Мектеп пен сыныпты трбиелік жйесі

Жоспары:

1. Мектептегі трбие жйесі мектепті бірттас леуметтік-педагогикалы рылым

2. Трбие жйесін ру жне дамыту міндеттері

3. Трбие жйесіні компонеттері, оларды зара рекеттесуі

5. азіргі мектептегі трбие жйесі мазмныны проблемалары

6. Мектепте трбие жмысын йымдастырушылар

7. Мектеп директорыны оу-трбие жмысы жніндегі орынбасары жне оны ызметі

Жйе раушы маызды факторларды бірі, педагогикалы жйені ызметіні бастау кзі – оушы тласыны йлесімді дамуы, оны зін-зі айындауына баытталан малімдер мен оушыларды бірлескен рекетіні масаты болып табылады. Мектепті масаты – тла асиетіні аыл-ой, адамгершілік, эстетикалы ебек, экологиялы, ыты жне баса да базаны мдениетін алыптастыру. Жалпы масаттар оу-трбие процесіні жекелеген баыттары бойынша натыланады. Басаруды тиімділігін арттыруды е басты белгісі мектеп басшылыыны, малімдерді, оушыларды зін-зі басару органдарыны жекелеген масаттарды белгілей алуы жне белгілі бір уаыт кезеінде оны жалпы масатпен йлестіріп, реттеп отыру.

Педагогикалы жйені ызмет етуіні леуметтік-педагогикалы жне уаытты шарттары. Педагогикалы жйені ызмет етуіні леуметтік-педагогикалы шарттары деп оны ахуалы мен дамуыны траты жадайын айтамыз. Мектепті басаруды шарттары жалпы жне арнайы деп екі топа блінеді. Жалпы шарттара леуметтік, экономикалы, мдени, лтты, географиялы шартарды жатызуа болады. Ал арнайы шарттар – оушыларды леуметтік-демографияды рамы; мектепті орналасан жері (алалы, ауданды); мектепті материалды ммкіндігі; оршаан ортаны трбиелік ммкіндігі сияты компоненттерден ралады. Педагогикалы процесті тиімділігі маызды крсеткіші педагогикалы жне оушылар жымдарындаы моральды психологиялы ахуалды сипаты, оушылар ата-аналарыны педагогикалы дегейі болма.

Педагогикалы жйені уаытты сипаты балаларды дербес-психологиялы дамуы жне жас ерекшеліктеріне сйкес зара тыыз байланысты ш кезенен трады. Ол жалпы затыы он бір жылды райтын жалпы білім беретін мектепті ш сатысын (бастауыш – 1-4; негізгі орта – 5-9; жоары – 10-11 сыныптар) райды. Жалпы білім беруді р сатысы зіндік міндеттерді шешуге баытталанымен ол бала тласын дамыту деп аталатын орта міндетке жмылдырылады. Оытуды бір сатысынан екінші сатысына ту дербестігі – тлалы дамуда елеулі секіріс болып табылады.

Жйе раушы факторлар, леуметтік-педагогикалы жне уаытты шарттар рылымды баылау мен функциялы компоненттерді ерекшеліктерін айындайды.

Педагогикалы жйені рылымды компоненттері.

Кез келген леуметтік жйеде басаруды жеке немесе жымды субъектісі шешуші рол атарады. Мектепті педагогикалы жйесіні рылымды компоненттері айындалатын негіз педагогикалы жым жне оны басшысын немесе жйені басарушыны рекеті болма. Практикалы істерді талдау жне арнайы зерттеулер педагогикалы жымны ала ойан масатына з функцияларын кеейту арылы ана емес, сонымен бірге ол функцияларды ммкіндігін сара пайдаланып, оларды йлестіру арылы жетуге болатындыын крсетеді. Осыдан келіп басару жйесіні дегейі проблемасы туындайды. Кптеген мектептерді басару жйесіні рылымы басаруды трт дегейінен трады.

Бірінші дегей – жым сайлаан немесе мемлекеттік орган таайындаан мектеп директоры; мектеп кеесі, оушылар комитеті, оамды бірлестік басшылары.

Екінші дегей – мектеп директорыны орынбасарлары, мектеп психология, леуметтік педагог, аа тлімгер, мектеп директорыны кімшілік-шаруашылы істері бойынша кмекшісі, сонымен бірге зін-зі басарушы бірлестіктер мен органдар.

шінші дегей – оушылар мен ата-аналара, балалар бірлестіктері, сабатан тыс йірмелерге атысты басару ызметін атаратын малімдер, трбиешілер, сынып жетекшілері.

Тртінші дегей – сыныпты жне жалпымектептік оушыларды зін-зі басару жйесіне басшылы жасайтын оушылар. Бл дегей малім мен оушы арым-атынасыны сипатын айындайды. Оушы ол арым-атынасты объектісі болуымен бірге з дамуыны субъектісі де болады.

Бл келтірілген зара арым-атынастар тізбегінен ааратынымыз, рбір тменгі дегейдегі басару объектісі бір мезгілде зінен жоары дегейдегі басаруды объектісі болады.

Басару жйесінде оушылар жымы негізгі орын алады, оны да жалпымектептік жым жне сыныпты жым деп басаруды екі дегейіне топтастыруа болады. Ал клбеу баыттаы басару жйесі оушыларды оамды йымдары, спорт секциялары, шыармашылы бірлестіктер, йірмелер деп жіктеледі. Басару жйесі оушылар атысатын іс-рекетті кптрлілігі мен бірттастыын (оу, ізденушілік, спорт, кркем-эстетикалы, оамды пайдалы ебек) танытады.

Ттас педагогикалы процесті рылымды компоненті ретінде мазмн білім беретін мекемені (мектеп, лицей т.б.) алдына ойан масатымен айындалады. Ал педагогикалы жне оушылар жымыны оу-трбие процесі мазмныны згеруі мемлекеттік білім стандарттары негізінде реттеледі.

азіргі оама тн білім беру процесін ізгілендіру, дербестендіру жне дифференциялау, мдениеттанушылы сипат беру баыттарын іске асыру балалар мен жасспірімдерді оыту мен трбиелеуді дістері мен трлерін пайдалануды ерекшеліктерін айындайды. Бл баытта жымды жне топты жмыс трлерімен бірге дербес жмыс трлеріне де баса мн беріледі.

Педагогикалы рекеттегі басару жйесіні басарылушыа ыпал жасау дістері де айын болуы тиіс. Оны тиімділігі – олданан дісті наты педагогикалы жадайа сйкестілігіне байланысты.

Ттас педагогикалы процесті йымдастыру дістері жйені йымды, функционалды жне апаратты бірлігін тотатуы тиіс. Сондытан малім сендіру, жаттыу, баылау жне зін-зі баылау, ынталандыру сияты тсілдермен бірге апарат жинау жне оны талдау, дербес дамуды диагностикасын жасау, тзету жне т.б. сияты дістерді де игеруі тиіс.

Сонымен, аталан жйе райшы факторлар педагогикалы процесті йымдастыруды ішкі рылымыны те крделі екендігін танытады. Сонымен бірге рбір компонентті ала ойан масата, алыптасан наты жадайа байланысты дер кезінде реттеп отыруды ажет етеді.

Аталан компоненттер з бетінше мір срмейді, олар малім рекетімен тыыз байланысты болады да педагогикалы жйені функционалды компоненттерін райды. Функциялы компоненттерді негізіне педагог рекетіні процесінде туындаан траты базалы рылымды компоненттер тзеді. Ал функциялы компоненттер педагогикалы процесті озалысын, згерісін танытып, оны даму исынын айындайды.

Мектептік трбие процесі- бл трбиеші мен трбиеленушілерді зара жйелі, здіксіз рекеттесу процесі. ТП – комплекстік процесс, трбиелік жмыстарды масаты, мазмны, формаларымен дістеріні бірлігін білдіреді. Жеке тланы сапалы алыптасуы кезектесіп жасалынбайды, бір уаытта болатындытан педагогикалы ыпал ету комплексті сипатта болады. алыптастыру кезінде бір асиеттер екінші асиеттерді дамуына ыайлы сер етіп отырады. ТП –ні комплекстік сипаты біратар маызды педагогикалы талаптарды станымын, трбиешілер мен трбиеленушілер арасындаы зара рекетті мият трде йымдастырылуын талап етеді. ТП –не нтежиелерді бірмнді жне аны болмауы да былыс. Жадайлар бірдей боланда да нтежиелер блектеніп трады. Бл мына субьективті факторлара байланысты: трбиеленушілерді жеке згешеліктеріні кптігі, оларды леуметтік нтежиелері, трбиеге деген атынастары.

ТП –екіжаты сипатымен ерекшеленеді. Олар трбиешіден трбиеленушіге (тікелей байланыс) жне трбиедленушіден трбиешіге арай (кері байланыс). Процесті басару негізінен кері байланыс арылы рылады, яни трбиеленушілерден тсетін апараттар арылы ерекшеленеді. Осы кері байланысты трбиеші нерлым кп пайдаланса, соырлым трбиелік сер де жоары болады. Мектепте трбие жмысын мектеп директорды трбие ісі жніндегі орынбасары, сынып жетекшілері жне малімдер йымдастырады, оларды райсысы атаратын ызметіне сай белгілі бір міндеттерді жзеге асырады.

Мектеп директорыны трбие ісі жніндегі орынбасары-ересектер мен балаларды тірбие іс-рекетін баыттай білетін жне йымдастыратын мектеп кімшілігіні кілі бола отырып, мынадай ызмет трлерін атарады: 1. Талдау, баылау. 2. йымдастыру – басару.

Директорды оу-трбие жмысы жніндегі орынбасары оу-трбие жмыстарыны дрыс йымдасуына жауап береді, оу бадарламаларыны, сабаты сапасына, оушы біліміне, оу-трбие жмысыны барысын баылауа, тапсырманы дрыс берілуін реттейді, саба кестесін жасап, оу-трбие жмысы туралы мектепті есебін жасайды.

Сыныптан, мектептен тыс жмысты трбие жмысын йымдастырушы, мектептен тыс жмыстарды йымдастыруа, оамды жмысты сапасына, пайдалы ебекке, трбие жмысыны барысына, сыныптан тыс жмысты іс жзіне асыруа, тиісті мекемелермен іскерлік байланыс жасайды.

Атамекен жмысын басарушылар оны бадарламаларына байланысты шыармашылы топтармен жмыс істейді. Творчестволы одатар мен йымдармен жмыс істеп дет-рып, салт-сана, дстрлерді оны негіздерін йренеді, баылайды. Онымен тлімгер малім айналысады.Сынып жетекшісі- белгі бір сыныптаы оушылармен трбие жмысын жргізуге жауапты тла ретінде мынадай ызмет атарады. Жйелі – йымдастыру, трбиелеу, білім беру дамыту, ынталандыру, баалау, жобалау, орау, тзету, диагностика жасау. Крсетілетін ызмет трлері сынып жетекшісі іс-рекеттеріні негізгі баыттарын анытайды:

1. Сынып жымын йымдастыру.

2. Сынып жымыны жне жекеленген оушыларды оу жмыстарын йымдастыру.

3. Сынып жымыны оудан тыс уаытындаы мірін йымдастыру.

4. Оушыларды тлаларына педагогикалы-психологиялы диагностика жасау.

5. Ата- аналармен жмыс.

6. Жртшылыпен жмыс.

Негізгі дебиеттер:2,3,5,6,18.

осымша дебиеттер:1,3,5,6,9,

Дріс