Пн бойынша тапсырмаларды орындау мен тапсыру кестесі 6 страница

Мыналар ерлі-зайыптыларды райсысыны меншігі болып табылады:

1) некеге трана дейін ерлі-зайыптыларды райсысына тиесілі болан млік;

2) ерлі-зайыптыларды некеде тран кезеінде сыйлыа, мрагерлік тртібімен немесе зге де мміле жасау бойынша тегін алан млкі;

3) жеке пайдалану заттары.

Неке шарты ерлі-зайыптылар млкіні баса режимін белгілеуі ммкін. Ол некеге тру мемлекеттік тіркелген сттен бастап кшіне енеді.

Неке ерлі-зайыптыларды біреуіні айтыс болуы немесе сот оны лді немесе хабар-ошарсыз кеткен деп жариялау салдарынан тотатылады. Сондай-а неке оны бзу салдарынан да тотатылады.

АХАЖ органдарында некені бзу кмелетке толмаан орта балалары жо жне бір-біріне мліктік жне зге де талаптар оймайтын ерлі-зайыптыларды некені бзуа зара келісуі жадайында жргізіледі.

Баса жадайларды брінде неке сот тртібімен бзылады. Сот некені сатап алу шін шаралар олдануа жне ерлі-зайыптылара татуласу шін ш ай клемінен аспайтын мерзім таайындауа ылы.

Ата-аналар мен балаларды ытары мен міндеттері отбасылы занамада реттелген. Он сегіз жаса (кмелетке) толмаан адам бала деп танылады. рбір баланы отбасында мір сруге жне трбиеленуге ыы, зіні ата-анасын білуге ыы, оларды аморлыына ыы, ата-анасыны тарапынан жасалан иянаттан оралуа ыы бар. Бала зіні бзылан ытарын орау шін ораншы жне аморшы органа, ал он трт жаса толанда - сота з бетінше тініш жасауа ылы.

Ата-аналарды з балаларына атысты ытары мен міндеттері те болады.

1. Егер ата-аналар (оларды біреуі):

1) ата-ана міндеттерін орындаудан, оны ішінде алимент тлеуден асаана жалтаратын болса;

2) з баласын перзентханадан (блімшесінен) не зге де балаларды трбиелеу, емдеу немесе баса да мекемелерден алудан длелді себептерсіз бас тартса;

3) здеріні ата-ана ытарын пайдаланып иянат жасаса;

4) балалара атыгездік крсетсе, оны ішінде оларды денесіне немесе психикасына зорлы-зомбылы жасаса, оларды жынысты пктігіне астанды жасаса;

5) задарда белгіленген тртіппен маскнемдікпен, нашаорлыпен жне уытмарлыпен ауырады деп танылан болса, олар ата-ана ыынан айырылуы ммкін.

Ата-ана ыынан айыру сот тртібімен прокурор мен ораншы жне аморшы органны атысуымен жзеге асады.

Алименттік міндеттемелер отбасы мшелеріні мдделерін ыты амтамасыз етуді бір трі болып табылады. детте ол ата-аналарды айырылысуы кезінде болады. Неке туралы Заны 1-бабында алимент - алуа ыы бар екінші адама бір адам беруге міндетті болатын асырау аражаты деп тсіндіріледі. Мндай жадайда ата-аналар алимент тлеуді млшері, шарты жне тртібі арастырылан жазбаша трде, нотариат куландыран келісім жасай алады.

Мндай келісім болмаан жадайда отбасы мшелері сота шаымдануа ылы. Сот тртібімен кмелетке толмаан балалара оларды ата-аналарынан алиментті ай сайын мынадай млшерде: бір балаа - ата-анасы табысыны жне (немесе) зге де кірісіні - трттен бірін; екі балаа - штен бірін; ш жне одан да кп балаа те жартысын ндіріп алады.

Балалар да зіні ата-анасын асырап-бауа жне аморлы жасауа міндетті. Ебекке жарамсыз, кмекке мтаж ата-аналарды асырап-бау млшері сотпен аныталады.

Егер сот ата-аналарды ата-ана міндеттерін орындаудан жалтаранын анытаса, сондай-а ата-аналары ата-ана ытарынан айырылан болса балаларыны здеріні ебекке жарамсыз, кмекке мтаж ата-аналарын асырап-бау жніндегі міндеттерінен босатылуы ммкін.

Заа сйкес асырап-бауды алуа жбайларыны ыы бар, оны ішінде брыны жбайларыны да ыы бар. Бл ы сондай-а отбасыны баса мшелеріне де тиісті (атасына, жесіне, пкесіне, аа-інілеріне, балаларды трбиелеушілерге).

 

сынылатын дебиеттер:

1. Р Азаматты кодексі (жалпы блім) 27.12.1994 ж.

2. Р Азаматты кодексі (ерекше блім) 1.07.1999 ж.

3. Жайлин Г.А. «А»-дан «Я»-а дейінгі зады тла. Алматы: Днекер, 2003.

4. «Неке жне отбасы туралы» 17.12.1998 ж. Р Заы.

 

СЖ шін баылау тапсырмалары (о.-7,13,14; д.-13,17,33,34,43,49,53,54)

1. Р Азаматты ыы: тсінік, субъектілер, дерек кздері.

2. Азаматты ытаы шарттар мен келісімдер.

3. Зады тлаларды йымды-ыты нысаны.

4. Неке: некеге труды, некені тотатуды жне бзуды негізі.

 

 

6-таырып. азастан Республикасыны аржы ыы. (1 саат)

Жоспар

1. азастан Республикасыны аржы ыыны негіздері.

2. азастан Республикасыны бюджет ыы.

3. азастан Республикасыны салы ыыны жалпы ережелері

аржылы ы – бл мемлекетті аржылы ызмет барысында, мемлекетпен елді аша жйесін ру жне оны алыпты жмыс жасауын амтамасыз ету барысында, сонымен бірге мемлекеттік аша орын ру, блу жне пайдалануды йымдастыру кезінде туындайтын оамды атынастарды реттейтін ыты млшерлер жиынтыы.

аржылы атынастарды реттеу шін мемлекет аржылы ы жиынтыын райтын за млшерлерін белгілейді. аржы-ыты млшерлер жиынтыы аржылы ы жйесі болып саналады. аржылы ы жалпы жне ерекше блімдерден трады. Жалпы блімде аржылы рылым, аша жйесіні ыты негідері, аржыны басару, аржылы жоспарлау жне аржылы баылау туралы ережелер амтылан. Ерекше блімде бюджеттік ы, бюджеттен тыс орларды ыты реттеу, аржы-банкілік ы, аржылы-сатандыру ыы, аржы-шаруашылы ыы амтылан.

аржы-ыты млшер – нормативтік-ыты актімен бекітілген аржылы атынас субъектісіні тртіп ережесі. Міндеттеу, тыйым салу, укіл ету млшерлерін крсетеді. Мазмнына арай: материалды жне процессуалды.

аржылы ыты атынас – аржылы ы нормаларымен реттелген аржы-экономикалы атынас. ыты атынасты субъектілеріне мемлекет, кімшілік-ауматы рылым, мемлекеттік билік жне басару органдары, зады жне жеке тлалар жатады.

аржы, аша аражатыны жиынтыы ретінде аша оры трінде олданылады. Аша оры – белгілі бір масаттара арналан мемлекетті аша аражатыны жеке бір блігі. Мемлекеттік аша орыны жиынтыы аржылы жйені райды.

аржылы жйе – аржы-экономикалы институттарды жиынтыы, оларды райсысы белгілі бір салады. азіргі кезеде оны рамына бюджеттік жйе; бюджеттен тыс масатты мемлекеттік жне жергілікті аша оры; ксіпорын, йым, мекемелерді аржылары кіреді.

«аржы» ымымен за ылымы аясында алыптасан «мемлекетті аржы ызметі» ымы тыыз байланысты. Мемлекетті аржы ызметі – аша орын жинау, лестіру жне пайдалану жніндегі ызмет.

Мемлекетті аржы ызметіні дісі – бл мемлекетті аржы жйесіні рамына кіретін аша орын алыптастыру, блу жне пайдалануды йымдастыруды мемлекет кмегімен жзеге асыратын наты діс-тсілдер.

Е олайлы дістер мыналар болып табылады:

1. Аша орын ру (аша аражатыны оларды иеленушілерден ытиярынсыз айтарымсыз алынуы, ерікті-айтарымсыз немесе айтарымды жне т.б. алынуы).

2. Аша орын лестіру дісі ( аржыландыру, несие беру, ор иелеріні здеріні аржылы міндеттемелерін орындауы).

3. Аша орын пайдалануды йымдастыру дісі ( аша орын таайындауды белгілеу, аша орынан алынан аражаттарды пайдалану тртібі, пайданы лестіру нормативтеріні, аражаттарды блу лимиттеріні тртібі, орды пайдалануды жоспарлау, аша орын пайдалануды баылау).

аржылы баылау мемлекетті аржы ызметіні маызды баыты болып табылады. Ол мемлекетті жне елді леуметтік-экономикалы тиімді дамуы масатында жергілікті зін-зі басару субъектілеріні аша орын алыптастыру, лестіру жне пайдалану іс-рекетіні задылыын жне масата сйкестілігін баылауды жзеге асырады.

аржылы баылауды элементтері:

1. субъектілер – зіні ыты кшіне тиісті билік кілеттіктерімен блінген мемлекеттік органдар.

2. нысандар – мемлекеттік органдар, мемлекеттік зады тла, мемлекеттік емес зады тла, азаматтар.

3. мні – аржылы ызметіне атысушылар ретінде оларды з міндеттемелерін сатау трысынан осы баылау нысандарыны тртібі.

4. масаттар - аржы ызметіне атысушыларды аржы занамасын бзуы немесе з міндеттерін сапасыз орындау фактілерін, кінлілерді табу, оларды жауапа тарту, сонымен бірге аржылы тртіпті бзуды жою.

аржылы баылауды дістері – бл оны жзеге асыруды діс-тсілдері (тексеру, аржы жоспарларыны жобаларын, тінімдерін, аржы-шаруашылы ызметі туралы есептерді жне т.с.с. арау).

аржылы баылау:

1. жзеге асу уаыты бойынша: алдын-ала, аымдаы, келесі;

2. тріне арай: тікелей жне жанама трдегі;

3. субъектілерге арай: мамандандырылан жне функционалды;

4. саласына арай: аша айналымы, валюта, бюджет, салы, банк, сатандыру, аржы-шаруашылы ережелерін сатауды баылау болып блінеді.

аржы жйесіні орталы орнын бюджет райды. Бл зіне мемлекеттік ресурстарды алыптастыру, лестіру жне пайдалану жніндегі аша атынастарын, бір мезгілдегі бірыай аша орын, сонымен атар мемлекетті негізгі аржы жоспарын амтитын экономикалы жне ыты котегория.

Бюджеттік ы – бл бюджет рылымын йымдастыру кезінде, сонымен атар орталы жне жергілікті бюджеттерді алыптастыру, лестіру жне пайдалануды йымдастырумен байланысты туындайтын атынастарды реттейтін аржылы ыты ерекше бліміні тарауы.

«Бюджеттік жйе туралы» 1.04.1999 ж. Р Заыны 1-бабына бойынша, бюджет – бл замен немесе жергілікті сайланбалы органдарды шешімімен бекітілген, мемлекетті з ызметтерін амтамасыз етуге баытталан жне салытар, алымдар, жне баса да міндетті тлемдер, капиталмен жасалатын операциялардан тскен табыстар, салысыз жне зге де занамалы актілермен арастырылан тсімдер есебінен рылан мемлекетті орталы аша оры.

Мемлекеттік бюджет табыстарыны негізгі кздері салытар болып табылады. Салы – бл мемлекетпен бір жаты тртіпте укілетті органны кіліне бекітілген жне мемлекет табысына жататын ыты формада міндетті ашалай немесе заттай тлем. Ол белгілі бір млшерде шыарылады, айтарымсыз, баламасыз, жне тратылы сипатта болады.

Салы ыы – салытарды бірыай кіметтік белгілеу жне ндіріп алу арылы мемлекеттік бюджет табыстарын ру жніндегі мемлекет пен салы тлеушілерді арасындаы ыты атынастарды реттейтін аржы-ыты млшерлерді жиынтыы.

Салы – бл зіні ішкі рылымдары бар, крделі тзілім. Ол мынадай элементтерден трады:

1. Салыты ыты негізі;

2. Салыты субъектісі – салы тлеуші адам;

3. Салыты нысаны –салы не жнінде ндіріліп алынса сол болады (табыс, млік жне т.б.);

4. Салыты млшері – салыты тлемні млшерін анытайтын замен белгіленген салы салу шамасы;

5. Салы тлеу тртібі – салы тлемдеріні салы тлеушіден мемлекетке туі жзеге асуы тиіс салы занамасымен бекітілген ереже

Салыты топтастыруа болады. Салыты ауыртпалыты олданушылара байланысты олар тура жне жанама, тлеу тріне байланысты ашалай жне заттай, ауматы дегейіне байланысты жергілікті жне жалпы мемлекеттік болып блінеді. Субъект бойынша салытар жеке жне зады тлаларды салытары болып блінеді. Р Салы кодексіні 60-бабы да салыты р трлі трлерін белгілейді.

 

сынылатын дебиеттер:

1. Сейдахметова Ф.С. азастандаы салытар. Оу ралы. Алматы, 2002.

2. Финансовое право. Уч., отв. Ред. Н.И. Химичева М., 2000.

3. Худяков А.И. Наурызбаева Н.Е. Салытар: тсінік, элементтері, белгілеу, трлері. Алматы,1998.

 

СЖ шін баылау тапсырмалары (о.- 13,15; д.- 37,40,57,58)

1. Мемлекетті аржылы ызметі.

2. аржылы ыты жйесі.

3. Салытар жне оларды трлері.

 

7-таырып. азастан Республикасыны ебек ыы жне леуметтік амтамасыз ету ыы (1 саат)

Жоспар

1. Ебек ыы негіздері.

2. леуметтік амтамасыз ету ыы.

Ебек ыы - бл жмыс беруші мен ызметкерді арасында жеке, жымды жне баса да шарттарды негізінде белгілі бір ебек ызметін іске асыру бойынша азаматтарды ебек бостандыы конституциялы ыын жзеге асыру рдісінде пайда болатын ебек атынастарын реттейтін ы саласы.

Ебек ыыны негізгі айнар кзі Конституция жне Р Ебек Кодексі. «Халыты жмыспен амту туралы» Р 23.01.2001ж. Заы, «леуметтік серіктестік туралы» 18.12.2000ж., «Ебек ауіпсіздігі жне оралуы туралы» 22.02.2004ж., «Ксіподатар туралы»9.04.1993ж. жне баса да ебек занамаларында мазмндалан.

жымды шарт - бл жазбаша шарт трінде ресімделген, бір немесе бірнеше жмыс берушілер (кілдері) жне ызметкерлерді бір немесе бірнеше кіліні ебек жне леуметтік-экономикалы мселелерін шешу шін ол ойан ыты акт.

Ебек шарты - бл ызметкер мен жмыс беруші арасында жасалатын екіжаты келісім, ол бойынша ызметкер белгілі бір маманды, біліктілік немесе лауазым бойынша жмыс берушіні актілерін орындауа, ал жмыс беруші уаытында жне толы клемде ызметкерді ебекаысын, замен жне тараптарды келісімі бойынша кзделген баса да ашалай тлемдерді тлеуге, ебек туралы занамамен жне жымды шартпен кзделген ебек жадайын амтамасыз етуге міндеттенеді.

Ебек шарты белгіленбеген мерзімге, бір жылдан кем емес белгілі бір мерзімге жасалуы ммкін. Брын бір жылдан кем емес белгілі бір мерзімге шарт жасасан ызметкермен жеке ебек шарты айтадан жасалан жадайда, оны ішінде ебек шартыны мерзімі зартылан кезде, ол белгіленбеген мерзімге жасалан болып есептеледі. Ебек шарты белгіленбеген мерзімге жасалан ызметкерлер шін кзделген кепілдіктер мен темаыларды беруден жалтару масатында ебек шарттарын белгілі бір мерзімге жасауа тыйым салынады. Егер ебек шартыны олданылу мерзімі аяталан кезде тараптарды бірде-бірі тулік ішінде ебек атынастарын тотатуды талап етпеген болса, онда ол белгіленбеген мерзімге жасалан болып есептеледі; белгілі бір жмысты орындалу уаытына; жмыста уаытша болмаан ызметкерді ауыстыру уаытына; маусымды жмысты орындау уаытына жасалуы ммкін.
Жмыс беруші-зады тланы атарушы органыны басшысы лауазымындаы жмыса ебек шарты жмыс берушіні рылтай жаттарында немесе тараптарды келісімінде белгіленген мерзімге жасалады.
Егер ебек шартында оны олданылу мерзімі айтылмаса, онда шарт белгіленбеген мерзімге жасалан деп есептеледі.

Он алты жаса толан азаматтармен ебек шартын жасасуа жол беріледі. Ата-анасыны біреуіні, ораншысыны, аморшысыны немесе асырап алушысыны жазбаша келісімі мен орта білім беру йымында негізгі орта, жалпы орта білім алан жадайда, он бес жаса толан азаматтармен; сабатан бос уаытында, денсаулыына зиян келтірмейтін жне оу процесін бзбайтын жмысты орындау шін, он трт жаса толан оушылар мен ебек шарты жасалуы ммкін. Ебек шартына кмелетке толмаан адаммен атар оны ата-анасыны біреуі, ораншысы, аморшысы немесе асырап алушысы ол оюа тиіс.
Ебек шартын жасау шін жмыс беруші ызметкерді ебек ызметін растайтын мынадай жаттарды талап етуге ылы: жеке басыны кулігі немесе тлжаты (он алты жаса толмаан адамдар шін тууы туралы кулігі), тиісті білімді, дадылар мен машытарды талап ететін жмыса ебек шартын жасасу кезінде білімі, біліктілігі туралы, арнаулы білімі немесе ксіптік даярлыыны болуы туралы жат, ебек ызметін растайтын жат (ебек стажы бар адамдар шін); скери есеп жаты (скери міндеттілер мен скери ызметке шаырылуа жататын адамдар шін); алдын ала медициналы куландырудан ткені туралы жат (осы Кодекске жне азастан Республикасыны занамасына сйкес осындай куландырудан туге міндетті адамдар шін), салы тлеушіні тіркеу нмірін жне леуметтік жеке код беру туралы куліктерді кшірмелері. Жмыса абылдау жасалан ебек шарты негізінде шыарылатын жмыс берушіні актісімен ресімделеді. Жмыс беруші ш кн мерзімде ызметкерді актімен таныстыруа міндетті. Жмыс берушіні актісімен танысаны ызметкерді ол оюымен куландырылады. ызметкерді талап етуі бойынша жмыс беруші оан актіні тиісінше расталан кшірмесін беруге міндетті. Жмыса абылдаан кезде жмыс беруші ызметкерді йымдаы ішкі ебек тртіптемесі ережелерімен, жмыс берушіні ызметкерді жмысына (ебек функциясына) атысы бар зге де актілерімен, жымды шартпен таныстыруа міндетті.

ызметкермен ебек шарты жмыс берушіні бастамасы бойынша:
1) жмыс беруші - зады тла таратылан не жмыс беруші - жеке тланы ызметі тотатылан; 2) ызметкерлер саны немесе штаты ысартылан; 3) біліктілігіні жетіспеуі салдарынан ызметкер атарып жрген лауазымына немесе орындайтын жмысына сйкес келмеген; 4) зіні жмысын жаластыруына денсаулы жадайыны кедергі келтіруі салдарынан ызметкер атаратын лауазымына немесе орындайтын жмысына сйкес келмеген; 5) сына мерзімі кезеінде жмыс нтижесі дрыс болмаан; 6) ызметкер бір жмыс кні (жмыс ауысымы) ішінде длелді себепсіз ш жне одан да кп саат бойы жмыста болмаан; 7) ызметкер жмыста алкогольдік, нашаорлы, психотропты, уытмарлы масады (солара сас) жадайында болан, оны ішінде жмыс кні ішінде алкогольдік, нашаорлы, уытмарлы масады (солара сас) жадай туызатын заттарды пайдаланан; 8) ызметкер, жарааттар мен аварияларды оса аланда, ауыр зардаптара кеп соан немесе соуы ммкін, ебекті орау немесе рт ауіпсіздігі не кліктегі жру ауіпсіздігі ережелерін бзан; 9) ызметкерді жмыс орнында басаны млкін рлау (оны ішінде са рлы), оны асаана жою немесе блдіру рекеті зады кшіне енген сот кімімен немесе аулысымен аныталан; 10) ашалай немесе тауарлы ндылытара ызмет крсететін ызметкерді кінлі рекеттер жасауы немесе рекетсіздігі, егер бл рекеттер немесе рекетсіздік жмыс берушіні тарапынан оан деген сенімні жоалуына негіз болса; 11) трбиелік функциялар атаратын ызметкер осы жмысын жаластырумен сыйыспайтын, адамгершілікке жат ылытар жасаан; 12) ызметкер ебек міндеттерін атаруа байланысты зіне млім болан мемлекеттік пияларды жне замен оралатын зге де пияны райтын мліметтерді жария еткен; 13) егер тртіптік жазасы бар ызметкер ебек міндеттерін длелді себепсіз айталап орындамаан немесе тиісінше орындамаан; 14) азастан Республикасыны задарында белгіленген жадайларда ызметкерді мемлекеттік пиялара жіберілу рсаты тотатылан; 15) ебек шартын жасасу кезінде тпнса жаттар немесе мліметтер ебек шартын жасасудан бас тартуа негіз болатын жадайда, ызметкер жмыс берушіге крінеу жалан жаттар немесе мліметтер сынан; 16) жмыс берушіні атарушы органы басшысыны, оны орынбасарыны не жмыс беруші блімшесі басшысыны ебек міндеттерін бзуы жмыс берушіге материалды залал келтіруге кеп соан; 17) ызметкер жктілігі жне босануы бойынша демалыста болан, сондай-а егер ауру азастан Республикасыны кіметі бекітетін ебекке абілетсіздікті анарлым за мерзімі белгіленген аурулар тізбесіне енгізілген жадайларды оспаанда, ызметкер ебекке уаытша абілетсіздігі салдарынан атарынан екі айдан астам уаыт жмыса шыпаан жадайларда бзылуы ммкін. ндірістік жараат алуына немесе ксіптік ауруа шалдыуына байланысты ебекке абілеттілігінен айрылан ызметкерді жмыс орны (лауазымы) ебекке абілеттілігі алпына келгенге дейін немесе мгедектік белгіленгенге дейін саталады; 18) ызметкер сот актісіне сйкес одан рі жмыс істеу ммкіндігін жоятын сыбайлас жеморлы ы бзушылы жасаан жадайларда бзылуы ммкін. Егер ебек шартында, жымды шартта ескертуді анарлым за мерзімі белгіленбесе, жмыс беруші Ебек Кодексті 54-бабы 1-тармаыны 1) жне 2) тармашаларында кзделген негіздер бойынша ебек шартын бзатыны туралы ызметкерге бір ай брын жазбаша ескертуге міндетті. ызметкерді жазбаша келісімімен ебек шартын бзу ескерту мерзімі аяталана дейін жргізілуі ммкін. Осы бапты 4-тармаында кзделген жадайларды оспаанда, ызметкер жмыс берушіге кемінде бір ай брын жазбаша ескерте отырып, ебек шартын зіні бастамасы бойынша бзуа ылы. Ебек шарты ызметкер мен жмыс берушіні арасындаы келісім бойынша осы бапты 1-тармаында кзделген ескерту мерзімі аяталана дейін бзылуы ммкін. Ебек шартын бзу жмысты жаластыру ммкіндігіні болмауына байланысты жадайларда, ызметкер ебек шартын тініште крсетілген мерзімде бзу туралы жмыс берушіге жазбаша ескертеді.
затыы алыпты, затыы ысартылан жне толы емес жмыс уаыты болуы ммкін. Жмыс уаытына дайынды-орытынды жмыстар (наряд-тапсырма, материалдар, ралдар алу, техникамен, жаттамалармен танысу, жмыс орнын дайындау жне жинау, дайын німді тапсыру жне басалар), ебек технологиясында, ебекті йымдастыруда, ебекті нормалау мен орау ережелерінде кзделген зілістер, ызметкер зіні уаытына еркін иелік ете алмайтын жмыс орнында болу немесе жмысты кту уаыты, мереке жне демалыс кндеріндегі кезекшіліктер, йдегі кезекшілік жне ебек шартында, жымды шартта, жмыс берушіні актілерінде не азастан Республикасыны нормативтік ыты актілерінде айындалатын баса да кезедер жатады. Жмыс уаытыны алыпты затыы аптасына 40 сааттан аспауа тиіс. Ебек шартында, жымды шартта жмыс уаытыны алыпты затыы шін тленетіндей тлемаымен затыы аз жмыс уаыты кзделуі ммкін. Он сегіз жаса толмаан ызметкерлер шін жмыс уаытыны ысартылан затыы осы Кодексті 181-бабына сйкес белгіленеді. Ауыр жмыстарда, ебек жадайлары зиянды (ерекше зиянды) жне (немесе) ауіпті жмыстарда істейтін ызметкерлер шін жмыс уаытыны ысартылан затыы осы Кодексті 202-бабына сйкес белгіленеді. Бірінші жне екінші топтардаы мгедектер шін жмыс уаытыны ысартылан затыы осы Кодексті 224-бабына сйкес белгіленеді. Ебек шартында, жымды шартта осы бапты 1 - 3-тарматарында крсетілгеннен кем жмыс уаытыны затыы кзделуі ммкін. ызметкерлерге жмыс уаытыны ысартылан затыы белгіленген кезде ебекке аы тлеу осы Кодекске сйкес жргізіледі. Жмыс беруші ызметкерді тртіптік теріс ылы жасааны шін: 1) ескерту; 2) сгіс; 3) ата сгіс; 4) осы Кодексте белгіленген жадайларда ебек шартын жмыс берушіні бастамасы бойынша бзу тріндегі тртіптік жаза олдануа ылы. Осы Кодексте жне азастан Республикасыны зге де задарында кзделмеген тртіптік жазаларды олдануа жол берілмейді.