Ксіпорынны персоналын жоспарлау

Персонал - бл адамдарды жеке сапаларыны крделі жиынтыы, оны ішінде леуметтік - психологиялы асиеттері басты рл атарады, персонал - ксіпорыны экономикалы жне иновациялы кеністігіні маызды блігі. Алдыы атарлы ксіпорындар жмыс кезінде адам ресурстарыны баса ресурстар тріне араанда артышылыын длелдейтін философиясымен басшылы етукезінде шпруашылы субьектілерімен табысты іс-рекетіні негізгі леуетті - ксіпорын персоналында , оларды біліктілігі мен ксіпорын мдделеріне берілгенінде екенін жасы тсінеді. Персонал йымдаы барлы адамдар ресурстарыны жиынтыы. Персонал - бл йымны болашыын анытайтын стратегиялы фактор, себебі, тек адамдар ана жмысты орындайды, идеяларды сынады жне ксіпорыны рі арай дамуына ммкіншілік береді.

"Кадр" жне "персонал" деген сас жне маынасын зара алмастыратын тсініктерді кейбір ерекшеліктері бар. Кбінесе, кадрлар дегеніміз ксіптік-біліктілік , леуметтік-психологиялы ,жынысты, жасты жне баса рылымды блшектермен сипатталатын ксіпорын жмыскерлеріні жиынтыы. Кадрлара тек ебекке ксіптік абілеті жне арнайы ксіптік дайындаы бар жмыскерлер ана жатады.Сонымен атар, ебек леуетті ебекке абілеті бар жмыскерлерді біріктіреді, ебек леуетінін саны кадрлар санына біліктілігі жо жне біліктілігі аз жмыскерлер санын осанда пайда болады.

Персонал -"кадрлар" тсінігін амтитын нерлым ке ым болып табылады, сондытан персоналды басару негізгі болып йым масаттарына жету ,ндірістік жйелерді ызмет етуіне жмыскерлерді потенциалын нерлым толы жне тиімді пайдалану мен дамыту трысынан араанда ндіріс процесінде ызметкерлерді араатынасы те маызды орын алады.

Е жоары масат -персоналды басару жйесіндегі ксіпорынны тазатабысы адамдарды леуметтік ажеттіліктерін ндірісте анааттандыру болып табылады.

Персоналды жоспарлауды масаты адамдара керек уаытта ажетті клемде оларды абілеттілігі мен бейімділігіне сйкес жне ндірістік талаптарына сай жмыс орындарын сыну.

Персоналды жоспарлау йымны да ондаы жмысшыларды да мдделерін орындау шін іске асырылады. Жмысшыларды бірінші кезекті здеріні абілеттеріне арай жадай жасап, жоары жне траты ебекаы тлеп жмыса деген ызыушылыын амтамасыз ету керек.

Персоналды жоспарлау барысында біратар аидаларды ескеру керек:

· ызметкерлерді мдделерін орау;

· персоналды немі (здіксіз) озалыста болуы;

· йлесімділік (орындарды бір-бірімен ауыспалыы);

· немділік (жоспарлауа кеткен шыындар мейлінше тмен болу керек);

Персоналды жоспарлауа келесі ш діс олданылады:

· Тегерімдік (теестірмелі) бл діс бойынша йымдаы бар ресурстар жне жоспарлы мерзімдегі олара деген ажеттілік зара байланыста болады. Жмыс істеп жатан адаммен жоспардаы адам саны те болу керек.

· Нормативтік діс – мнда белгілі мерзімдегі жоспарлы тапсырысты нім бірлігіне шаандаы ртрлі ресурстарды шыындары лшенеді де нормамен салыстырылады.

· МАтематика статистикалы діс – ртрлі лгілер негізінде персоналды жоспарлау рекетін бадарламалау, программалау (жазып есептеп жру).

Персоналдарды дамытуды міндеті мекемедегі басарушылы шешімдерді абылдауа талап етілетін жеке жмыс кшіне наты инвестицияларды баалау ажеттілігі табылады.

Персоналды пайдалануды жоспарлау штатты лауазымдара байланысты жреді. ызметкерлерді пайдалануды жоспарлау барысында алдаы уаытта ксіби аурулар, жаралану сияты жадайларды болдырмас шін ызметкерлерге наты талаптар ойылады. Жмыс орнына абылдауда оны ызметшіге тигізетін психикалы, физикалы ауыртпалыы, ызметшіні оан сйкес келу ммкіндігі ескеріледі.

Жмыс кшін тарту – бл ксіпорынны ішкі жне сырты кздеріне сйене отырып ажеттілікті анааттандыру масатында жмысшыларды жалдау, абылдауа байланысты жоспарланан шаралар жйесі.

Персоналды босату кадрлы жоспарлауда маызды орын алады. ндірісті отайландыру немесе басару рылымын жетілдіру нтижесінде жмыс кшіне деген артышылы пайда болуы ммкін. Оны алдын ала жоспарлау білікті мамандарды сырты нарыа шыармауы жне леуметтік иыншылытарды орын алмауына жадай жасайды.
Кадрлар біліктілігін жетілдіруді жоспарлау ызметшілерді іштей, сырттай жне збеттік оыту бойынша шараларды амтиды.

Персоналды оытуды жоспарлау жоары білікті мамандара ажеттілікті сырттан іздемей-а, іштей анааттандыруа ммкіндік береді.
ардлы ызметтер шешетін міндеттерді іске асыруа жмсалатын шыындарды жоспарлауды е алдымен мынадай шыын трлерін ескеру ажет: негізгі жне осымша ебекаы, командировка шыындары, кардлар біліктілігін ктеру шыындары, мдени жне дене трбиесіне шыындар, денсаулы сатау шыындары жне т.б.

Кадрлы жоспарлауды мні оны адамдара керекті уаытта жне абілеттеріне, икемділіктеріне, ндіріс талаптарына сай клемдегі жмыс орнын сынуында жатыр. Жмыс орны німділік жне ебекті ынталандыру трысынан аланда жмыс істеушілерге отайлы жадайда з трысынан аланда жмыс істеушілерге отайлы жадайда з абілеттерін дамытуа, жаымды ебек шартыны талаптарына жауап беруге жне жмысбастылыты амтамасыз етуге ммкіндік сынуы керек. Кадрлы жоспарлау йымны жалпы жоспарыны рдісіне біріккен жадайда тиімді болады.

Кадрлы жоспарлау тмендегі сратара жауап бере алуы керек:

· анша жмысшы, андай біліктілікте, ашан жне айда керек болады?;

· леуметтік атер тигізбей алайша ысарту жргізу керек жне керекті ызметкерлерді алай тарту керек?;

· ндіріс сранысына сай жмысшылар білімін олдау жне жаа мамандандырылан жмысты орындау шін ызметкерлерді дамуын алай дамыту керек?;

· жоспарланан кадрлы шаралар анша шыынды талап етеді.

Кадрлы жоспарлауды масаттары мен міндеттері Жоспарлау масаты – ндірісті ажетті жмыс кшімен амтамасыз ету жне соан сйкес шыындарды анытау. Ебек кшіне атысты ртрлі шаралар барлы ызметкерлерді – жмысшыларды жне басарушы жмысшыларды дайындау, оларды немі згерістегі ндіріс жадайына бейімдеу рдісі негізінде жргізілуі керек.

Кадрлы жоспарлау рдісі бірнеше міндеттерді арастырады:

· наты кезедегі жалпы масаттарды анытау (тапсырмаы, німді шыару жне ткізу болжамыны шарты бойынша);

· бл масаттарды ндіріс рдісі, нім рылымыны згерісі есебінде жмыс кші талаптарына (адам-саат, адам-кн) икемделуі;

· компаниядаы жмыстан шыару дегейін баалау жне орын басу ммкіндігін болжау;

· жмыс кшін тарту шін жмыс уаыты мен демалыстаы тиімді згерісті баалау;

· жмыс кшіні жеткіліксіздігі пайда болан уаытты жне орынды анытау;

· жаа технология, німділікті жоарлату, ткізу нарыыны згеруі, лтты жне халыаралы бизнес шарттары сияты факторларды ескере отырып, жмыс кшіне сранымны згерісін болжау;

· жмыс кшін дамыту, технологиялы, экономикалы жне леуметтік згерістер жылдамдыына бейімделу;

· жмыс кшіне атысты барлы саясат трлерін йлестіру жне басару.

Ксіпорындаы персонала деген ажеттілік нерксіпті-ндірістік жне нерксіптік емес персонал топтары бойынша жеке-жеке жргізіледі.

Ксіпорынны персонала деген жалпы ажеттілігі (Ч) келесі формуламен аныталады:

Ч=О_п/В

мндаы, О_п – ндіріс клемі

В – бір жмысшыы ндіруі.

Жекелеген натылай есептер персоналдарды санатына байланысты жргізіледі.

Персонала деген санды ажеттілікті есептеуді негізгі тсілдері:

· ндірістік бадарламаны ебек сыйымдылыы бойынша;

· ндіру нормасы бойынша;

· ызмет ету нормасы бойынша;

· жмыс орындары бойынша.