Баылау сратары

1. Ел экономикасына жне ксіпорын іс-рекетіне шикізатты жне отын-энергетикалы ресурстарды рлі андай?

2. Кейінгі жылдары отын-энергетикалы ресурстарыны кейбір трлерін алу мен ндіруді рдісі алай, оан андай факторлар сер етеді?

3. Материал мен отынны тсінігі жне саралануы, оларды мні.

4. ндірісті минералды – шикізатты базасы жне пайдалы азба дегеніміз не?

5. Пайдалы азба кен орныны орларын алай сараланады жне оны экономикалы баалау.

6. Отын-энергетикалы ресурс дегеніміз не, оны мні мен рылымы.

7. Ксіпорынны материалды ресурстарын пайдалануды талдау крсеткіштері жне дістері.

8. Ксіпорынны шикізатты, материалды жне отын-энергетикалы ресурстарды басару мселелері

9. ндіріс тиімділігін ктеруді жне оршаан ортаны орауды ескере отырып материалды ресурстарды тымды пайдалану жолдары

10. Ксіпорынны энергетикалы ресурстарын пайдалану

Таырып 5. Ксіпорынны ебек ресурстары

5.1 Ебек ресурстары жне жмысбастылы мселесі

5.2 Ксіпорындаы кадрлы жмыс

5.3 Ксіпорынны персоналын жоспарлау

5.4 Ебек ресурстарын пайдалану

5.5 Ебек німділігі

 

Ебек ресурстары жне жмысбастылы мселесі

 

Ебек ресурстары - халыты ебектік леуеті, ел халыны шаруашылы саласында жмыс істеуге ажетті білім дегейі бар, дене кші толысан жне дені сау блігі; елді экономикалы леуетіні маызды элементі.

Ебек ресурстарыны лшемі халыты санына, оны сіп нуіні режіміне, демографиялы рылымына байланысты барлы демографиялы процестеріні арындылыына сйкес болады.

Ебек ресурстарын басару мемлекетті андай жйе бойынша дамып келе жатандыына арамастан, оны шешуші ызметі болып табылады. рине, бл азастана да атысты мселе. Сондытан мамандарды басарудаы дістемелік жолдарды білген жн.

Дамыан елдерде бл мселені зерттеуге лкен кіл блінеді. Мысалы: АШ-та «мамандарды басару» пні 200-ге жуы ЖОО-да оылады. Ірі корпорациялардаы мамандарды 30%-на жуыыны магистр дрежесі бар.

Жапондытар здеріні мір сруін табии ресурстара емес, адам ресурстарына байланысты деп тсінеді жне де олар здеріндегі е басты байлы адам деп есептейді.

олданылан ресурстарды кп трлілігіне арамастан оларды детте негізгі 3 топа бледі:

· натуралды немесе табии (жер, т.б.);

· материалды (капитал);

Адам ресурстары (ебек).

Ебек ресурстары дегеніміз - ебек ету шін ажетті білімі мен аыл-ой абілеті бар, физикалы дамыан халыты бір блігі.

Ебек ресурстарына жататындар:

А) ебекке жарамды жастаы халы: еркектер мен йелдер 16-63 жас аралыындаылар. Жмыс істемейтін I жне II топтаы ебек жне соыс мгедектері мен ебекке жарамды жастаы, біра жеілдетілген жадайлармен арттыы бойынша зейнетаы алатын жмыс істемейтіндер ебек ресурстарын рамына кірмейді.

Б) оамды ндіріспен айналысатын ебекке жарамды жастаылардан лкендер мен кішілер.

Ебек потенциалы ебек ресурстарына араанда ке маынаны амтиды. Себебі мнда жасы бойынша ебек ресурстарыны атарынан шыып кеткен біра, оамды атысатындар да кіреді.

Ебек потенциалы - бл жеке адамны, р трлі жмыскерлер тобыны, бкіл ебекке жарамды халыты оамды пайдалы ебекке атысуы бойынша санын, сапасын жне ебекке абілеттілік лшемдерін анытайтын интегралды сипаттамасы.

Ебек потенциалыны санды жне сапалы сипаттамалары болады.

Санды сипаттамасы келесілерді анытайды:

· ебек ресурстарыны саны;

· бір жмыскерді бір жылдаы орта есеп пен аландаы жмыс істеген уаытыны млшері;

Ебекті интенсивтігі (ажетті персоналдар саны).

Сапалы сипаттамасы:

· физикалы раушысы (адамны бойы, салмаы, дене лшемі жне т.б.); денсаулыы;

· интеллегтуалдылыы (аыл-ой, медерлік, з дегенін орындау абілеті, талант);

· леуметтік (мір сру дегейі, леуметтік ортасы, материалды, рухани ажеттілік;

Мамандыы (білім дегейі, тжірибесі, ксібі).

Санды, сапалы сипаттамаларын бірге арастыра отырып, оамды ндірісті ебек ресурстарымен аншалыты дрежеде амтамасыздандырыланын, ТП- талаптарына сйкестілігін анытауа болады.

Ебек ресурстарыны саны республика экономикасында пайдаланылуы ммкін жанды ебекті потенциалды шамасын сипаттайды. Адамды оамны ебек ресурсы атарына жатызуды басты критериилері ретінде оны жасы мен денсаулы жадайы (физикалы, саналы жне психикалы) рекет етеді.