ірі зиян кел-тіру немесе ірі млшерде табыс алумен байланысты болуы болып табылады.

Банктік ызметті (банктік операцияларды) лицензиясыз жргізу, тіркеуден ткізбеу засыз эрекет деп танылады. Міндетті лицензия алуды сатамау деп арнаулы зада крсетілген осы талаптарды сатамау саналады. Лицензия шарттарын бзуа осында рксат етілген банктік ызметті (операцияларды) істемей баса ызметпен шылдану эрекеттері танылады. Крсетілген іс-эрекеттер занда крсетілген ірі зиян келтірумен не-месе ірі млшерде табыс алумен штасуы ажет. Егер зада крсетілген ылмысты sap-flan орын алмаса, онда кінэлі адам экімшілік жауапа тартылуы ммкін. Ірі зиян немесе ірі млшердегі табысты тсінігі ылмысты кы бзушылыты кодексті 3-бабыны тиісті тарматарында крсетілген. ылмысты кы бзушылыты субъектісі болып засыз банктік ызметпен айналысан азастан Республикасыны азаматы, шетелдік немесе азаматтыы жо адамдар танылады.

Субъективтік жаынан кылмысты ы бзушылы кінліні асаана нысаны арылы жзеге асырылады. Бл жерде асаканалыты тікелей немесе жанама трі де орын алады.

ылмысты топ жасаан; аса ірі млшерде табыс табумен штасан; бірнеше рет жасалан эрекеттер засыз кэсіпкерлік ызмет жргізу рамыны ауырлататын тріне жатады (219-бап 2-тармаы). ылмысты топты тсінігі К-ті 31-бабында, бірнеше рет жасалан эрекетгер осы К-ті 12-бабында; ірі залал — сомасы жиырма мы айлы есептік крсеткіштен асатын табыс (К-ті 3-бабы, 3-тармашасы);

Айтарлытай млшер ны бір мы айлы крсеткіштен асатын тауарлар саны (К-ті 3-бабы, 2-тармаы) арнайы крсетілген.