Картоп тйнектеріні аурулары

Тйнекті жемістерді ветеринарлы-санитарлы сараптамасы

1 Ілеспе жаттарды тіркеу.

2 Органолептикалы зерттеу.

3 рамындаы нитраттарды анытау.

4 Зерттеулер нтижесі жне сараптама актін беру журналына тіркеу.

Картоп іске асырылу мерзіміне арамастан ерте (1 ыркйекке дейін іске асырылатын аымдаы жылды німі) жне кеш (1 ыркйектен бастап іске асырылатын) болып екіге блінеді.

Ерте жне кеш картопты сапасына арамастан, бірінші жне екінші етіп екі тауарлы сорта бледі.

Картоп 4 кестеде крсетілген талаптар мен нормалара сйкес келуі керек.

 

4 кесте – Картопты сипаттамасы жне нормасы

 

Крсеткіш атауы	Картопты сипаттамасы жне нормасы
ерте	кеш
Тауарлы сорты
бірінші	екінші	бірінші	екінші
Сырты крінісі	Тйнектері ттас, таза, сау, ра, сіп кетпеген, солмаан
Пішініне жне тсіне арай біртектес	Пішініне жне тсіне арай біртектес немесе ртектес	Пішініне жне тсіне арай біртектес	Пішініне жне тсіне арай біртектес немесе ртектес
Иісі жне дмі	Аталан сортына тн, бгде иіссіз жне дмсіз
Тйнекті аса лкен клдене диаметрі мм-мен, аспауы керек:
Майда тйнектерді болуы, пайызбен:	Рсат етілмейді	5,0	Рсат етілмейді	5,0
Тйнекте ауданы 2 шаршы см-ден асатын, біра тйнекті 1/4 блігінен аспайтын кгерген скіндер мен сінділерді болуы	Рсат етілмейді	2,0	Рсат етілмейді	2,0
Тйнекті 1/4 блігінен аса кгеруі	Рсат етілмейді
Тйнекті жеіл бртпелері болып, солуы, пайызбен, аспауы керек: ткен жыл німіні картобын іске асыруда; аымдаы жыл німіні картобын іске асыруда	Рсат етілмейді	5,0
Рсат етілмейді
Тйнекті 5 мм тередіктен жне 10 мм зындытан аспайтын механикалы заымдалуы (кесілу, иылу, жарылу, езілу), пайызбен, аспауы керек:	2,0	5,0	2,0	5,0
Езілген, жарты жне блек тйнектер	Рсат етілмейді
Ауыл шаруашылыы зиянкестерімен заымдалан тйнектер, пайызбен, аспауы керек: кеміргіштерді бірден кп жолдарыны болуы	Рсат етілмейді	2,0	Рсат етілмейді	2,0
Рсат етілмейді
Аурумен заымдалан тйнектер, пайызбен, аспауы керек:	Рсат етілмейді
скен жне «буынан» белгілері бар буланан тйнектер	Рсат етілмейді
Тйнектерге жабысып алан топыраты болуы, пайызбен, аспауы керек:	Рсат етілмейді	1,0	Рсат етілмейді	1,0

 

Картоп тйнектеріні аурулары

1 Фитофтора - паразиттік саыраулапен келеді. Тйнекті кескенде шетінен ортаа арай беттеген срылт немесе оыр датар кездеседі. со заымдалан тйнектерде ра немесе ылал шіріктер пайда болады.

2 Фузариоз (ра шірік) - тйнектерді сатау кезінде оларды заымдайды. тйнекті сыртында абыы бдірленіп, оыр тере да пайда болады. Тйнек мндай жадайда бршіктеніп, клемі кішірейеді, кескен кезде (крахмал бидайларымен арасан) ра сары - а жолатар пайда болады. Картопты ылал жерде сатау барысында заымдалан тйнектер ылал шірікке айналады.

3 Парша - тйнекті топырата заымдайды. уелі тйнекті абыында ашыл, кейін келе араятын жуан датар пайда болып, жарылып, оыр лас тске айналады. Кейін бл датарды орнында жаралар пайда болады. атты заымдалан тйнектер кейін суланып кетеді.

4 ара парша (резоктониоз) - сабатар мен тйнектерді заымдайды. Тйнекте оай алынатын ара сйелдер - паразит шелдері пайда болады. Кейін олар тйнекті жмсаына еніп, ішін шірітеді.

5 ара кішкентай ая - уелі картопты сабаы мен жапыраын, со тйнегін заымдайды. Ауру тйнектерді сатау барысында кшейе тседі. Оларды тексерген кезде оыр жне ара датар байалады. Мндай датар тйнекті сыртында байала оймайда, ал оны ішіні кп блігі шіріп кетеді.

6 Шыыршыты шірік - тйнекті тамырлы шыыршыын заымдайды. Ауру тйнекті кесу барысында байалады. уелі тйнекте сарыш бос жерлері пайда болып, со олар оыр немесе ара тсті шыыршыа айналады. Бл ауру картопты ылал жерде сатаанда байалады.

7 Тймелі ауру - заымдалан тйнектерде сыылан бртпеш трізді оыр датар байалып, датарда майда ара нктелер - пикнидтер пайда болады. Осы да арылы тйнекті ішіне кйе мен бактериялар еніп, оны шірітеді.

8 Рак - тйнекті кзшелеріне жаын жерде лкендігі орман жааындай сімшелер седі. Олар уелде ашыл болып, со араяды, кейін оларды орнында алан тйнекті абаты бзылып, жпалы микроорганизмдерге айналады.

Абылдау ережелері

Картопты партиямен абылдайды. Партия деп бір транспорт ралымен келіп тскен жне тмендегі мліметтерді крсету арылы оны сапасын кулайтын белгілі нысандаы бір жатпен ресімделген, картопты кез келген бір ботаникалы сорты немесе сорттыы, бір трдегі ыдыспен апталан немесе апталмаан бір тауарлы сорты есептеледі:

- жатты нмірі жне оны берілген кні;

- жіберушіні атауы мен мекенжайы;

- німні атауы жне тауарды сорты;

- крсеткіштер бойынша сапасын анытау нтижелері;

- апталан бірліктер саны;

- салынан, апталан жне тиелген кні;

- транспорт ралыны нмірі;

- улы химикаттармен делген кні жне оларды атауы.

Картопты сапасын анытау шін оны апталмаан блігінен нктелік сынамалар іріктеледі.