Клиникалы диагностикасы

Естен тану

__________________________________________________________________
Естен тану – бас ми анайналымыны бзылысыны серінен блшыет тонусыны тмендеп, кенеттен басталатын уаытша есті жоалуы.
__________________________________________________________________
Балаларда естен тануды е жиі себептері:
1. антамырларды нервтік реттелуіні бзылысыны салдарынан синкопе: вазовагальді, ортостатикалы, синокаротидті, рефлекторлы, ситуациялы, гипервентиляциялы синдром кезінде
2. Кардиогенді синкопе:
- брадиаритмиялар (Морган-Эдамс-Стокс стамаларымен II-III дрежелі атривентрикулярлы блокада, синусты тйінні жетіспеушілік синдромы)
- тахиаритмиялар (пароксизмальді тахикардия, QT интервалыны зару синдромы, жыпылы аритмиясы);
-ірі антамырлар немесе жрек дегейіндегі анаысты механикалы кедергілері (ола стенозы, оластілік гипертрофиялы стеноз, ола апашасыны жетіспеушілігі жне т.б)
3. Гипогликемиялы синкопе.
4. Цереброваскулярлы жне т.б.

Естен тануды алдында синкопеалдылы жадай болуы ммкін (липотимия): жайсызды сезімі, жрек айну, есінеу, тершедік, аятаы лсіздік, кзді арауытуы, кзалдында шіркейлерді болуы, демелі бас айналу, латаы шу, ая-олдарды юы. Егер бала отырып немесе жатып лгерсе стама толы дамымай, тек дыбысты атаюымен, есінеу, жрек айнумен шектеледі.
Синкопалді жадай есті жоалуымен сипатталады бл кезде бала байланыса тспейді. Кенеттен блшыет тонусы тмендеп, беті бозарып, кз арашытары лкейіп, пульс толымдылыы лсіреп, А тмендеп, жрек тондары тйыталып, жрек соу жиілігі мен ыраы р трлі болуы ммкін, тыныс алуы беткей болады. Тере естен тану кезінде (сирек жадайда) аз уаыта созылатын тоникалы тырысулар болуы ммкін. Ес горизонтальді жадайда тез алпына келеді. Синкопальді жадайдан кейін балаларда лсіздік,басты ауруы, теріні бозаруы мен артериялы гипотония саталады.
Осылайша ес тану жадайында негізгі белгілер болып: кенеттен дамуы; аз уаыта созылуы (бірнеше секундтан 3-5 мин дейін); айтымдылыы: есті тез жне толы алпына келуі – бала оршаан ортаа бадар ала алады; болан естен тану жадайы есінде саталады.
Е жиі естен тануа мектеп жасындаы жне жасспірім кезіндегі вегето-антамырлы дистониямен ауратын балалар бейім болып келеді. Е кп тараан синкопе болып вазовагальді, ортостатикалы жне синокаротидті болып табылады. Вазовагальді синкопені ршітетін жадайлар (Ауырсыну сезімі, андайда іс-шара алдында орыныш сезімі, ан кргенде, апа блмеде за уаыт бойы болу жне т.б); мны негізінде вегетативті жйке жйесіні парасимпатикалы бліміні белсенділігіні кшеюінен перифериялы антамыр тонусыны кенеттен тмендеуі жатыр. Ортостатикалы синкопе антамыр тонусыны компенсаторлы механизміні жетіспеушілігі бар балаларда горизонтальді алыптан вертикальді алыпа згергенде дамиды. Синокаротидті синкопені ршітеті жадайлар: басты кенеттен брау немесе ала екейту, мойын аймаыны ысылуы, негізінен – каротидті синустарды жоары сезімталдыы жне ЖСЖ жне/немесе А рефлекторлы жиілеуі.
Кез келген наты жадайда бірден естен тануды баса себептерін шыарып тастау керек. рысумен болатын тере естен тану стамаларын естен танумен, гиперсаливация, еріксіз зр немес нжіс шыарумен, анмезиямен жретін эпилепсиядан ажырата білу керек.ЖСЖ, А мен пульс тн емес.
Аорта стенозы, гипертрофиялы кардиомиопатия сияты жрек-антамырлар жйесіні ауруларында физикалы жктемеден кейінгі естен тануды пайда болуы тн. Синкопені ртитмогенді себептерінде науастарда жрек ыраында «жректі шалыс соуы» байалуы ммкін. Кардиогенді генезді естен тануды тізімнен шыару шін барлы жадайда тамыр соуын баылап, ммкіндік боланша ЭКГ жедел тсіру керек.
Гипогликемиялы жадай деп, егер стамалар тама абылдауды аралы уаыты зарып (мысалы, азанда) немесе стама балада арты физикалы немесе эмоциялы кштемеден кейін дамыса ойлауымыза болады. Постсинкопальді кезеінен кейін балада за саталатын йышылды, блшыетті лсіздігі, басты ауруы назар аудартады. Диагноз андаы ант млшеріні 3,3 ммоль/л-ге тмендеуі немесе ex quvantibus терапиясымен длелденеді.
Жедел кмек:
1. Баланы горизонтальді жатызып, аятарын 40-50 ктеру керек. Денені ысатын киімдерден босатамыз жаасын аытып, белдігін болсату керек. Таза ауаа шыарамыз.

2. Рефлекторлы сер ету шараларын пайдалану:
- бетіне су шашу немесе дымыл слгімен бетіне басу.
- нашатыр спиртін иіскету

3. за уаыта созылан естен тану кезінде:
- 10% кофеин-бензоат натрий ерітіндісін 0,1 мл/мір жасына т/а.
- кордиамин ерітіндісін 0,1 мл/ мір жасына т/а

4. Айын артериялы гипотензия кезінде 1% мезатон ерітіндісін 0,1 мл/мір жасына т/і енгізу

5. Гипогликемиялы жадайда 20-40% глюкоза ерітіндісін 2 мл/кг т/і енгізу

6. Айын брадикардия мен Морганьи-Эдамс-Стокс стамасы кезінде алашы реанимациялы іс-шараларын: тікелей жрек массажы, 0,1% атропин ерітіндісін 0,01 мл/кг т/і енгізу.
Функциональді генезді естен тану кезінде госпитализацияа крсеткіш емес, біра органикалы себептерге кмн болса маманданан блімшеге госпиталиция жасау ажет.

Талысу (коллапс)

__________________________________________________________________
Талысу – антамыр тонусыны жедел тмендеуімен, ан айналым клеміні тмендеуімен, миды гипоксиясымен жне мірге маызды ызметтерді ауырлауымен жретін мірге ауіп тндіретін жедел антамыр жетіспеушілігі.
__________________________________________________________________

Талысуды балалардаы е жиі себептері:
1. Жедел инфекциялы патологияларды ауыр аымы (ішек инфекциясы, грипп, ЖРВИ, пневмония, пиелонефрит, ангина жне т.б)
2. Жедел бйрексті безіні жетіспеушілігі
3. Гипотензивті дрілерді арты млшерде абылдау
4. Жедел ан кету
5. Ауыр жараат.