Иммуннобиологиялы препараттара сипаттама

Тірі вакциналар - вируленттілігі жойылан немесе лсіздендірілген, макроорганизмде кбеюі жне белсенді жасанды иммунитет оздыру абілеттілігі саталан, біра ауру туыза алмайтын микроорганизмдерді тірі штамдары болып табылады. Полиомиелитке, эпидемиялы паротитке, ызылшаа,туберкулезге, гриппке, бруцеллезге,туляремияа, обаа, кйдіргіге, бртпе сзегіне, сары ызбаа, Ку ызбасына, кене энцефалитіне, ызамыа арсы вакциналар тірі вакциналара жатады.

Инактивтендірілген вакциналарды химиялы (фенол, формалин, мертиолит, спиртпен деу) немесе физикалы(жоары температура, ультраклгін, гамма сулелер) дістермен микроорганизмдерді белсенділігін жою, яни лтіру жолымен алады. Микроорганизмдер инактивациялананнан кейін дайындалан препараттар химиялы агенттерден тазартылады. Тірі вакциналара араанда инактивтендірілген вакциналарды иммуногенділігі тмен болады, сондытан мндай вакциналарды организмге бірнеше рет айтара енгізу ажет (детте 2-3 айтара). Бл топа ккжтелге, іш сзегі мен парасзекке, тыруа, лептоспироза, гриппке, герпеске арсы олданылатын вакциналар жатады.

Анатоксиндер- улы асиетінен айрылан, біра антигендік жне иммунды асиетін сатаан бактериаларды залалсыздандырылан экзотоксиндері. азіргі кезде кл, сіреспе, газды гангрена, ботулизм, тырыса, стафилококты инфекциялара арсы анатоксиндер пайдаланылады.

Химиялы вакциналар – оздырышты антигендерін ультрадыбыспен, хроматографиямен, химиялы заттармен деу арылы тазарту. Менингококты инфекция, іш сзегі, бруцеллез, тырыса,бртпе сзегі, грипп, обаа арсы.

Жаа типті вакциналар: гендік –инженерлік (гепатит В-ге арсы), рибосомды дизентерия, сальмонеллездерге арсы) , сплит – вакциналар (тмауа арсы «Инфлювак», «Ваксигрипп).

рамында бір микробты антигені бар препараттарды моновакцина деп атайды, егер бірнеше микробтарды антигендері болса, оны поливакцина деп атайды.

Тжірибеде олданылатын комбинирленген препараттара жатады: адсорбцияланан ккжтел-кл-сіреспе вакцинасы (АКДС), адсорбцияланан кл-сіреспе анатоксині (АДС), іш сзек жне парасзекті А жне В трлеріне арсы швакцина (тривакцина), рамында сіреспеге арсы анатоксині бар, сзекке жне парасзекті А жне В трлеріне арсы тртвакцина (тетравакцина), ботулизмге арсы ш анатоксин (трианатоксин). Кейбір зоонозды жпалы аурулара арсы (бруцеллез, тйнеме, туляремия, оба) жне балаларда болатын жпалы аурулара арсы П (ызылша + ызамы + паротит) комбинирленген вакциналар бар.

Вакцина енгізгеннен кейін иммунитет біраз уаыт ткеннен кейін пайда болады, сондытан андай да болмасын, жпалы аурудан жылдам орану ажеттілігі болан жадайда жпалы ауруларды жедел профилактикасы шін жасанды енжар иммунитет олданылады.

Жасанды енжар (пассивті) иммунитет микроорганизмге жпалы ауруды оздырышына немесе оны уына арсы дайын антиденелер бар препараттар , яни сарысулар мен иммунноглобулиндер енгізу жолымен атарылады . Олар ыса уаыта жасанды пассивті иммунитет алыптастырады.

Ондай асиет тиісті жпалы аурумен ауырып тран немесе сол ауруа арсы жасанды діспен иммунизацияланан адамдар мен хайуанаттарды ан сарысуларында болады.

Брын тиісті жпалы аурулармен науастанан, кеселден айыан, иммунитеті бар адамнан алынан сарысулар– гомологиялы деп аталады. Оларды барлы млшерін бірден тері астына, блшы етке немесе тамыра енгізуге болады.

Сарысуларды баса трін гипериммунизацияланан хайуанаттарды, кбіне жылыларды анынан дайындайды, ондай препараттарды - гетерологиялы деп атайды. Гомологиялы препараттар донорларды анынан, йелдер босанандаы плацента сыындысынан (экстрактысынан) жне жасанды тсік жасаанда кететін аннан дайындалады. Оларды сарысулары алынып, мздатылады, сонан со гамма-глобулиндік фракциясы блініп алынады.

Сарысуларды тамыра енгізгенде иммунитет бірден, ал тері астына жне блшы етке енгізгенде – 12-24 сааттан кейін пайда болады. Гомологиялы препараттар адам организмі шін бтен емес, реактогенді емес, толы дозада бірден енгізуге болады, олдананда иммунитетті затыы – 4-6 аптаа дейін созылады, ал гетерологиялы препараттар адам организмі шін бтен боландытан, парентеральді енгізу кезінде сатыпен Безредко дісімен жзеге асады, ораушылы асиеті 1-2 апта мерзіміне ана жетеді.

 

Антивирусты	Антибактериалды	Антитоксикалы
гомологиялы иммуноглобулиндер   алыпты гипериммунды ызылшаа арсы шешекке арсы гриппке арсы кене энцефалитіне арсы антирабикалы гетерологиялы иммуноглобулиндер   гипериммунды антирабикалы кене энцефалитіне арсы	гомологиялы иммуноглобулиндер   алыпты гипериммунды ккжтелге арсы менингококты инфекцияа лептоспироза арсы     гетерологиялы иммуноглобулиндер   гипериммунды кйдіргіге арсы	гомологиялы иммуноглобулиндер   гипериммунды сіреспеге арсы стафилоккокты инфекцияа     гетерологиялы ансарысулар   гипериммунды газды гагренаа ботулизмге арсы клге арсы

 

Жпалы ауруды алдын алу шін осымша биологиялы препараттар олданылады.

Организмде оздырышты кбейіп, дамуынинтерферон, бактериофаг тотатады.

Бактериофаг – кл, іш сзегі , сальмонеллез жне т.б. ошатарда инфекция кзімен атынаста боландара профилактикалы масатпен олданылады. Бактериофаг 5-7 кн бойы тиімді.

Интерферон-вирусты ауруларды алдын алу жне емдеу шін олданады. Интерферон клеткадаы вирусты репродукциясын тежейді, яни микроб жан организмдегі оздырышты сіп –нуін тотатады.