Экологиялы ы жйесі оу пні ретінде

Экологиялы-ыты нормалар реттелетін атынастар шеберіне атысты институттара біріктірілген (субинституттара), олар з кезегінде ыты оылатын саласына біріктірілген.

Экологиялы институт дегеніміз сас оамды атынастарды санаулы трлеріні ыты нормаларыны жиынтыы.

Маыздылыына байланысты институттар экологиялы ыта брінен брын, жалпы жне ерекше блімдерге біріктірілген, біратар оулытар мен оу ралдарыны авторлары таы арнайы блімді шыаран. Экологиялы ыты жалпы бліміні институттарына осы саланы барлы жйесіне жалпы маызы бар барынша маызды ережелер бар институттар енген. Осы ыты институттар ерекше блімні институттарыны рамы мен мазмнын алыптастыруа шешуші ыпал жасайды.

Р Экологиялы ытарыны оыту курсына мынадай негізгі институттар енгізілген: оам мен табиатты зара рекеттері – оршаан ортаны орауды зекті мселесі; Экологиялы ы тсінігі, объектісі, дісі, принциптері; Табии ресурстара меншік ыы; Табиатты пайдалану ыы; Экологиялы ы кздері; Экологиялы пайдаланым мен оршаан табии ортаны орау саласындаы мемлекеттік басару мен реттеу; Экологиялы баылауды йымдастыру-ыты формалары; оршаан табии ортаа серді баалау мен экологиялы сараптама; мемлекеттік экологиялы мониторинг жне табии-ресурсты кадастрлар; Табиатты пайдалану жне оршаан ортаны орау саласындаы экономикалы реттеу; Шаруашылы жне зге де ызметтерді жзеге асыру кезіндегі экологиялы талаптар. Экологиялы занаманы бзаны шін жауапкершілік.

Ерекше блімде келесі институттар бар: Жерді, жер ойнауыны, жер сті жне жер асты сулары, ормандарды орау жне пайдалану саласындаы экологиялы-ыты режим; Атмосфералы ауаны орауды экологиялы-ыты режимі; Жануарлар дниесін молытыру мен пайдаланудаы экологиялы-ыты режим; Ерекше оралатын табии ауматарды экологиялы-ыты режимі; Атом энергиясы мен радиацияны оршаан ортаа серін ыты реттеу; оршаан табии ортаны халыаралы-ыты орау.

Бізді кзарасымыз бойынша, экологиялы ыа барынша дрыс анытаманы В.В.Петров берген. Анытаманы, азіргі рпаты жне келер рпаты мдделері шін табиат пен оамны зара рекеттесуі саласындаы оамды атынастарды табиатты орау, оны ресурстарын рационалды пайдалану жне ндіру, адамды оршаан ортаны сауытыру мен жасарту масатында реттейтін ыты ртрлі салаларыны зады номаларыны жиынтыы деп анытауа болар еді.[5]

Экологиялы ы ш аспектіде зерттеледі – ылым ретінде, ыты бір саласы жне оу пні ретінде.

Экологииялы ы толыымен азастанды ы жйесін райтын ытарды барлы саласымен зара рекеттеседі.

Брінен брын, экологиялы ыты рухани жйеде басты рлді атаратын конституциялы ыпен ерекше байланыста екендігін атап крсеткен жн. Р Конституциясы оршаан ортаны орау туралы занаманы жне экологиялы ы ылымыны дамуыны негізі болып табылады.

Экологииялы ы кімшілік ыымен тыыз байланыста. кімшілік ыты институттары–басару, баылау, кімшілік иылысулар, кімшілік жауакершілік – оршаан табии ортаны орауды экологиялы-ыты механизміні рамдас блігі болып табылады.

Экологиялы ы пен азаматты ы. Бл мселені арастыру азаматты ыпен реттелетін мліктік атынастар мен экологиялы ыпен реттелетін экологиялы атынастарды арасындаы зара байланысты айындалуына байланысты. Экологиялы жне мліктік атынастар атынастарды ртрлі салаларына жатады жне детте заны ртрлі салаларыны нормативтік актілерімен реттеледі.

Азаматты ы экологиялы ыа араанда орайтын жне ндіретін ызметтерді орындайды. Сондытан экологиялы ы атынастары шін келтірілген зиянды теу институтарыны маызы басты болып табылады. Экологиялы атынастарды жетілдіруге арай нарыты экономиканы базасында, табиатты рационалды пайдалануда жне оршаан ортаны орауды тиімді трі ретінде енгізуді талап ететін азаматты-ыты шартты нормаларыны маызды болашаы бар. кімшілік, азаматты орайтын ызметтермен бірге экологиялы ыа атысты орау ызметін ылмысты ы орындайды. Оны нормалары экологиялы ылмыстарды оршаан табии ортаа зиян келтіретін, оама ауіпті рекеттерді рамын бекітеді.

Экологиялы ы жер ытарымен тыыс байланысты, бл табиатты бірттастыымен, жерді оршаан ортадаы маызды рауыштарыны бірі екендігімен шарттасан.

Кез келген табии нысандарды пайдалануда жерді пайдаланбау ммкін емес екендігін атап крсеткен жн. Жер – бл барлы табии нысандарды пайдалану шін негіз болып табылады.

Экологиялы ыты кптеген баса ы салаларымен тыыз байланыста.