Бап. кілеттіктерді теріс пайдалану

Коммерциялы немесе зге де йымда басару функцияларын орындайтын адамны з кілеттіктерін осы йымны зады мдделеріне арсы жне зі немесе баса адамдар не-месе уйымдар шін пайда мен артышылытар алу не баса адамдарга немесе уйымдара зиян келтіру масатында пайдалануы, егер бл азаматтарды немесе йымдарды уытары мен зады мдделеріне не огамны немесе мемлекетті замен оргалатын мдделеріне елеулі зиян келтіруге кеп соса -

азастан Республикасында іске асырылып жатан нарыты атынастар белгілі бір талаптара сай жзеге асырылады. Нарыты атынастардаы мндай талаптара нарыа атысушыларды кыты ережелермен амтамасыз ету, олара шешім абылдауа еріктілік беру, оны нэтижесі шін жауаптылы белгілеу жатады. Мны мысалы коммерциялы жэне зге иымдардаы ызмет мдделеріне арсы ылмысты ы бзушылытар шін, оны ішінде кілеттіктерді асыра пайдалананы шін ылмысты ы бзушылы шін жауаптылы белгілеу болып табылады. . ылмысты кодексті 250-бабында: Коммерциялы немесе зге йымдар басару ызметтерін атаратын адамны з кілеттіктерін осы йымны зады мдделеріне арсы жэне зі немесе баска адамдар немесе йымдар шін пайда мен артышылытар алу не баса адамдара немесе йымдара зиян келтіру масатында пайдалануы, егер Бл азаматтарды немесе йымдарды ытары мен зады мдделеріне не оамны немесе мемлекетті замен оралатын мдделеріне елеулі зиян келтіруге экеп соса кілеттіктерді асыра пайдалану деп танылады деп крсетілген.

ылмысты ы бзушылыты тікелей объектісі - коммерциялы немесе зге йымдарды біркалыпты дрыс басару ызметін реттейтін оамды атынастар.

ылмысты ы бзушылыты осымша тікелей объектісі - азаматтарды немесе йымдарды ытары мен зады мдделері не оамны немесе мемлекетті замен оралатын мдделері болып табылады. кілеттіктерді асыра пайдалануды объектив-тік жаыны мына тмендегідей бірнеше белгілері болады: баскару ызметін атаратын адамны з кілеттіктерін осы йымны занды мдделеріне арсы пайдалануы; іс-эрекет арылы азаматтарды немесе йымдарды ытары мен зады мдделеріне не оамны немесе мемлекетті замен коралатын мдделеріне елеулі зиян келтіру.

Істелген іс-эрекеттер мен зада крсетілген зиянды зардапты арасында себепті байланысты болуы.

«йымны зацы мдделеріне арсы» деген термин замен немесе рылтайшы _жатгармен белгіленген белгілі бір _йым ызметіні міндеттеріне айшы іс-эрекеттерді жасау болып табылады. Млдай йымдарды за коммерциялы немесе зге де йымдар деп жалпылама крсетіп отыр. Коммерциялы йымдара з ызметіні негізгі масаты ретінде пайда келтіруді кздейтін зады тлалар жатады. Коммерциялы йым болып табылатын зады тла мемлекеттік кэсіпорын, шаруашылы серіктестік, ндірістік ко-оператив нысандарында _рылады. з ызметіні негізгі масаты ретінде пайда келтіре алмайтын жне алынан пайдасын атысушыларына лестірмейтін йым коммерциялы емес зге зады тла болып табылады. Коммерциялы емес зге йым болып табыла-тын зады тлаа мекеме, оамдык бірлестік, ттыну кооперативі, оамды кор, діни бірлестік нысанында жэне за жаттарында кзделген зге де нысанда _рылуы ммкін (Р Азаматты кодексіні 34-бабы). Коммерциялы немесе зге йымны басару ызметтерін атаратын адам з кілеттіктерін осы йымдарды замен, ережелермен белгіленген зады ызметіне, мддесіне айшы, зі ызмет атаратын коммерциялы немесе зге йымны шеберінде жзеге асырады, ондай іс-эрекет істеу арылы азаматтарды немесе _йымдарды ытары мен зады мдделеріне не оамны немесе мемлекетті замен оралатын мдделеріне елеулі зиян келтіріледі. Елеулі зиян — моральды, мліктік, йымдастырушылык залалдарды жиынтыы. Елеулі зиян азаматтарды; йымдарды зады ытары мен мдделеріне, сондай-ак оамны мемлекеттік замен оралатын мдделеріне келтірілуі ммкін. Келтірілген зиянны елеулілігі ылмысты іс-эрекетті жасалу ерекшеліктеріне, мэніне, одан туындаан зардапты клеміне, жэбірленушілерді санына, оларды экономикалы жадайларыны нашарлауына байланысты наты жадайлара арап тергеу, сот органдары арылы дер-бес аныталады.

Істелген іс-рекет пен келтірілген елеулі зиянны арасын жаластыратын себепті бай-ланыс болуы шарт. Себепті байланысты болмауы кылмыс рамыны орын алмауын крсетеді.

ылмысты ы бзушылы рамы материалды. кілеттіктерді асыра пайдалану арылы басару ызметтерін атаратын адамны азаматты немесе йымны ытары мен зады мдделеріне не оамны немесе мемлекеггі замен оралатын мдделеріне елеулі зиян келтірген уаыттан бастап ылмысты ы бзушылы аяталан деп та-нылады.

Субъективтік жаынан ылмысты _кы бзушылы тікелей асааналыпен жэне ар-наулы масатпен істеледі. Кінэлі адам з кілеттіктерін осы йымны занды мдделеріне арсы пайдалананын сезеді жэне зі немесе баса адамдара немесе йымдар шін пай-да мен артышылытар алу шін баса адамдар мен йымдара зиян келтіруді тілейді.

ылмысты ы бзушылыты субъектісі - арнаулы субъект. Коммерциялы жэне зге йымдарда басару ызметін атаратын адам ылмысты кодексті 3-бабыны 19-тармаына сэйкес, «коммерциялы немесе зге йымды басару функцияларын орын-дайтын адам - мемлекеттік орган, жергілікті зін-зі баскару органы не мемлекеттік лесі елу пайыздан асатын йым болып табылмайтын йымда траты, уаытша не ар-найы кілеттік бойынша йымдастырушылык - кімдік немесе экімшілік-шаруашылы міндеттерді орындайтын адам» — деп крсетілген. Осы анытамада айтылан йымды-кімдік немесе кімшілік-шаруашылы міндеттерді атару ымы ылмысты кодексті 361-бабындаы осындай ымдармен сас.

Бап. Жекеше нотариустарды, баалаушыларды. жеке сот орындаушыларыны, медиаторларды жне аудиторлы йым рамында жмыс істейтін ауди-торларды кілеттіктерді теріс пайдалануы

1. Жекеше нотариусты, багалаушыны, жеке com орындаушысыны, медиаторды, аудиторлы йым урамында жумыс істейтін аудиторды немесе аудиторлы йым басшысыны з кілеттіктерін з ызметіні міндеттеріне айшы жане зі немесе баса адамдар немесе уйымдар шін пайда мен артышылытар any не баса адамдарга немесе уйымдарга зиян келтіру масатында пайдалануы, егер бул іс-рекет азаматтарды не-месе уйымдарды уытары мен зады мдделеріне не оамны немесе мемлекетті замен оргалатын мудделеріне елеулі зиян келтірсе -

2. Крінеу кмелетке толмаган адамга немесе рекетке абілетсіз адама атысты не бірнеше рет жасалган дл сол іс-рекет -

Жекеше нотариусты, баалаушыны, жеке сот орындаушысыны, медиаторды, аудиторлы йым рамында жмыс істейтін аудиторды немесе аудиторлы йым басшысыны з кілеттіктерін з ызметіні міндеттеріне ашиы жне зі немесе баса адамдар немесе йымдар шін пайда мен артышылытар алу не баса адамдара немесе йымдара зиян келтіру масатында пайдалануы, егер Бл іс-эрекет азаматтарды не-месе у-йымдарды ытары мен занды мдделеріне не оамны немесе мемлекетті замен оралатын мдделеріне елеулі зиян келтіру ылмысты жауаптылы К-ті 251-бабыны 1-блігі бойынша сараланады.

Жеке нотариусты, баалаушыны, жеке сот орындаушысыны, медиаторды, аудиторды, аудиторлы йым басшысыны кэсіпкерлік ызметпен шылдану ыын беру ылмысты млдем жаа рамы (жекеше нотариустарды жэне аудиторларды кілеттіктерді теріс пайдалануыны) пайда болуына экеп соады. Бл ылмыс рамыны оама ауіптілігі - жекеше нотариусты, аудиторлы йымны рамында жмыс істейтін аудиторды немесе аудиторлы йым жетекшісіні за бойынша здеріне берілген кілетгіктерді з ызметіні міндетгеріне айшы жэне здері немесе баса адамдар немесе йымдар шін пайда табу жэне артышылы any шін немесе олара зиян келтіру масатында пайдаланып, здеріні засыз эрекеттері арылы азаматтарды, йымдарды дытары мен зады мдделеріне немесе оамны, мемлекетті замен оралатын мдделеріне елеулі зиян келтіруінде болып табылады.

ылмысты негізгі тікелей объектісі-жекеше нотариустар мен жекеше аудиторларды аудиторлы йым басшысыны баалаушылар, жеке сот орындаушысыны, медиаторды кэсіптік функцияларын заа сыйымды атаруын реттейтін оамды атынастар. ылмысты осымша тікелей объектісі болып — азаматтарды, йымдарды ытары мен зады мдделері, оамны немесе мемлекетті замен орайтын мдделері болып табылады.

Осы ылмыс рамыны объективтік жаыны белгілеріне: 1) жеке нотариусты, баалаушыны, жеке сот орындаушысыны, медиаторды, аудиторды, аудиторлы йым басшысыны з ызметіні міндеттеріне айшы пайдалануы; 2) азаматтарды, йымдарды ытары мен мдделеріне немесе оамны, мемлекетті замен оралатын мдделеріне елеулі зиян келтіру; 3) іс-эрекет пен зардапты арасындаы се-бепті байланыс.

Жеке нотариустарды міндеті азастан Республикасыны 1997 жылы 14 шілдедегі «Нотариат туралы» Заына сэйкес нотариалды эрекеттер жасау арылы азаматтарды, зады тлаларды занды ытары мен мдделерін орау болып табылады. Осы зада нотариус жзеге асыратын зады эрекеттерді тізбегі крсетілген. Жеке нотариус зіне за бойынша берілген зырет шеберінде эрекет етеді.

азастан Республикасыны 1998 жылы 20 арашадаы «Аудиторлы ызмет тура-лы» Заына сэйкес жекеше аудиторлар бухгалтерлік (аржы) есептері, тлем-есеп айыры-су жаттары, салы декларациясы жэне басадай міндеттемелер жнінде тэуелсіз тек-серулер жргізеді. Млдай тексерулер занды тлаларды шаруашылы субъектілеріні тініші бойынша немесе мемлекеттік органдарды талап етуі бойынша жргізіледі. Же-кеше аудиторлы орытындысы зандылы мэні бар жат болып табылады.

Жеке нотариусты, баалаушыны, жеке сот орындаушысыны, медиаторды, аудиторды, аудиторльщ _йым басшысыны іс-рекеті кэсіпкерлік ызмет болып табы-лады жэне за бойынша млдай ызмет міндетті трде лицензияландырылуы ажет.

Жеке нотариусты, баалаушыны, жеке сот орындаушысыны, медиаторды, аудиторды, аудиторлы _йым басшысыны зіне берілген кілеттіктерді теріс пайда-лануы за арылы, сондай-а оларды ызметін айындайтын баса да рылтайшы жаттар арылы аныталады.

Осы ылмысты ы бзушылы рамыны объективтік жаыны таы бір бел-гісі елеулі зиян келтірілу болып табылады. Елеулі зиян Бл баалау категориясы болып табылады. Келтірілген зиянны елеулі зияна жату-жатпайтынын тергеу, прокурату-ра, сот органдары наты жадайлара, келтірілген зиянны клеміне, ерекшеліктеріне, зиян шеккен жэбірленушілерді санына, материалды ерекшеліктеріне, зиян шеккен жэбірленушілерді санына, материалды жадайына байланысты анытайды. Келтірілген елеулі зиян жекеше нотариустар мен жекеше аудиторларды з кілеттіктерін теріс пайдалануыны тікелей зардабы болуы ажет. ылмысты к_ы бзушылы рамы материалды. ылмысты ы бзушылы жеке нотариусты, баалаушыны, жеке сот орындаушысыны, медиатордьі, аудиторды, аудиторлы _йым басшысыны здеріне берілген кілеттіктерді теріс пайдалануы нэтижесінде азаматтарды, йымдарды зады ытары мен мдделеріне, оамны немесе мемлекетті замен оралатын мдделеріне елеулі зиян келтірілген уаыттан бастап аяталан деп танылады.

Субъективтік жаынан ылмысты ы бзушылы тікелей асааналыпен жэне арнаулы масатпен істеледі. Кінэлі адам зіні кілеттілігін з ызметіні міндетіне айшы пайдалананын сезеді, одан туатын зардапты сзсіз болатынын немесе болу ммкіндігін біледі жэне соны тілейді.

ылмысты ды бзушылыты масаты пайда табу немесе артышылы алу не баса адамдара немесе йымдара зиян келтіру.

ылмысты субъектісі - жеке нотариус, баалаушы, жеке сот орындаушысы, медиа-тор, аудитор, аудиторлы _йым басшысы. Мндай кэсіпкерлік ызметпен шылдануа лицензия алан адамдар ана жеке нотариус, баалаушы сот орындаушы медиатор жеке-ше аудитор аудиторлы йым жетекшісі лауазымына ие бола алады.

ылмысты кодексті 251-бабыны 2-тармаында ос.ы ьшмысты ауырлата-тын трлері крсетілген. Олар: кпе-крінеу кмелетке толмаан немесе эрекет абілеті жо адама атысты, бірнеше рет — ылмыс субъектілеріні: баалаушы, сот орындаушысыны, медиатор, жекеше нотариусты аудиторлы йым рамында жмыс істейтін аудиторларды кілеттіктерін теріс пайдалану арылы жасаан іс-эрекеттері бо-лып табылады.

Кэмелетке толмаан деп 14-тен 18-ге дейінгілер саналады. рекет абілеті жо адамдара жйке ауруы немесе аыл-есіні кемдігі салдарынан, те жастыына байла-нысты з эрекеттеріні мэнін тсіне алмайтын немесе не істегенін білмейтіндер жатады. Бірнеше рет жасалан ылмысты тсінігі ылмысты кодексті 12-бабында берілген.