БАЛАБАШАДА СЮЖЕТТІ ОЙЫНДАРДЫ ЙЫМДАСТЫРУДЫ ПЕДАГОГИКАЛЫ ПРИНЦИПТЕРІ
АЗАСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖНЕ ЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
МЕКТЕПКЕ ДЕЙІНГІ БАЛАЛЫ ША» РЕСПУБЛИКАЛЫ ОРТАЛЫЫ
СЮЖЕТТІ-РЛДІК ОЙЫНДАРДЫ МОДЕЛЬДЕУ
Дістемелік ралы
Астана 2010
Сюжетті-рлдік ойындарды модельдеу. дістемелік рал – Астана, 2010. - 143 с.
растырушы - авторлар:
Артюшина Л.И., Лойко В.А., Калашникова Т.М.
Рецензенттер:
Бектранова Р.Ч. – останай педагогикалы колледжіні директоры.
Шибельгут А.Е. – останай . № 12 балабашасыны директоры.
Осы дістемелік рал мектепке дейінгі трбие мен білім беру йымдарды трбиешілеріне, педагогикалы жоары оу орындарыны, колледждеріні студенттеріне арналан, 3-5 жастаы балаларды сюжетті-рлдік ойындарын кешенді басаруды модельдеу шін біртума материал сынылан.
«Мектепке дейінгі балалы ша»
Республикалы орталыы, 2010
МАЗМНЫ
| Кіріспе | ||
| Балабашада сюжеттік ойынды йымдастыру педагогикалы принциптері | ||
| Сюжетті-рлдік ойындарды басаруды азіргі заман дістері | ||
| 3-5 жастаы балаларды сюжетті-рлді ойындарды модельдері: | ||
| Банк | ||
| Теізшілер. Балышылар. Су астындаы кеме | ||
| шыштар | ||
| Отбасы. арлыашты туылан кні | ||
| Супермаркет. Жайлаудаы дкен | ||
| Мереке. Наурыз. Асхат пен Сулені тойы | ||
| Экологтар. Бабандар | ||
| рылысшылар | ||
| Жедел жрдем. Емхана. Аурухана | ||
| Телевизия | ||
| Жргізуші. Гараж. Жол полициясы | ||
| Ателье. Сн йі | ||
| Мектеп | ||
| Цирк | ||
| Театр | ||
| Зерттеушілер | ||
| Пошта | ||
| Редакция | ||
| Билайн Корпорациясы | ||
| Зооба | ||
| Дмхана. Макдональдс. Пиццерия | ||
| Кітапхана | ||
| Жылжымайтын млік агенттігі | ||
| арыш | ||
| Химиялы тазарту | ||
| тару ызметі | ||
| Олимпиада | ||
| Мражай | ||
| Дизайнер студиясы | ||
| Шаштараз | ||
| дебиет |
КІРІСПЕ
«Ойын – бл баланы рухани дниесіне оны оршаан ортасы туралы ымдарды жне тсініктерді жандандыратын аыны енетін лкен жары терезе сияты», деп Сухомлинский В.А. жазан болатын.
азіргі заманда мектепке дейінгі білім беру жйесіні жадайы жааруда жне дамуда. Жаа Мемлекеттік стандарт мектепке дейінгі білім беру ызметіні негізі болып базистік оу жоспары анытайтынын педагогты іс-рекеті емес, бала - педагогикалы процесті субъекті ретінде болатынын крсетеді. Біртіндеп иындап отыран ойын іс-рекетіні міндеттері балаа ала жруді, з шыармашылы асиеттерін дамытып, здігінен жетілуге ммкіндік береді. Ал ойын - сауы, демалыс ретінде бола трып, оытуа, шыармашылыа, адам арым-атынастарыны мірді р-трлі салаларында крінуді, оларды модельдеуіне айналуа ммкін.
Еркін сюжетті-рлді ойын — мектепке дейінгі жастаы балалар шін е ызыты іс-рекет. Оны тартымдылыы — ойнай отырып, бала субъективті еркіндікті сезінеді, тжірибелік туынды іс-рекеттегі арсылытара тап болып, иына тсетіндерді барлыы — заттарды, рекеттер жне арым-атынастарды оан туелді екенін сезінеді. Сонымен атар, педагогикалы дебиетте балабашадаы балаларды ойын іс-рекеті тиісті дегейіне жете алмайтыны туралы мселе бірнеше рет ктерілген болатын. Ойын — кез келген рекет сияты бей-берекет пайда болмайды — ересектер тарапынан алыптастырылады. Балалар ойнай алу шін оларды саналарында эпизод-рекеттерді жиынтыы траталу тиіс. Балалар андай рекеттерді орындау керек екенін білулері ажет жне мегерген білімдерінен тек осындай лайы сттерді тадай біліп, оларды иялдан рылан жаа сттер ойлап таба білулері тиіс. Сондытан трбиешіні бала ойынын йымдастыру технологиясын мегеру мселесі айрыша зекті болып отыр.
Осы дістемелік нсауларда сюжетті ойынды йымдастыруды жаа дісі — модельдеу арылы сынылып отыр. зірленген модельге сйене отырып, трбиеші балалара алдаы уаытта баылаан оиаларды эпизодтарын, атысушыларды рекеттерін, р бір наты атысан адамдарды, р бір рекет етушіні міндеттерін, оларды арым-атынастарыны мазмнын еске тсіруге кмектеседі. Модельдеу процесінде трбиешіні міндетіне баланы барлы ммкіндіктерін барынша зектеуді амтамасыз ететін ойынды басаруды йымдастыру кіреді. Осылайша ойынны нтижелі де арынды жоспарлауы, ойнау дадыларыны біртіндеп иындатуы жзеге асады.
сынылып отыран модельдер азіргі заманны барлы салаларын амтып, рамына р трлі таырыптар кіреді: трмысты, ндірістік жне оамды.
рбір модельді келесі кезедері бар:
1. йымдастыру кезеі.
2. Технологиялы карта.
Балабашадаы ойынды жоспарлауа жне басаруа олданатын бл діс мектеп жасына дейінгі балаларды еркін дербес ойын дегейін бірталай арттыруа ммкіндік береді.
дістемелік нсаулар педагогтар шін пайдалы болады, сіресе азіргі уаытта, мектепке дейінгі білім берудегі «оу» типі бойынша балаларды балабашадаы мірін йымдастыру дстрлі трін кейін алдырып, балаларды белсенділігіні еркін шыармашылы трлеріне, соны ішінде балалар дамуыны маызды факторлары болып табылатын сюжетті ойына кп кіл блініп жатыр.
БАЛАБАШАДА СЮЖЕТТІ ОЙЫНДАРДЫ ЙЫМДАСТЫРУДЫ ПЕДАГОГИКАЛЫ ПРИНЦИПТЕРІ
Мектепке дейінгі балалы ша — 3-тен 6-7-ге дейінгі жас — баланы дамуындаы млде айрыша кезе болып табылады. Дл осы жаста ішкі психикалы мір жне жріс-трысты іштей реттеу пайда болады. Бл ішкі мір жалпы тсініктер бойынша рекет ету абілетінде, баланы иялында, ерікті жріс-трыста, ересектер жне рдастар арасындаы мазмнды арым-атынаста танылады.
Осы маызды асиеттер мен абілеттерді барлыы, ересектермен гімелесуде, мамандар сабатарыны барысында емес, сюжетті-рлді ойында туындайды.
Осындай ойында балалар ересектерді рлдерін ойнап, здері арнайы растыран ойын жадайларында, иялдан шыаран жадайларда ересектерді іс-рекеттерін жне оларды арасындаы арым-атынасты айта орындайды (немесе модельдейді).
Сюжетті ойын бала тарапынан шынайы, сезінетін німді талап етпейді, бл ойында барлыы шартты, барлыы «зіл сияты». Бала елестеткен шегені ойыншы баламен соа алады, біра шын мнінде шегені соа алмайды, «дрігер» болып, ауру уыршатарды «емдей» алады, ал шын мнінде бл «ересектерді» мамандыы бала шін алша жатыр; шын мірде ешашан болмаан толандыратын оиалара енеді; зін зі ойдаыдай таныта алмай алан жадайларды айтадан «бастан кешіп» жатады.
Сюжетті ойынны осындай «ммкіншіліктерді» барлыы мектеп жасына дейінгі баланы тжірибелік лемін кеейтіп, оан ішкі эмоционалды жайлылыты амтамасыз етеді.
азіргі заманны психологиялы-педагогикалы зерттеулерде сюжетті ойын - адамны кез келген іс-рекеті сияты — балада з бетімен пайда болмайды, оны мегерген, «ойнай алатын» зге адамдар арылы алыптасатыны туралы крсетілген.
Сюжетті ойын таырыбынан тыс зіні е арапайым трінде заттармен шартты рекеттер тізбегі ретінде рылуы ммкін, крделі трінде — спецификалы рлдік ара-атынастарды тізбегі ретінде, аса крделі трінде — р трлі оиаларды бірізділігі ретінде рылуы ммкін.
Кптеген зерттеулер негізінде 3-5 жастаы бала ойнайтын рлдеріне еніп, оларды біртіндеп алмастыра білу керек екендігі, заттармен рекет ету жне рлі бойынша сйлеу арылы жзеге асыруы тиіс, рдас-серіктеспен рлдік арым-атынас ру тиіс екендігін крсетті. Есейе келе, бала ойын барысында р трлі оиаларды бірізділігін рістету тиіс, оларды зіні жне 2-3 рдас-серіктесті ойластыранына сйкес ластыру тиіс, сюжетті оиаларды рлдік ара-атынас арылы жне заттармен рекет ету арылы жзеге асыру тиіс.
Балабашада сюжетті ойынды йымдастыру принциптері: