Регрессиялы талдау.

Айталы, бізде жне екі параметрді n мндер жбы бар болсын. Яни, бір ана объектіні екі параметрі лшенген. Осы параметрлерді арасында андай да бір мнді байланыс бар ма деген сраа жауап беру керек.

жне кездейсо шамалары зара туелді немесе туелсіз болуы ммкін. Туелділікті екі трі бар: функционалдыжне статистикалы. Математикада айнымалысыны айнымалысынан функционалды туелділігідеп - ті рбір ммкін мніне андай бір белгілі ереже бойынша - ті бір ана ммкін мні сйкес ойылатын тріндегі туелділікті айтады.

Алайда, егер жне кездейсо шамалар болса, онда оларды арасында статистикалыдеп аталатын туелділікті баса трі болуы ммкін. жне кездейсо шамаларыны мндеріні алыптасуына ртрлі факторлар сер етеді. Осы факторларды сер етуі нтижесінде жне наты мндері алыптасады. Айталы, жне - ке бірдей факторлар, мысалы сер етсін, онда жне бір-бірімен толы сйкестікте болады жне функционалды байланысады. Енді айталы, Х – ке , ал -ке тек ана жне факторлары сер ететін болсын. жне екеуі де кездейсо шамалар, біра оларды екеуіне бірдей сер ететін жне орта факторлары бар боландытан, олар зара байланысты жне бл байланыс функционалдыбола алмайды, себебі: кездейсо шамаларды біреуіне ана сер ететін факторы жне мндеріні арасындаы тікелей (функционалды) туелділікті бзады. Бл жадайдаы байланыс сынаудан сынауа дейін згеріп отыратын кездейсо байланыс. Мндай байланысты статистикалыдеп атайды. Бл жадайда - ті рбір мніне функционалды туелділіктегі сияты - ті бір ана мні емес, андай да бір мндер жиыны сйкес келуі ммкін.

Анытама 1.Егер бір кездейсо шаманы згеруіне екінші кездейсо шаманы таралу заыны згеруі сйкес келсе, онда оларды арасындаы туелділік статистикалыдеп аталады.

Анытама 2. Егер бір кездейсо шаманы згеруіне екінші кездейсо шаманы орта мніні згеруі сйкес келсе, онда оларды арасындаы статистикалы туелділік корреляциялыдеп аталады.

Корреляциялы туелділікпен байланысан кездейсо шамаларды корреляцияланандеп атайды.

Корреляциялы туелділікті мысалдары: денені салмаымен бойды зындыыны арасындаы туелділік: бойды зындыыны (Х) рбір мніне дене салмаыны ( ) мндер жиыны сйкес келеді.

- сырты факторларды сері мен ауруды арасындаы туелділік, мысалы, ауаны ша – тозадыы, радиация дегейі, кн кзіні тімділігіжне т. б.;

- адарды салмаы мен оларды андарындаы гемоглобинні млшері арасындаы туелділік;

- объектіге егілген препаратты млшерімен оны андаы ерітіндісіні арасындаы туелділік;

Сол сияты корреляция

- ионданан суле шыару дозасы мен мутация саныны арасында;

- адам шашыны пигменті мен кзіні тсі арасында;

- студенттерді жіберген дрістері мен емтихандаы бааларыны

арасында бар.

Табиатта е жиі кездесетін туелділік – ол корреляциялы туелділік. Себебі зерттеліп отыран крсеткіштерді анытайтын те кп ртрлі факторлар бір-біріне сер ету арылы рдайым байланыста болады.