Брылау ондырысыны тл жйесі

Дріс 4 БРЫЛАУ ОНДЫРЫЛАРЫНЫ КТЕРУ КЕШЕНІ

 

Б ктеріп тсіру кешені (КТК) дегеніміз брылау жне шегендеу тізбектерін ктеріп-тсіруге жне стап труа арналан агргаттар мен механизмдерді жиыны, соынмен атар біратар технологиялы операцияларды жасалуы болып табылады.

1- озалтыш; 2- беріліс орабы бар трансмиссия; 3- шыыр; 4- кронблок; 5- тлді блок; 6 - ілмек

 

КТК рамына ктеру механизмі жне жетегі бар тлді жйе кіреді. КТО – КТК элементтеріні затратылыын анытайтын е за созылатын, ауыспалы динамикалы жктемесі бар циклды операциялар болып табылады. Максиалды жктеме ретінде ілмекке тісетін кшті алады. КТК жабытары айталанатын-ыса уаытта алмасатын режимде жмыс істейді. Б тиімділігі біратар крсеткіштермен баалана алады, соларды бірі – БРЫЛАУ ЖЫЛДАМДЫЫ, ал келесісі – РТРЛІ ОПЕРАЦИЯЛАРДЫ ЖАСАУ ЖЫЛДАМДЫЫ.

Процесс кезінде тізбекті салмаы ауысады, уаыт шыыныны минимумынан ктеру жйесі ілмектегі жктемеге сйкес ктеру жылдамдыын ауыстыра алуы тиіс.

КТО кезінде КТК элементтеріні озалыс жылдамдыы бір тізбекті зындыына трасыз, йткені озалтышты айналуы, шыыра канатты айналуы, механизмні ПК-і жне ымадаы тізбекті озалысына кедергі трасыз.

Брылау ондырысыны тл жйесі

Тл жйесі брылау ондырысыны е маызды бліктеріні бірі болып табылады. Брылау ондырысыны тл жйесі шыырды айналмалы озалысын тлді блокты ілгер-кейінді озалсына ауыстыру жне канаттаы жктемені азайту шін арналан.

Тлді жйе – брылау ондырысыны жк ктергіш блігі болып келеді жне рамына кронблок, ілмегі бар тлді блок, болат тлді канат, МКМК кіретін полиспастты білдіреді.

Б тлді жйесі келесі талаптара сйкес келуі тиіс:

- Пайдалану сенімділігі, йткені тлді жйені элементтеріні істен шыуы клемді апаттара алып келеді;

- ызмет крсетуді ыайлылыы жне ауіпсіздігі;

- затратылыы;

- Монтаждау мен демонтаждауды, айта жабдытауды тез жасалуыны ммкіндігі;

- Кейбір элементтерді бірін бірі ауыстыра алуы.

Тлді блок ілмекпен жне брылау тізбегін стауа арналан элеватормен жабдыталан.

ыларды брылауда тл жйесін айастыра жабдытау кеінен олданылады. Онда кронблок осі, шыыр барабаны сіне паралель, ал тл блогыны осіне перпендикуляр етіліп орналасуы тиіс. Тл жйесін жабдытауды тмендегідей ретпен жргізеді. Аран шумаын металл білікке орналастырып, оны шетіне кендір аран жалап, аран шын тл блогы мен кронблок шыыршыынан бір ізбен ткізеді. Содан кейін аранны жылжымалы шетін шыыр барабанындаы арнайы тетікке бекітіп, аранды барабана 8-10 айналдыра орап, тл блогын еденге тсіріп, тл аранны озалмайтын шетін арнайы механизмге бекітеді. Тл аранны жылжымайтын шетін бекіту жне оны айта жабдытау кезінде жіберіп, беру шін арнайы механизмдер олданылады.

Ілінген брылау немесе шегендеу бырлары тізбегіні салмаы канатты тарматарымен таралады. Канатты жмыс тарматары тлді блок пен кронблокты шкив санына байланысты.

Ктеретін жк салмаы 50-75т. бры ондырысында шкивтер саны 2х3 жне 3х4 тл жйесі, ал 100-300 т. ондырыларда шкивтер саны 4х5, 5х6, 6х7 тл жйелері олданылады. Бл жабдытау жйесіндегі бірінші цифр тл блогы шкивіні, ал екінші – кронблок шкивіні санын крсетеді. ыма тередігі 750-3000 м болса, 2х3, 3х4,ал 3000-12500м – 3х4, 4х5, 5х6, 6х7 жабдыталуы сынылады.

 

Канатты жмыс тарматарыны жріс тарматарына атынасы жабдыталуды еселігі деп аталады.

Ілмекті ктерілу жылдамдыы мына формуламен аныталады:

 

V_кр =pД_срn_дв/60i_тсi_тр

 

мнда: n_дв – шыыр озалтышыны айналу жиілігі, айн/мин

V_кр – сілмекті ктерілу жылдамдыы;

i_тс – тлді жйені еселігі

i_тр – трансмиссияны берілістік саны

Сонда

i_тр=

Параллель жабдытаанда жруші тарма кронблокты бір шеткі шкивтеріні бірінде орналасады, канатты ауыту брышы седі.

Айастыра жабдытаанда тлді блокты ктеріп-тсіру операциялары кезінде тербелісі жне айналып кетуі азаяды.

Тлді механизмні блшектері мен тйіндері максималды жмыс жне зіндік салмаын осатын жктемеге есептеледі.

Егер ілмек жктемеге есептелсе;

Р_мах – ілмекті максималды рсат етілген жкктергішітігі;

G_шт – штропты салмаы;

G_эл – элеваторды салмаы;

Р_кр= Р_мах+ G_шт+ G_эл.

Тлді блокты блшектеріні салмаына ілмектікі осылады

Р_тб= Р_кр + G_кр.

Кронблок блшектеріні салмаына тлді блокты салмаы осылады

Р_кб=Р_тб+Р_мах(i_тс+ 2)/i_тс

мнда Р_тб – тлді механизмні озалмалы бліктеріні салмаы.

Тлді блокты озалмалы бліктеріні салмаы механизмні жабдыталуы мен канатты диаметріне байланысты.

озалмалы бліктерді салмаын мына формула бойынша табуа болады:

G_тм=(0,03…0,04)Р_мах.

Шыдамдылыа есептеуді эквивалентті жктеме бойынша келтіреді.

Р_эк=к_эР,

мнда к_э - эквиваленттілік коэффициенті (затратылы);

Р – есептік жктеме.

Тлді механизмні блшектері шін, шкив мойынтіректерінен баса к_э=0,5.

Статикалы беріктік орыны коэффициенті [s] жне шыдамдылыа [n] [n] 1,7, [s] 3,5 кем болмауы тиіс.

Шкивтерді айналу жиілігі ілмекті жылдамдыынан жне канатты тарма санынан туелді.

n_i=60V_кр/pД_ш

мнда n_i - і шкивіні айналу жиілігі;

V_кр – ілмекті тсу, ктерілу жылдамдыы, м/с

Д_ш - шкивті диаметрі, м.

Тлді механизмні мойынтірегі е жктелген шкивті айналу жиілігі жне жктемесі бойынша есептейді.

Мойынтіректі есептік затратылыы 3000 саат деп алынады, егер айналым жиілігі 100 айн/мин болса.

Болат сымды канаттар, тлді канттар деп аталады.

Тлді арандар ш трде жасалады:

1. Метал зекпен (мс)

2. ш тарматы органикалы зекпен (ос)

3. Пластмасты зекпен (пс)

 

Аранны диаметрі диамтральды орналасан тарматарды шеттерімен лшенеді. детте аранды келерде оны сапалы сертификаты болады. Арандарды негізгі лшемдері МЕСТ 10853-71 крсетілген.

 

Ереже бойынша, 1-ші жасалан арандар 2-ші жне 3-ші жасалан арандара араанда бірдей диаметрде беріктірек болып келеді.

Аран диаметріні лшемені ауытуы тек лкен жаа арай рсат етіледі: (м.с) + 6 %, (о.с.) жне (п.с.) – 3…10 %.

Аранны ріміні адамы сырты тарматардаы К+1 рімі арылы орналасан екі атаулы нкте арылы лшенеді.

Мнда К – аранны сырты бетіндегі рімні саны. Тлді арандарда рімні адамы диаметрден 8,5 еседен аспау керек. Аранны рімі бойынша адам біркелкі болуы ажет.

 

Аранны зілуге беріктігі

Аранны зілуге беріктігі барлы тарматарыны зілу кшімен Р_с жне агрегатты зілу кшімен Р_а сипатталады. Суммалы зілу кші мына формула бойынша аныталады.

Р_с=f₁n₁s₁+f₂n₂s₂+f₃n₃s₃

мнда: f₁, f₂, f₃ – аранны тарматарыны клдене имасы;

n₁, n₂, n₃ – рбір диаметрдегі тарматарды саны;

s₁, s₂,s₃ – рбір диаметрдегі металлды беріктік шегі.

Агрегатты зілу кші зу машиналарында лшенеді жне ол есептіктен шамалы аздау болады. руге байланысты аранны беріктігін жоалтуы, %

Ñ=100 (Р_с-Р_а)/ Р_с

Тлді арандар шін Ñ 15%.

Тлді арандаы тарматарды беріктік шегі s_в – 1600 1800 МПа.

Беріктігі бойынша тлді арандарды екі маркаа – жоары жне бірінші – В₁ бледі.

Болат арандарды затратылыы материал мен оны рылымына байланысты. Болат зекшелер сыылуа атысты лкен кедергіге ие, соныдтан оларды затратылыы пластмассалыа араанда жоары, ол олар з кезегінде пенькалылара араанда заыра шыдайды (30%).

затратыла е кп сер ететін коррозидан сатау жне арандарды майлау болып табылады (техникалы вазелин, гурдон мен битумны оспасы, полиамидті майлар жне т.б.). майлау зіндік жабысатыа ие болу керек (адгезия).

Тлді арандар екі рім арылы жасалады. Е кп олданылатыны алты рімді арандар.

рім дісі бойынша арандар екі трге блінеді: арапайым жне айналмайтын. Айналмайтын арандарды алдын ала деформацияланан сымнан жасайды. Соныдтан олар зіні арнаулы орнын алады. Айналмайтын аранны шыдамдылыы арапайым арандара араанда 25-30%-ке жоары.

МЕСТ 16853-71 сйкес арандар рихтовкаа шырауы тиіс.

Арандарды нктелі жне сызыты сымды байланыспен ажыратады. ЛК араны ТК аранынан 1,5 есе узаыра шыдайды.

Тлді арандарды сымдары бірдей жне ртрлі диаметрлерде жасайды. Р – ртрлі, О – бірдей диаметрлі. Мысалы ЛК-РО. рбір рім 31 сымнан трады. Сымдар ш абат болып рілген – (1+6)+(6+6)+12 бірнші абат, 1-зек (бір орталы сым) бірдей диаметрдегі 6 сым. Екінші атар 6 алы жне 6 жа сымнан трады. шіншісі 12 одан да жуан сымдардан трады.

рімді айастырма жне біржаты деп екіге бледі.

Бдан баса арандар рімні о жне сол жаты трлері болады.

Аранды тадауда оны барабана оралу баытын, ол айналан сайын аран да айналатын етіп тадау ажет.

Тлді блокт бос ілуін ескере отырып тлді арандар о жаты айастырма ріммен жасалады.

Аранны кедергісі созылу кезінде серпімділік модулімен сипатталады.

Аранны серпімділік модулі мына формуламен аныталады:

Е_к=(0,33…0,35)Е.

олданылатын зекті тріне, сымдарды диаметрі мен санына байланысты аранны рылымды заруы болады, ол аранны жмыс зындыыны 0,2...6 % райды.

Тл аранынны зындыы МЕСТ 16853-71 регламенттелген.

Беріктік шегі 1800 МПа тл аранын шартты трде белгілеу мысалы.

1 диаметрді жасалуы 38 мм, 1800 МПа беріктік шектегі айастырма рімді В маркалы сымдардан жасалан.

Аран 1 - 38-1800-В МЕСТ 16853 -71

Сол жаты рімді аран

1 - 38-1800-Л-В МЕСТ 16853-71.

 

Тл аранын есептеу.

Арандаы е лкен созылу кернеуі

s_р=

Шкивті ораан кезде Гук заы бойынша иілу кернеуі пайда болады

s_из =iE

мнда i – сымны атысты деформациясы, i@

мнда d – аран диаметрі, Д – шкивті желоб тбі бойынша диаметрі.

Аранны жмысыны спецификасын ескере отырып, К = коэффициенті енгізіледі, сонда формула мына мнге ие болады:

s_из =кiE= Е,

Жалпы кернеу

s_сум=s_р+s_из= + Е,

детте абылдайтыны, = ал КТО саны кп боланда (38…42).

Шкивті лкен диаметрі аранны лкен шыынына алып келеді, сондытан шкив диаметрін момент пен аранны йкеліс кшіне негізделе алады.

G P_вf ,

мнда: G – шкив салмаы;

R_i – шкив инерциясыны радиусы;

P_в – аранны созылуы;

f – майланан аранны шкивке йкелу коэффициенті;

Д_ш – желоб тбі бойынша шкивті диаметрі.

Брылау ондырысыны тлді жйесін жабдытауа жеткілікті аранны зындыы

l_к = H(i+2) + (i+1)C + C₀,

мнда: H-брылау мнарасыны биіктігі, м;

i_тс- жабдыталуды еселігі;

C=pR= - шкивті орайтын аранны зындыы;

(i_тс+1) – тл блогы мен кронблокты шкивтер саны;

C₀=50…100- тскен блок кезінде шыырды барабанында алатын аранны орамыны зындыы, м;

=hi_тс – барабана оралатын аранны зындыы, м;

h – тл блогыны ктерілу биіктігі.

Тлді аранны техникалы ресурсы мен жмысы тонна-километрмен есептеледі.

Егер белгілесек:

1 м брылау бырыны салмаы -q-;

Бір тізбекті зындыы -l,

Онда тсірілетін бір тізбекті салмаы -ql.

Тлді блокты салмаы – G боланда, брылау тізбегін тсіру бойынша жмыс:

1 тізбек шін - qll+2G l= ql²+2Gl;

2-ші тізбек шін - 2q l l+2Gl = 2ql²+2Gl;

n-ші тізбек шін - nqll +2Gl = nql²+2Gl.

n тізбегін тсіру кезіндегі жмыс жеке тізбектерді тсіру жмыстарыны суммасына те:

 

A_сп=ql² + 2G_тl + 2ql² + 2G_тl +…+nql² + 2G_тl=ql²(1 + 2 + 3 +…+ n) + 2nG_тl=

=Ql²

l n=L, и q l= q_св абылдаймыз

A_сп= ,

мнда: q – 1 м брылау бырларыны келтірілген салмаы;

q_св – 1 м.тізбекті салмаы;

n – тсірілетін тізбекті саны;

L – тсірілетін брылау тізбегіні зындыы, м

G_т – тлді блокты салмаы.

Брылау тізбегін ктеру жмысы ктеріп тсіруге кететкніжмысты толы жмысына те

A=2A_zc=

мнда в- брылау кезіндегі рейс саны.

Аранны бір ктеріп-тсіру кезіндегі бір рейсті жмысы

A_L = A_n + А_сn @ qL² = P_бкL

A_L – L зындытаы брылау тізбегін ктеріп-тсіруге ктетеін жмыс.

P_бк=qL – брылау тізбегіні салмаы.

Ктеріп тсіру кезінде тл жйесіні ПК-і бірдей болып алынады.

 

Агрегатты зілу кші

P_aS_x[k],

 

мнда: [k] – аранны беріктік шегіні рсат етілген ор коэффициенті;

S_x – аранны жру тармаыны созылуы;

P_a – МЕСТ 16853-71 бойынша агрегатты зілу кші.

Тл блогыны озалмай тран кезінде аранны барлы тармаыны созылуы бірдей болады.

Тізбекті ктеру кезінде

S₂=S₁/h, S₃=S₂/h, … S_2n=S_2n-1/h,

мнда h=0,97-0,98 – шкивтегі тербелу мойынтіректеріндегі ПК;

h=0,95-0,96 – шквитердегі сыранау мойынтіректеріндегі ПК.

ПК-ті орнына шкивті кедергі коэффициентін олданан тиімді

S₂ = S₁b, S₃ = S₂b…S_2n = S_2n-1b = S₁b^(2n-1).

S₁+S₂+...+S_2n = P;

S₁(1+b+b²+b³+…+b ^(2n-1)) = P;

1+b+b²+b³+…+b ^(2n-1) = ;

S₁ = P ;

Жріс тармаыны созылуы

S_x=S_2nb немесе S_x=S₁b²ⁿ, немесе

Аранны озалмалы тармаыны созылуы

S_x=P ;

Аранны озалмайтын тармаыны созылуы

S_n= .

Егер жкті ктеру биіктігі – болса, онда ПК пайдалы жмысты атарылан жмыса атынасына те болады.

P= S₁ ;

Сонда

S_x=Р/i_тсh_тс=P/2nh_тс

а_i = - формулада S₁= P , созылу коэффициенті деп атау абылданан, сонда S₁=Р а_i.

ртрлі жабдыталан тл жйесіні ПК

Жабдыталу т.с	3х4	4х5	5х6	6х7
ПК	0,9	0,87	0,85	0,82

 

ауіпсіздік ережелері бойынша арандар олданыстан шыарылады:

а) аран иірмелеріні біреуі зілсе;

б) орам адымы 20 мм-ге дейінгі арандарда зілген сым саны 5%-тен кп, ал 20 мм-ден жоары арандар шін 10% кп болса;

в) аран зекшесіні зілуі салдарынан иірмелеріні бірі жаншылса;

г) аран созылып немесе жапырылса жне диаметрі бастапы диаметрінен 75%-ке кішірейсе ;

д) сымдарды тозуы немесе коррозия серінен диаметрі бастапы диаметрінен 40% немесе одан жоары кемісе.

Тлді арандарды шыыныны азаюы

Майлау;

Аранды айта жіберу;

Барабана дрыс орау;

Стабилизаторларды кмегімен жріс тармаыны тербелісін болдырмау.

сынылатын дебиет нег. [129-165], ос.8.[235-275].

Баылау сратары:

1. Тлді жйе андай функция атарады, оны принципиалды слбасы мен рамы?

2. Тлді жйеге тран кезде, ктерілу жне тсіру кезінде андай кштер сер етеді?

3. Тл жйесіні ПК-не не сер етеді?

4. Тл жйесіні шкивтеріні айналу жиілігін алай анытайды?

5. Болат арандарды рылымын сипаттап берііз?

6. Тл араныны жмыса абілеттігі мен беріктігіне андай факторлар сер етеді?

7. Тл арандарыны беріктікке есептеуі алай жреді?

8. Тл аранымен жасалан жмыс алай аныаталады?

9. Тл жйесіні шкив блогыны диаметрін алай анытайды?

10. Реверсорды рылымын сипаттап берііз?

11. Брылау ілмегіні мйіздерін арналуы андай?

12. Ілмек опаныны стап алу рылысы не шін арналан?

13. Ілмек опаныны серіппесіні арналуы.