Бап. ылмысты уы бзушылыты жасыру
1.Укілетті лауазымды адамны аны дайындалып жатан немесе жасалан ылмысты уы бзушылы туралы арызбен немесе хабарламамен жаінген адамга атысты алдау, азгыру, орыту немесе зге де уыа сыйымсыз врекеттер арылы не аталган адамны тінішін кез келген зге тсілмен жою немесе жасыру арылы ылмысты теріс ылыты немесе онша ауыр емес немесе ауырлыгы орташа ылмысты тіркеуден асаана жасыруы -
2. Ауыр ылмысты жасыруга кеп соан дал сол іс-рекет -
3. Осы бапты бірінші немесе екінші бліктерінде кзделген:
1) аса ауыр ылмысты жасыруга не ауыр зардаптарга кеп соан;
2) алдын ала сз байпасу арылы адамдар тобы жасаган іс-рекеттер -
4. Осы бапты бірінші, екінші немесе шінші бліктерінде кзделген, жауапты мемле-кеттік лауазымды атаратын лауазымды адам немесе укілетті мемлекеттік органны басшысы жасаган не сол адамдарды нусауымен жасалган іс-рекеттер –
Уэкілетті лауазымды адамны аны дайындалып жатан немесе жасалан ылмысты кы бзушылы туралы арызбен немесе хабарламамен жгінген адама атысты алдау, азыру, орыту немесе зге де ыа сыйымсыз эрекеттер арылы не аталан адамны тінішін кез келген зге тэсілмен жою немесе жасыру арылы ылмысты теріс ылыкты немесе онша ауыр емес немесе ауырлыы орташа ылмысты тіркеуден асаана жасы-руы шін ылмысты жауаптылы жаа ылмысты кодексте арнайы К-ті 433-бабын-да крсетіліп отыр.
Уэкілетті лауазымды адамны кпе-крнеу дайындалып жатан немесе істелген ылмысты уы бзушылыты эртрлі тэсілмен жасыруы - ылмысты объективтік жаынан белгісі болып табылады.
Жасыру тэсілдері ылмысты кодексті 433-бабыны 1-тармаында - алдау, азыру, орыту немесе зге де эрекеттер арылы ылмыс туралы тінішті жою, жасыру арылы ылмысты теріс ылыты немесе онша ауыр емес, ауырлыы орташа ылмысты тіркеу-ден эдейі жасыру арылы жзеге асырылады.
ылмыс субъективтік жаынан асааналыпен жэне пайдакнемдік ниетпен іске асырылады.
ылмыс субъектісі - ылмысты тіркеуге міндетті укілетті лауазымды тла.
Ауыр ылмысты жасыру - осы ылмысты ауырлататын трі болып табылады (К-ті 433-бабыны 2-тармаы).
Ал осы бапты 1 немесе 2-тармактарында кзделген іс-эрекеттерді 1) аса ауыр ылмысты жасыруа не ауыр зардаптара экеп соан; 2) алдын ала сз байласу арылы адамдар тобы жасаан ылмыстарды жасырумен байланысты болса, онда мндай іс-ре-кет ылмысты аса ауырлататын трі болып саналады (К-ті 433-бабыны 3-тармаы).
Ауыр зардаптарды тсінігі К-ті 3-бабыны 4-тармаында крсетілген.
Адамдарды алдын ала сз байласуы арылы адамдар тобы туралы тсінік К-ті 31-бабында берілген.
Осы бапты бірінші, екінші немесе шінші бліктерінде кзделген, жауапты мемле-кеттік лауазымды атаратын лауазымды адам немесе уэкілетті мемлекеттік органны басшысы жасаан не сол адамдарды нсауымен жасалан іс-эрекеттер - (К-ті 433-бабыны 4-тармаы) шін жауаптылы осы рамны аса ауырлататын трі болып табылады. ылмыс субъектісі - жауапты мемлекеттік лауазым атаратын немесе уэкілетті мемлекеттік органны басшысы.
Бап. ылмыс туралы хабарламау
Дайындалып жатаны немесе жасалганы аны белгілі аса ауыр ылмыс не дайындалып жатаны аны белгілі терроризм актісі туралы хабарламау -
Ескерту.
ылмыс жасаан адамны жбайы (зайыбы) немесе жаын туысы, сондай-а діни ызметшілер тубе стінде здеріне сеніп сырын ашан адамдарды жасаан ылмыстары туралы хабарламааны шін осы бап бойынша ылмысты жауаптылыа жатызылмайды.
Бл ылмысты ы бзушылыты объектісі - алдын-ала анытама, тергеу жэне сот органдарыны дрыс ызметі.
Объективтік жаынан дайындалып жатан немесе жасаланы аны белгілі аса ауыр ылмысты ы бзушылы не терроризм актісі туралы хабарламау арылы сипатта-лады.
Аса ауыр ылмысты ы бзушылы деп жасаланы шін осы Кодексте он екі жылдан астам мерзімге бас бостандыынан айыру тріндегі жаза немесе лім жазасы кзделген асаана жасалан эрекеттерді айтамыз (К-ті 11-бабыны 5-тармаы).
Террористік ылмыстарды тсінігі К-ті 3-бабыны 30-тармаында крсетілген.
Аса ауыр ылмыстара немесе терроризм актісіне жатпайтын ылмыс туралы хабарламау шін ылмысты жауаптылы кзделмеген.
За дайындалып жатан немесе жасалан аса ауыр немесе терроризм актісі ылмыстарды хабарламааны шін ана жауаптылы белгілеп отыр. Млдай хабарлама жасамаан адам осындай ылмыстарды орын аланын наты біледі, біра эрекетсіздік жасап сот, сота дейінгі тергеп-тексеруді жзеге асыратын адам прокуратура органда-рына хабарламайды. ылмысты кы б_зушылы рамы формальды жэне аса ауыр ылмыс туралы хабарламаан уаыттан бастап аяталан деп табылады.
ылмысты ы бзушылы субъективтік жаынан тек тікелей асааналыпен істеледі. Кінэлі адам дайындалып жатан немесе істелген аны ауыр ылмысты хабарла-майтынын сезеді жэне соны тілейді.
ылмысты ккьі бзушылыты субъектісі — 16-а толан кез келген адам.
Лауазым адамдары осындай эрекеті шін ылмысты кодексті 307-бабы бойынша жауапты болады.
ылмысты кодексті 434-бабыны ескертуіне сэйкес ылмыс жасаан адамны жбайы (зайыбы) немесе жаын туыстары ылмыС туралы, сондай-а діни кызметшілер зіне сеніп сырын ашан адамдарды ылмыстары туралы хабарламааны шін осы бап бойынша ылмысты жауаптылыа жатызылмайды.
Бап. Адвокаттар мен зге де адамдарды адамны жне азаматты ытарын, бостандытары мен зады мдделерін орау, сондай-а жеке жне зады тлалара за кмегін крсету жніндегі зады ызметіне кедергі жасау
1. Адвокаттар мен зге де адамдарды ылмыстыпроцесте адамныжэне азаматты ытарын. бостандытары мен зады мдделерін оргау, сол сияты жеке жне зады тлаларга за кмегін крсету жніндегі зады ызметіне кедергі жасау не осындай ызметті дербестігін жене туелсіздігін зге де бзу, егер Бл іс-рекеттер адамны жне азаматты уытарына, бостандытарына немесе зады мдделеріне, зады тлаларды ытарына немесе зады мдделеріне, огамны немесе мемлекетті замен оргалатын мдделеріне елеулі зиян келтірсе -
2. Осы бапты бірінші блігінде кзделген, адам зіні ызмет бабын пайдалана оты-рып жасаган іс-рекеттер -
Адвокаттар мен зге де адамдарды (оамды ораушы, зады кіл) азаматтар-ды орау жэне олара загерлік кмек корсету арнаулы задармен реттелген. Осы ылмысты тікелей объектісі — адвокаттар мен зге де адамдарды азаматтарды орау, олара загерлік кмек крсету жніндегі атынастарын реттейтін оамды атынастар.
ылмысты кы бзушылы объективтік жаынан адвокаттар мен зге де адамдарды ылмысты процестерде азаматтарды орау, сол сияты азаматтар мен йымдара загерлік кмек крсету жніндегі зады ызметіне кедергі жасау, не Бл ызметті дербестігін жэне тэуелсіздігін зге де б_зу, егер Бл эрекеттер азаматтар мен йымдарды ыктары мен занды мдделерін, не оам мен мемлекетті замен оралатын мдделерін елеулі трде бзуа экеп соу арылы крініс тапан.
ылмысты кы б_зушылы рамы рекет арылы, занда крсетілген зардапты арасындаы себепті байланысты орын алуы арылы сипатталады.
Адвокаттар мен зге де адамдарды (оамды ораушы, за кеесшісі, жэбір-ленушіні, жасспірімдерді зады кілдері) ылмысты процестерде азаматтарды орау, сол сиякты азаматтар мен йымдара загерлік кмек крсету жніндегі зады ызметіне кедергі жасауа — ордері, тиісті рсаты бола т_ра процеске атыстырмау, іс материалдарымен таныстырмау, ылмысты істі аралатын уакытын хабарламау, азаматтар мен зады йымдарды загерлік кмек крсетуге жібермеу, р трлі тосауылдар ою т.е.с. эрекеттер жатады.
Осы ызметті дербестігін жэне тэуелсіздігін бзуа — осы адамдарды зады ызметіне негізсіз араласу, олара нсау, бйрык беру, оларды жмыс режимін, кьізмет крсету аысын негізсіз згерту т.с.с. жатады.
ылмысты кы бзушылыты зардабы - азаматтар мен йымдарды кытары мен зады мдделеріні, оамны, мемлекетті замен оралатын мдделеріне елеулі зиян келтірілуі болып табылады.
Елеулі зиянны тсінігіне ылмысты кодексті 250,361 -баптарына талдау жасаанда толы тоталып ткенбіз.
ылмысты к-ы бзушылы субъективтік жаынан аланда тікелей немесе жанама асааналыпен істеледі. Кінлі адам адвокаттар мен зге де адамдарды азаматтарды орау жэне олара загерлік кмек корсету жніндегі зады ызметіне кедергі жасай-тынын сезеді, одан крсетілген зардаптарды орын алатынын біледі жэне соны тілейді немесе тілемесе де соан жанамалы трде жол береді.
ылмысты ы бзушылыты субъектісі 16-а толан кез келген адам, егер Бл рекетті лауазым адамдары ызмет бабын пайдаланып жзеге асырса, онда оны эрекеті К-ті 361-бабымен сараланады.
К-ті 435-бабыны 2-тармаына сэйкес - осы бапты бірінші блігінде кзделген, адам зіні ызмет бабын пайдалана отырып жасаан іс-эрекеттер - ылмысты ауырла-татын трі болып табылады.
ызмет бабын пайдаланан адам ылмыс _рамыны осы бабыны тармаы бойын-ша субъект ретінде ылмысты жауапа тартылады.