Тарау. ХАЛЫТЫ ДЕНСАУЛЫЫНА ЖНЕ ИМАНДЫЛЫА АРСЫ ЫЛМЫСТЫ ¥Ы БЗУШЫЛЫТАР

§1. Халыты денсаулыына жне адамгершілігіне карсы ылмысты кык бзушылыктарлын жалпы сипаттамасы

азастан Республикасыны жаа ылмысты кодексінде халыты денсаулыына жэне имандылыа арсы ылмысты ккы бзушылытар жеке тарау болып бірге беріліп отыр. йткені оамны дрыс дамуы, оны мшелеріні біралыпты ызмет атаруы шін халыкты денсаулыыны, имандылы асиеттеріні к-ыты нормалар (оны ішінде ылмысты ы) арылы оралуы аса ажет. Осыан орай азастан Республикасы Конституциясында азаматтарды мірін, денсаулыын, оларды оршаан ортаны, тарихи жэне мэдени мраларды, имандылы нормаларын орау принциптеріне ерекше мэн берілген. Осы крсетілген принциптерді ата сатау — эркімні асиетті борышы. Кейбір жадайларда осы принциптер бзылып, ылмысты за орайтын оамды атынастара белгілі бір зиян келтіріледі. Есірткі заттарды, психотропты заттарды засыз айналыма айналдыру, имандылыа жат іс-эрекеттермен шылдану сияты ылмысты кы бзушылытарды етек алуы аладатушылы туызады. Осыан орай халыты денсаулыына жэне имандылыына арсы ылмысты ы бзушылытармен крес жргізу шін ылмысты кодексті 10-тарауында осы трыдаы оама ауіпті іс-рекеттер шін арнайы жауаптылы белгіленген.

Тікелей объектісіне байланысты Бл тарауда крсетілген ылмысты кы бзушылытар негізінен екі трлі топа: 1) халыты денсаулыына жэне 2) адамгер-шілікке арсы ылмысты к_ы б_зушылытар болып блінеді.

Халыты денсаулыына карсы ылмыстарга: есірткі, психотропты заттармен, сол тектестермен, прекурсорлармен ткізу масатынсыз засыз жмыс істеу (296-бап), есірт-кі заттарды немесе психотропты заттарды засыз дайындау, сатып алу, сатау, тасымал-дау, жнелту немесе сату (297-бап). Есірткі заттарды немесе жйкеге эсер ететін заттарды жымыру не орытып алу (298-бап). Есірткі заттарды немесе психотроптык заттарды ттынуа кндіру (299-бап). _рамында есірткі заттар бар, сіруге тыйым салынан сімдіктерді засыз сіру (300-бап). Есірткі заттарды немесе психотропты заттарды дайындау шін пайдаланылатын шикізатты, аспаптарды немесе жабдытарды засыз айналымы (301-бап). Есірткі заттарды немесе психотропты заттарды тлыну шін при-тондар йымдастыру немесе стау (302-бап). Есірткі заттарды, психотропты эсер ететін немесе улы заттарды стау ережелерін бзу (303-бап). Санитарлы-эпидемиологиялы ережелерді бзу (304-бап). Адамдарды міріне немесе денсаулыына ауіп тндіретін мэн-жайлар туралы акдаратты жасыру (305-бап). ауіпсіздік талаптарына сай келмейтін тауарлар шыару немесе сату, жмыс орындау не ызмет крсету (306-бап) жатады.

Имандылыкд арсы ылмыстар: засыз ойын бизнесін йымдастыру (307-бап). Жезкшелікпен айналысуа тарту (308-бап). Жезкшелікпен айналысуа арналан при-тондар йымдастыру немесе хтау жэне жегетайлы (309-бап). Дэрілік немесе баса ралдарды пайдаланып есегірету шін притондар йымдастыру немесе стау (310-бап). Порнографиялы материалдарды немесе заттарды засыз тарату (311-бап). Кмелетке толмаандарды порнографиялар бейнелері бар материалдарды немесе заттарды жасау жэне айналыма шыару не оларды порнографиялы сипаттаы ойын-сауы іс-шарала-рына атысу шін тарту (312-бап). атыгездік пен кш олдануа бас руды насихаттай-тын туындыларды засыз тарату (313-бап). лгендерді мэйіттерін жэне олар жерленген жерлерді орлау (314-бап). Адам мэйітіні органдары мен тінін засыз алу (315-бап). Жануарлара катыгездік жасау (316-бап) жатады.

§2. Халыты денсаулыына арсы ылмыстар

Халыты денсаулыына арсы ылмыстарды аса ауіпті трі есірткі, психотропты, кшті эсер ететін жэне улы заттарды засыз айналыма тсірумен байланысты іс-эрекеттер болып табылады. Осыан байланысты ылмысты кодексті 296-303-бап-тарында осы трыдаы ылмысты кьі бзушылытарды жекелеген трлері шін жауаптылы кзделген. Есірткі, психотропты заттар, прекурсорлар, кшті эсер ететін жэне улы заттарды засыз айналыма тсіруге байланысты ылмысты ы бзушылыты тікелей объектісі - халыты денсаулыы болып табылады.

Крсетілген саната жататын ылмыстарды затына — есірткі, психотропты заттар, прекурсорлар, кшті эсер ететін жэне улы заттар жэне ылмысты кодексті 301-бабына сэйкес есірткі заттарды немесе жйкеге эсер ететін заттарды дайындау шін пайдаланы­латын шикізат, аспаптар немесе жабдытар жатады.

«Есірткі, психотропты заттар, сол тектестер, прекурсорлар айналымын мемлекеттік реттеуді жэне оларды засыз айналымы мен теріс пайдаланылуына арсы іс-имыл ша­ралары» азастан Республикасыны 1998 жылы 10 шілдедегі арнаулы Заымен, «Есірт-кі, психотропты заттар, прекурсорлар жэне оларды засыз айналымымен теріс пайда-лануына арсы іс-имыл шаралары туралы азастан Республикасы заына згертулер мен толытырулар енгізу туралы 2008 жылы 2 наурыздаы азастан Республикасы Заымен, «Баылауа жататын есірткілік заттар, психотропты ралдар жэне прекур­сорлар туралы» азастан Республикасы кіметіні 1998 жылы 9 наурыздаы №186 аулысымен бекітілген тізім бойынша (бдан былай — тізім деп аталады) жзеге асыры-лады. Бл нормативтік актілер 1961 жылы Есірткі заттар туралы бірыай конвенцияа тзетулер жніндегі 1972 жылы хаттамаа сэйкес, 1971 жьшы Психотропты заттар туралы конвенцияа, Б¥¥-ны Есірткі заттарды жэне психотропты заттарды засыз айналымына арсы крес туралы 1998 жылы конвенциясына негізделіп абылданан.