Басаруды леуметтік дістері

леуметтік р илы дістерді ке спектірін амти алады:
—леуметтік-саяси;
—леуметтікреттеу;
— леуметтік бастама;
— моральдік ынталандыру.
леуметтік нормалау дістері р трлі леуметтік нормаларды енгізу жолымен жым жне жеклееген жмыскерлер арасындаы леуметтік атынасты оайлатуа ммкіндік тудырады. Бл нормаа ішкі тртіп ережесі, йым жарысы, р трлі кодекстер, ндірістік деп ережелері, тртіпке шаыру формалары жатады.
леуметтік –саяси діс – бан оамды йымдарды ыпал ету дістері кіреді.
леуметтік реттеуді дістері р трлі жымдарды топтарды, тлаларды мдделері мен масаттарын анытау жне реттеу жолымен леуметтік атынастарды ретке келтіріп, йлестіруде пайдаланылады.
Моральдік ынталандыру дістерін з ызметтерінде жоары нтижелерге ол жеткізген жеке жмыскерлерді, жымдарды ктермелеу шін олданады.

Басаруды психологиялы тсілдері адамдар арасындаы арым-атынастарды жымда йлесімді ахуал жасау арылы реттеуге баытталан.
Басаруды йымдастыру адам психикасыны жмыс істеуі, яни дние таны, иял, ыылас-ілтипат жне баса элементтер негізінде жзеге асады.

Соныдтан, адамны уаыт стіндегі психикалы ахуалы оны жеке іс-ызмет нтижелеріне тікелей жне тура сер етіп ана оймайды, барлы жымны іс-ызмеи орытындыларына да сер етеді.

Басаруды йымдастыру мен жзеге асыру кезінде адамдарды іс-ызметтегі мінез-лыны задарын ескеру ажет. Блар:
— адам рашан зі аз шыарып, кп нтижелерге жетуге мтылады;
— рбір адам нтижесінде жарамды формада зіне е кп шамадаы ктермелеу мен е аз шамада жаза болатындай рекет етуге мтылады;
— рбір адам зін іс жзінде ктермелейтін немесе жазалайтын инстанция не айтса, соны істейді;
Басаруды психологиялы дістеріне мыналар кіреді:
— шаын топтар мен жымдарды іріктеп жинатау;
— ебекті ізгілендіру;
леуметтік-психологиялы дістері рухани мддеге (ажеттілікке) ыпал етуді ммкіндіктерін пайдаланады. леуметтік уждеме (мотивация) саяси, моральды, лтты, отбасылы жне баса да леуметтік мдделерді бадарын арастырады.

леуметтік-экономикалы жйеде басаруды леуметтік-психологиялы дістеріні атаратын роліне баа жеткісіз. Бл жйелерде негізгі элемент-адам. Ебек жымын басаруда басшыны жасы маман екендігі леуметтік-психологиялы факторларды пайдалана білуімен аныталады. Ебек коллективінде леуметтік-психологиялы процестер мен рылымдарды жйесі алыптасады, олар ебек німділігін арттыруды, шаруашылы есеп принциптерін ныайтуды, жымны оамды мірін демократиялауды орасан резерві бар.

Сондытан осы шартты іске асыру шін басшы:

-ндіріс пен ебекті йымдастыру шарттары;

-материалды жне моральды ынталандыру жйесін;

-идеялы трбие жмысын жола оюды;

-ндірісте демократиялы негіздрді дамытылуын;

-зіні ызметтік жне оамды функцияларын орындау жнінде жеке лгі крсетуді біліп, пайдалану ажет.

Бл дісті негізі — адамдарды мтаждыын, ажеттілігін ескере отырып, басшыларды здеріні ол астындаы ызметкерлеріне ртрлі (леуметтік-психологиялы) ыпал жасауында.

Адамдарды мінез-лын, жан дниесін, зерттеп келіп, оларды рухани кз-арасын баылап, жым жайлы ортасын жасап, тртіпті ныайтып, ызметкерлерді жмыса деген шыармашылы ынтасын ктеретін шаралар жасау жолдары.

Мндай жадайларды жасау шін мекемеде ылыми негізде р трлі зерттеулер жргізу керек. Олар анкета тарату, тест тсілі арылы, сра-жауап йымдастыру секілді жолдары бар.

немі тиімді басарушы бола алмайды. Лидерді тиімділігі оларды басалара ыпал, сер ету дегейімен лшенеді. Кейде шешім лидерлік басаруа кедергі болуы ммкін. Мысалы, бір ресми ыпалды лидер жымны нашар жмыс істеуіне жне арасындаы айырмашылыты крсетеді:

Басару—баыныштыларды здеріне арналан тапсырмалар мен міндеттерді орындауа мжбр ететін ой жне дене процесі, ал, лидерлік болса, керісінше бір адамны басалара ыпалы, сер ету процесі.

Басарушы йымны басшылыына алдын-ала арстырылан ресми рекет-кілеттіліктерді беру арылы келеді. Лидерболса ресми емес рекеттерді нтижесінде, з ебегімен, абыройымен келеді.

Басаруды леумет-психологиялы дістері – бл оамды, жекелеген мні бар негелік ндылытарды алыптастыруа, леум-психолгиялы факторларды пайдалануа негізделген басаруа ыпал ету тсілдері. Келесідей тсілдер жиынтыын амтиды:

з кезегінде бірігіп ызмет етуге олайлы жадай тудыратын адамдарды леуметтік-психологиялы сипаттамаларын (абілет, темперамент, мінез-лытарындаы ерекшеліктерін) ескеру арылы ебек жымдарын алыптастырады. Бл сиыса, сыйласа білу сияты крделі мселені шешуді, ала ойылан масаттарды біріге істеу, ауызбіршілікке шаырады.

Келісім шарттарды, міндеттемелерді пайдалану, игіліктерді блуді тртібін белгілеу секілді леуметтік реттеу жйелерін енгізу.

леуметтік ынталандыру – наты масаттара, нтижелерге ол жеткізуге бастайтын леум-психологиялы жадай жасау.

леуметтік мселені шешіп алмайынша ебекке деген дрыс атынаса ндіріске тиімді дамытуа ол жеткізу ммкін емес.

 

леуметтік діс дістерді ке спектрін амтиды:

 

леуметтік нормалау: ішкі тртіп ережесі, йым жарысы, ртрлі кодекстер, ндірістік деп ережелері, тртіпке шаыруа формалары жатады.

 

леуметтік-саяси: бан оамды йымдарды ыпал ету дістері (гіт-насихат, сендіру, басару ісіне атыстыру) жатады.

леуметтік реттеу: р трлі жымдарды, топ, тлаларды мдделері мен масаттарын анытау жне реттеу жолымен леуметтік атынастарды ретке келтіріп, йлестіруде пайдаланылады.

Леуметтік бастама

Моралды ынталандыру: жоары нтижеге жеткен адамдарды ктермелеу.

Басаруды психологиялы дістері йымдастыру мен жзеге асыру кезінде адамадарды іс ызметтегі мінез лыны задарын ескеру ажет. Олар:

 

1. адам рашан зі аз шыарып, кп нітижелерге жетуге мтылады.

 

2. Е кп ктермелеу, аз жаза болатындай рекет етуге мтылады.

 

Бл діске кіреді:

 

1. Шаын топтар мен жымдарды іріктеп жинатау: рбір жым мшесі орнын, топтаы ызметкерлермен психологиялы йлесуі негізінде анытауа болады

2. Ебекті ізгілендіру: трлі тс пен музыканы психологиялы сер етуін олдану, ебекті бір сарындылын болдырмау, шыармашылы дерістерді кеейту

3. Психологиялы ынталандыру.

4. Ксіби іріктеу жне оыту.

 

ортынды:

Басаруды шеберлігі осы дістерді толы, пайдаланып, ала ойан масата байланысты оларды ара-салмаын дрыс стауда.