Полигон жне гистограмма.

Крнекілік шін статистикалы таралуды трлі графиктер салынады, соны ішінде полигон мен гистограмма трызылады.

1. Х дискретті белгісіні таралуы.

Жиіліктер полигоны деп (х1, n1), (х2, n2), ..., (хк, nк) нктелерін осатын сыны сызыты айтады жиіліктер полигонын трызу шін абциссалар осінде хі варианталарын, ал ординаталр осінде-олара сйкес nі жиіліктерді орналастырады. (хі, nі) нктелерін тзуді кесінділерімен осып, жиіліктер полигонын салады.

Салыстырмалы жиіліктер полигоны деп кесінділері (x1,W1), (x2,W2),..., (xк,Wк), нктелерін осатын сыны сызыты айтады. Салыстырмалы жиіліктер полигонын трызу шін абциссалар осінде xі варианталарын, ал ординаталар осінде олара сйкес Wі салыстырмалы жиіліктер полигонын трызады.

1-суретте келесі салыстырмалы жиіліктер таралуыны полигоны бейнеленген.

 

 

1-сурет

2. Х зіліссіз белгісіні таралуы.

Статистикалы зіліссіз атарды (немесе таралуды эмпирикалы функциясын) детте тадамада бір-бірінен згеше варианталар кп болмаан жадайда немесе осы себеппе зерттеуші шін зіліссіздік бар болан жадайда олданады. Егер бізді ызытыратын бас жиынтыты Х белгісі зіліссіз болса, онда варианталар интервалдара топтастырылады.

Клемі n тадамадаы берілгендерді топтастыранда барлы варианталарды амтитын [a,b] кесіндісін k интервалдара бледі. (детте ).

Осыдан со, рбір интервалды жиілігін, яни і- ші интервала тсетін баылаулар санын анытау керек. Айындылы шін - жарты интервалында жататын варианталар санына те деп йарамыз. Барлы жадайда аралы - ге те болады.k – интервалдар саны.

Ескерту. Кбіне барлы і шін , яни топтастыру те h адаммен алынады. Бл жадайда табу шін келесі сынысты жетекшілікке алуа болады.

1. R =Xmax –Xmіn табамыз, мндаы R – е лкен жне е кіші варианталарды айырымы.

2. k-топтар саны, h-адам.

3. (Стерджес формуласы)

4. a=xmіn, b=xmax

5.

Алынан топтастыруды жиілік кестесі трінде сыну олайлы. Бл кестені таралуды статистикалы интервалды атары деп атайды.

Топтастыруды интервалы ...
Жиіліктер ...

.

Осы кестені nі жиіліктерді салыстырмалы жиіліктермен алмастырып мынадай трде жазуа болады:

Топтастыру интервалы ...
Салыстырмалы жиіліктер ...

Жиіліктерді графиктік трі - жиіліктер гистограммасы деп аталатын арнайы график болып табылады.

Жиіліктер гистограммасы деп табандары h-а, биіктіктері (жиілік тыыздыы) атынасына те тіктртбрыштардан тратын баспалдаты фигураны айтады.

зіліссіздік белгісі жадайында гистограмма салан жн, ол шін белгіні барлы баыланатын мндер жататын интервалды зындыы -а те бірнеше дербес (жеке) интервалдара бліп, рбір дербес nі интервал шін і-ші интервала тскен варианталар жиіліктеріні осындысын табады. і-ші дербес тртбрышты ауданы - і-ші интервала тскен варианталар жиіліктеріні осындысына те, сондытан жиіліктер гистограммасыны ауданы барлы жиіліктерді осындысына те, яни тадаманы клеміне те.

Салыстырмалы жиіліктер гистограммасы деп табандары h-а, биіктіктері (салыстырмалы жиілік тыыздыы) атынасына те тіктртбрыштардан тратын баспалдаты фигураны айтады.

Салыстырмалы жиіліктер гистограммасын трызу шін абциссалар осінде дербес интервалдар салып, оларды стінен абцисса осіне параллель ашытыта кесінділер жргіземіз. і-ші дербес тртбрышты ауданы - ші интервала тскен варианталарды салыстырмалы жиіліктеріне те. Сонымен, салыстырмалы жиіліктер гистограммасыны ауданы барлы салыстырмалы жиіліктер осындысына, яни 1-ге те.