Таужыныстарды бзушы ралды температуралы жмыс режиміні бзылуы кезіндегі технологиялы жадайлар
азіргі уаытта ралды жанып кетуін алдын-алда ескеру бойынша біратар сыныстар бар жне олар негізінен брылау сорышы жмысын баылаудан, бр,ылау снарядыны герметикасын сатаудан, тазалаыш агентті е тменгі шекті шыыны тадаудан ралан. Біра ралдарды жанып кетуіні лкен млшеру оларды тмен тиімділігін растайды.
Осыан байланыстын брылау жмыстар тжірибесіне брылау рдісін басару жне уаттылы диаграммасы бойынша алмазды коронкаларды алдын-ала ескеру принциптерін шыару жне енгізу ызыушылы тудыртады. Алмазды коронканы дамуы кезінде уаттылыты сипатты тербелімі 15.1 суретте берілген.
15.1 сурет. Алмазды коронканы жанып кетуі кезінде сипатты тербелістер
[30]: 1 – коронканы трасыз жмысы; 2 – жанып кету алдындаы жадай;
3 - коронканы жанып кетуі
Берілген апатты жадайда зерттеуге О.И. Шерстюк біршама лесін осты, ол жанып кету дамуыны біратар сатыларын блді: шламды абышаларды пайда болуы жне матрицаны шамалы тозуы кезінде бетіні 0,5 мм тередікке дейін жануы; шламды абышаны алындыы 1 мм жне биіктігі бойынша матрицаны 0,5 мм дейін тозуы кезінде оны біршама еруі жне шламдануы; толы балуы жне ойманы негізі бойынша коронка корпусыны зілуі. Жанып кету кезінде ыманы тередету рдісіні жаласуы байалан жне де алыпты брылауды механикалы жылдамдылы дрежесінде. Бл былыс ыма забойындаы таужыныстарды жне таужыныстарды бзушы ралды жылулы бзылуымен байланысты болуы ммкін.
Жанып кетуді алдын-ала ескеру бойынша шараларды жасатау кезінде келесі пайдалы орытындылар жасалды: жанып кету жадайлары забойда шыарылатын уаттылыты кенет жоарлауымен бірге жреді; біршама форсирленген брылау режиміне кшу кезінде жанып кету арындылыы жоарлайды; коронканы жанып кетуіне жанып кету алды жадай туындайды, ол ралды шламдануымен, забойда коронканы айналу кедергісіні жоарлауымен жне таужыныс – коронка байланыс орында жылуды біршама млшеріні блінуімен сипатталады; забойда тазалаыш агентті аысы толыымен тотаан кезінде форсирленген режимдерде байланыстыру материалыны балу температурасына дейін матрицаны ызуы 10-15 с ішінде орын алады; жанып кету кезінде уаттылыты кенет тмендеуі матрицаны балыан абатыны тсіп кетуімен байланысты жне бл брылау режиміні алыптасуы деп ателікті тсінуі ммкін.
Осыан байланысты, ралды жанып кетуін алдын-ала ескеру шін уаттылы диаграммасы бойынша ыманы тередеу рдісін немі баылау жне уаттылыты сипатты згеруі – 15 с ішінде оны здігінен траты жоарлауы кезінде брылау рдісіне араласып, брылау снарядын айналуын тотаусыз забойдан ктеру ажет. уаттылыы бос айналуа кететін шыын дрежесіне дейін тмендеген кезінде, шпиндельді айналуын тотату ажет.
ртрлі геологиялы-техникалы жадайлар шін аналитикалы трысынан шектік забойлы уаттылы аныталан жне ол алмазды таужыныстарды бзушы ралды температуралы режиміні бзылуымен байланысты технологиялы жадайларды аны байауа ммкіндік береді:
(15.1)
мндаы Тa – брылау алмаздарды термотратылыы, °С (Tа = 600-=-650 °С); t0 – тазалаыш агентті температурасы, °С.
ызып кету кезінде забойды таужынысымен немесе шламымен балуынан пайда болан ралды бекітілуі кезінде станокты гидравликалы немесе тальді жйесіні кмегімен брылау снарядын ары-бері ктеріп-тсіріп, тазалаыш агентті циркуляциясын алпына келтіру ажет. Егер циркуляция алпына келмейтін болса, бекітіліп алуды жою бойынша шараларды жргізуге кшеді: апата арсы ткізгішті болуы кезінде брылау бырлар баанасын брап алады, ол болмаан жадайда баса ралды кмегімен блшектеп снарядты шыарады жне трып алан жинаты брылап немесе фрезерлейді. Колонкалы бырды фрезерленуі (брылану дрежесі бойынша IV жне одан да жоары таужыныстарда) шеттерінде, сонымен атар сырты жне ішкі диаметрі бойынша 1 мм шыып тратын кескіштері бар арнайы атты оспалы коронкамен ткізгішті брылаудан кейін жзеге асырады.
Барлау брылауды кейінгі кшейтілуі бірінші кезекте ішкі резервтерді олдануа, арнайы геологиялы жадайларда ымаларды брылау кезінде пайда болатын ртрлі крделіктерді уаытында ескеру жне тез жоюа негізделу ажет, ал оан азіргі уаытта біршама ебек, уаыт жне баалы материалдар шыындалып жатыр.
Энерго жне материалды сатайтын технологияларды шыару берілген мселені шешусіз жзеге асыру ммкін емес. Замануи брылау техникасын ыманы тередету рдісі туралы белгілерді тіркетін мліметтеу ралдарымен ана емес, сонымен атар брылау кезінде пайда болатын жадайларды талдайтын, сонымен атар біршама наты математикалы лгілерді растыру шін фактілік материалдарды жинауды, ыманы тередетуді алыпты рдісінен кптеген ауытуларды анытап, болжауды, брылау жне брылау жмыстарын жобалау кезінде дрыс шешімдерді абылдауды амтамасыз ететін ралдармен жабдытау ажет.
ртрлі крделіктерді диагностикалау жне болжауа, ЭЕМ-ді олдану арылы оларды белгілерін сапалы баалау дістеріне назар аудару ажет. Бл жмыс айматы, сонымен атар салалы масштабта жргізілген жн. Бл жмыса кеткен шыындар здерін жабады, себебі жеке дірістік геологиялы йымдарда ртрлі крделіктерді жоюа кететін уаыт шыыны бір геологиялы-барлау экспедицияны трып алуымен те.