Ебек ресурстарын пайдалану

Ксіпорынны ебек ресурстары – бл ксіпорында жмыс жасайтын жне оны тізімдік рамына кіретін ртрлі ксіби-біліктілік тобындаы жмысшылар жиыны.

Ксіпорынны ебек ресурстарымен амтамасыз етілуі, оларды тымды пайдалану – ксіпорынны нарытаы берік станымыны маызды факторы болып табылады. Сондытан ксіпорында ебек ресурстарын пайдалануды талдауа аса мн берілуі тиіс.

Ебек ресурстарын пайдалануды талдауды негізгі міндеттері:

· ксіпорынны ебек ресурстарымен амтамасыз етілуін талдау;

· ебек ресурстарыны озалысын талдау;

· жмыс уаытын пайдалануды талдау;

· ебек німділігі мен німні ебек сыйымдылыын талдау;

· ебекаы тлеуді талдау.

Ксіпорынны ебек ресурстары абсолюттік жне салыстырмалы крсеткіштермен лшенетін санды, сапалы жне рылымды сипаттамалара ие.

Ебек ресурстарыны санды сипаттамасы жмысшыларды тізімдік саны, жмысшыларды келу жне орташа тізімдік саны сияты крсеткіштермен лшенеді. Тізімдік саны – траты, маусымды немесе уаытша жмыса абылданан жне ебекаы алатын жмысшылар саны. Келу (жмыста болу) саны – жмыста болан жмысшыларды тізімдік саны. Орташа тізімдік саны белгілі бір кезедегі тізімдік рамдаы барлы жмысшыларды наты жасаан жмыс кніні санын кезедегі кндер санына блу арылы аныталады.

Ебек ресурстарыны сапалы сипаттамасы ксіпорынны алдына ойан масаттарына ол жеткізуін амтамасыз ететін жмысшыларды ксіби-біліктілік жарамдылы дегейімен аныталады. Ксіпорынны барлы персоналы атаратын жмысыны крделілігі мен сипатына арай мамандыы мен біліктілігі бойынша топтара блінеді. Мндай санаттар бойынша ебек ресурстарыны блінуі персоналды жалпы санындаы сйкесінше топ жмысшыларыны лес салмаыны атынасын крсетеді. Жмысшыларды ксіби-біліктілік дегейі кбінесе оларды жасына, ебек тіліне жне білім дегейіне байланысты болады. Сондытан ебек ресурстарыны осы крсеткіштер бойынша рылымы, сондай-а ебек ресурстарыны рылымындаы згерістер зерттеледі.

Ксіпорынны ебек ресурстарымен амтамасыз етілуі жмысшыларды (санаты, мамандыы жне біліктілігі бойынша) наты санын жоспарлы крсеткіштермен салыстыру арылы аныталады.

Ебек ресурстарымен амтамасыз етуді талдау барысында барлы біліктілік топтары бойынша жмысшыларды наты саны ткен кеземен жне есепті кезедегі жоспарлы санымен салыстырылады. Егер жмысшыны орташа тарифтік разряды жоспардан жне жмысты орташа тарифтік разрядынан тмен болса, онда ол шыарылатын німні сапасыны тмендеуіне келеді жне жмысшыны біліктілігін ктеруді талап етеді. Ал жмысшыларды орташа разряды жмысты орташа тарифтік разрядынан жоары болса, онда оларды ебегіне осымша аы тлеу ажет болады.

Басару персоналыны біліктілігін талдауда рбір жмысшыны лауазымына арай білім дегейіні сйкестігі тексеріліп, кадрларды іріктеу, атап айтса оларды дайындау жне біліктілігін ктеру мселелері арастырылады.

Ксіпорынды ебек ресурстарымен амтамасыз ету шін онда мына крсеткіштерді орындау керек.

· жмысшыларды біліктілігін жоарлату;

· ебек жадайын жасарту жне жмысшыларды денсаулыын жасарту;

· трмысты-техникалы ажеттіліктерді адаалау;

· ебек жымын леуметтік амтамасыз ету.

Ксіпорындаы жмысшыларды біліктілігін жоарлату жоспарын орындау барысында мына крсеткіштерді талдайды, жмысшыны жоары, орта немесе орташа маманданан оу орындарын анша пайызы бітіргенін, кадрлар дайындау жйесінде анша адам немесе пайыз, біліктілігін жоарлату нтижесінде анша пайыз жне біліктілігі жоарылатылмаан анша пайыз. Жмысшылар біліктілігін жоарлату жоспарын орындау ебек німіні ктерілуіне жне ксіпорын жмысына о баа беріледі.

Жмысшыларды денсаулыын жасартуын амтамасыз ету масатында мына крсеткіштер олданылады:

· жмысшыларды санитарлы ралдармен амтамасыз ету;

· санитарлы-гигиеналы жадайын жасарту;

· жтырылатын аурумен ауратын адамдарды пайызды лесі;

· денсаулытарын демалыс орындарда, йде, туристік саяхаттарда емдеткендер анша пайыз.

Ебек ресурстарын пайдалану былайша анытауа болады, яни бір жмысшыны істеген кндер мен саатына байланысты жне жмыс уаыт орына байланысты. Мндай талдау рбір жмысшыны санаты бойынша, ндіріс бойынша жне ксіпорын бойынша ткізіледі.

Егер ебек ресурстарын жоспарлау ызметі компания жмысыны тиімділігіне наты лес келсе, онда оны жоары басшылы фирма стратегиясы мен за мерізімді жоспарлауды баса элементтерімен бірігуімен амтамасыз ету керек.

Ксіпорындаы ебек ресурстарын тиімді жоспарлау тмендегілерге байланысты ксіпорын жмысына о ыпал береді:
• ызметшілерді тымды пайдалану. Жйелі жргізілген жоспарлау сраным тмен ызметшілер потенциалын анытауа жне оларды тымды пайдалануа, жмысшыларды баса жмыс орындарына ауыстыруа, ндірістік процестерді айта йымдастыруа ммкіндік береді.
• Жмыса абылдау процесін жетілдіру. Жоспарлау ксіпорынны ызметшілерге ажеттілігі туралы мліметтерді айнар кзі болып табылады. Ол з алдына жмыса міткерлерді іздеуге жне іріктеуге кмектеседі, жмыс кшіні жетіспеушілігіне байланысты болатын шыындар мен дадарыса жол бермейді.
• Ксіптік оуды йымдастыру. ызметшілерді жоспарлау ксіпорындаы ксіптік оытуды йымдастыруа негіз болады.
• ызметшілерді басаруды баса да бадарламаларын дамытуды негіздерін жасау. ызметшілер динамикасын, оларды біліктілік рылымыны згеруін білу ызметшілерді басару блімдеріне ксіптік даму, тем жасау айматарындаы за мерзімдік бадарламаларды жасатауа ммкіндік береді.
• Ебек нарыындаы белсенді саясата сйене отырып, жмысшы кшіне жмсалатын жалпы шыынды азайту. за мерзімге баытталан зіндік ажеттіліктерін білу ксіпорына бсекелесіне арсы трып, ебек нарыындаы згермелі жадайлардан тыспен шыуа ммкіндік береді.