СДЖ (о.- 10,13,14; д.- 47,52) шін баылау тапсырмалары

1. Р ылмысты кодексі – Р ылмысты ыыны негізгі айнар кзі.

2. ылмыс тсінігі жне оны рамы.

3. Жаза жне оны трлері.

 

10-таырып. азастан Республикасыны іс жргізу ыы (1 са.)

Жоспар

1. Іс жргізу ыыны негіздері.

2. кімшілік іс жргізу: оны ыты реттеу ерекшелігіі.

3. Азаматты іс жргізу ыыны пні, дісі, жйесі мен аидаттары.

4. ылмысты іс жргізу ыыны пні, дісі, жйесі мен аидаттары.

Іс жргізу ыы – ылмыстарды ашу, азаматты, ылмысты, арбитражды істерді арастыру жне шешу, сондай-а кімшілік ы бзушылы істерін, конституциалы сот ндірісі тртібінде арастырылатын істерді арастыру кезінде туындайтын атынастарды реттейтін ыты жйе нормаларыны блімі. Іс жргізу ыы материалды ыпен здіксіз байланысты, себебі оны жзеге асыру мен орау шін ажетті іс жргізу нысандарын бекітеді.

кімшілік іс жргізу – нормативтік басарушы актілерді абылдау жне материалды ы нормаларын олдану бойынша кімшілік іс жргізу нормаларымен реттелген атарушы билік органдарды, ал замен арастырылан жадайларда зге органдар жне оларды лауазымды тлаларыны ызметі.

кімшілік іс жргізу субъектілері жеке жне зады тлалар, сонымен атар мемлекеттік билік мдделерін білдіретін кілетті органдар (тлалар) бола алады.

кімшілік ы бзушылы туралы істер бойынша ндіріс кімшілік – юрисдикциялы рдісіні рылымына кіреді жне 30.01.2001 ж. абылданан «кімшілік ы бзушылы туралы» Р Кодексімен реттеледі.

кімшілік іс жргізуде бірнеше дербес іс жргізу кезедерін бліп крсетуге болады: кімшілік ы бзушылы туралы істерді озау; істі арау; кімшілік ы бзушылы істері бойынша аулы шыару; шешімге шаым жасау жне наразылы білдіру; кімшілік ы бзушылы істері бойынша зады кшіне енбеген аулыларын айта арау; кімшілік жаза олдану туралы аулыларды орындау.Барлы кезедер зара шекті байланысты жне ттастай бір жйені рады.

Азаматты іс жргізу ыы – азаматты істер бойынша сот трелігін жзеге асыруда, сот пен рдісті баса да атысушылары арасында алыптасатын азаматты – іс жргізу атынастарын реттеуге баытталан ы нормаларыны жйесінен тратын ы саласы.

Азаматты сот ндірісі Р Конституциясы жне республиканы баса да нормативтік ыты актілері негізінде жзеге асырылады. Оларды негізгісі 13.07.1999 жылы азастан Республикасыны Азаматты іс жргізу кодексі (Р АІЖК).

Азаматты істерге тікелей азаматты істер ана жатызылмайды, сонымен атар сотты арауындаы отбасы, трын й, ебек жне зге де даулар жатызылады.

Азаматты сот ндірісі – бл азаматты істерді арау жне шешу барысында сот пен баса да субъектілеріні арасында алыптасатын азаматты іс жргізу ыты атынастары жне іс жргізу рекеттері, шешімдер жиынтыын райтын, азаматты іс жргізу ыымен реттелетін мемлекеттік сот ызметіні ерекше трі.

Азаматты сот ндірісіні негізгі трі талап арыз ндірісі, ол азаматты, ебек, отбасылы ісерді тараптарды тедігі жадайында туындайтын даулар бойынша бзылан ытары мен мдделерін орау шін сота жгінгенде орын алады.

Азаматты сот ндірісіні сатылары – бл азаматты сот ндірісіні рамдас блігі, ол оны тізбегін крсете отырып, іс жргізу масатын, атысушылар рамын, іс жргізу рекеттеріні жне абылданатын шешімдер жалпылыымен сипатталады.

Азаматты іс жргізуді келесідей сатылары бліп крсетіледі: сотта азаматты істі озау; істі сотты талылауа дайындау; істі мні бойынша бірінші сатыдаы сотта арау; екінші сатыдаы сот ндірісі; зады кшіне енген сотты аулыларын адаалау сатысында айта арау; зады кшіне енген сотты анытамасы мен шешімін жаадан ашылан мн-жайлар бойынша айта арау; сот аулылары мен ге органдарды аулыларын орындаумен байланысты ндіріс.

ылмысты сот ндірісі немесе ылмысты іс жргізу – бл ылмысты іс жргізу ыыны нормаларымен реттелетін, замен кілеттік берілген мемлекеттік органдар мен лауазымды тлаларды, сонымен ылмысты іс жргізу ызметіні зге де атысушыларыны, тініштір мен ылмыс жасалатыны туралы хабарды тексеру, ылмысты істі озау, алдын-ала тергеу жне ылмысты істі сотты талылау (шешілуі) бойынша ызметі.

ылмысты іс жргізу ыыны айнар кзіне Р Конституциясы, оан сйкес задарды нормалары, зге нормативтік ыты актілер жатызылады. Негізгі айнар кзі 13.12.1997 жылы абылданан азастан Республикасыны ылмысты іс жргізу кодексі (Р ІЖК).

ылмысты іс жргізу ызметінде трлі органдар мен тлалар атысады, за ылмысты іс жргізу атысушыларын мынандай топа жіктейді:

а) сот; ) ылмысты удалауды жзеге асыратын мемлекеттік органдар (прокурор, тергеуші, анытаушы);

б) зіні не болмаса кілдік берушіні мддесі мен ытарын орайтын рдісті атысушылары (сезікті, айыталушы, ораушы, жеке айыптаушы, азаматты талапкер, жауапкер, жбірленуші жне т.б.);

в) ылмысты іс жргізуге атысушы зге де тлалар (кулар, сарапшылар, кугерлер, аудармашылар, мамандар, сот отырысыны хатшысы).

Сот ісіні зара байланысан жалпы тапсырмалары мен принцптері ылмысты процесс жйесін рап, ндіріс ісіні жалпы ретін сатылар жиынтыы анытайды. ылмысты процесс сатысы ата реттілікпен біреуінен келесіне кезектесіп ауысып отырады. Соттаы жне сота дейінгі сатылар болып блінеді. Сота дейінгі сатыа ылмысты істі ршіту жне алашы тергеу жатады. Ал соттаы сатыа тменгі сатыдаы сотты сотты анытау; екінші сатыдаы сотты дайындау; шаым, арызды дайындау; кімні орындалуы жатады.

Ерекше сатыа адаалау тртібі мен тскен кімні зады кшін арап шыу, анытау, сот аулысы жне айта аралан жадайдаы ылмысты істі дайындау жатады.

 

олданылан дебиеттер:

1. Р азаматты іс жргізу Кодексі, 13.07.1999.

2. Р ылмысты іс жргізу Кодексі, 13.12.1997.

3. Оспанов С.Д. Р ылмысты дерісі. Жалпы блім. Алматы: за. деб., 2003.

4. Толеубекова Б.Х. Р ылмысты іс жргізу ыы: Жалпы блім – Алматы: Баспа, 1999.

 

СЖ шін баылау тапсырмалары(о.-13; д.-12, 15, 16, 50, 56)

1. Іс жргізу ыы тсінігі.

2. Іс жргізу ыы салалары.