Бап. зінше билік ету
1.зінше биліи ету, ягни азастан Республикасыны занамасында белгіленген тртіпке арамастан, баса адаммен немесе уйыммен дауласып жатан, зіні наты немесе болжамды ыын з бетінше жзеге асыру-
2. Азаматтарды немесе уйымдарды уытарына немесе зады мдделеріне не огамны немесе мемлекетті замен оргалатын мдделеріне елеулі зиян келтірген дл сол іс-рекет -
3.Осы бапты екінші блігінде кзделген, кш олданумен немесе оны олдану атерін тндірумен не адамдар тобыны алдын ала сз байласуымен жасалган іс-рекет -
4.Осы бапты екінші немесе шінші бліктерінде кзделген, ауыр зардаптара кеп соан іс-рекеттер -
зінше билік ету, яни замен белгіленген тэртіпке арамастан, баса тланы немесе йымдарды таласын туызатын, зіні наты немесе болжамды ыын з бетін-ше жзеге асыруы зінше билік ету деп танылып, кінэлі адам ылмысты кодексті 389-бабыны 1-тармаы бойынша жауапа тартылады.
ылмысты кы бзушылыты тікелей объектісі — талас туызатын ыты жзеге асыру тэртібі.
осымша тікелей объект азаматтарды немесе йымдарды -ытары немесе зады мдделері болуы ммкін.
ылмысты ды б-зушылыты заты талас туызатын нэрселер болады.
389-бапты 2-тармаындаы ылмысты кьі бзушылы адамны талас туызатын наты немесе жорамал ыын занда белгіленген тэртіптен тысары з бетімен жзеге асырып, жэбірленушіге елеулі трде зиян келтіру арылы жасалады.
Елеулі трде зиян шеккен азаматтар немесе зады тлалар жэбірленушілер болып табылады.
зіні наты немесе болжамды талас туызатын кыын белгіленген тэртіптен тыс з бетімен жзеге асыру деп, зіне тиесілі ыты зада белгіленген тртіппен емес, з бетінше жзеге асыруы болып табылады. Мысалы, зіне блінген трын йге талас боланына арамастан ордерсіз кіру, зіне сот билігімен блінген млікті сот орындау-шысынсыз жеке зі жзеге асыруы; бтенні иелігіндегі з млкін арызын темей жа-тып алуы.
Зардап - ылмысты ы бзушылы рамыны объективтік жаыны міндетті белгісі болып табылады. Зардап за орайтын мдделерге елеулі зиян келтіру арылы крініс табады. Елеулі зиян баалау категориясына жатады. Сот, тергеу органдары наты жадайлара байланысты келтірілген зиянны елеулі зияна жататынын немесе жатпай- тынын анытайды, з бетінше билік ету мен одан келтірілген зардапты арасындаы се-бепті байланыс аныталуы ажет. ылмыс к-рамы материалдык, ал зада крсетілген зардап орын алан сэттен аяталан деп танылады.
Субъективтік жаынан аланда ылмысты ккьі бзушылы тікелей немесе жана-ма асаканалыпен жзеге асырылады. Адам зіні наты немесе болжамды ыын талас туанына арамастан белгіленген тэртіптен тыс з бетінше жзеге асыра отырып жэбірленушіні зады ыы мен мдделеріне елеулі зиян келтіретінін сезеді, соны тілейді жэне соан саналы трде жол береді.
ылмысты ы бзушылытьщ субъектісі - 16-а толан адам. Егер осы іс-эрекетті лауазым адамы жасаса, онда ол ылмысты кодексті 308-бабы бойынша - билікті немесе ызметтік кілеттікті асыра пайдалананы шін жауапа тартылады.
ылмысты кодексті 389-бабыны 3-тармаында зінше билік етуді ауырлататын трі - кш олданумен немесе оны одданба болып орытумен не адамдар тобыны алдын-ала сз байласуымен жасалан эрекеттер шін жауаптылы белгіленген.
Кш олдану кез келген тсілмен — мірге ауіпті немесе ауіпсіз трде жзеге асы-рылуы ммкін. Осы бап бойынша денсаулыа асаана орташа ауырлытаы зияннан аспайтын жараат келтіру жатады. Одан асса рекет ылмыстарды жиынтыы бойынша сараланады. Кш олданба болып орытуа лтіремін, жоямын, ртеймін деген эрекеттер жатады.
ылмысты кодексті 389-бабыны 4-тармаында осы ылмысты аса ауырлататын трі - осы бапты екінші жэне шінші бліктерінде кзделген сз ауыр зардапа экеліп соан эрекеттер шін жауаптылы белгіленген.
Ауыр зардаптарды тсінігін ылмысты кодексті 382-бабыны 2-тармаын талдаанда крсеттік.