Салы салу жне ксіпорын тлейтін салытарды сипаттамасы

Салытар салы салу объектісіне арай тікелей жне жанама салытар болып блінеді. Тікелей салытар жалаусыз немесе тікелей табыса немесе млікке салынады.

Тікелей салытара мына салытар жатады:

· Зады жне жеке тлаларды табысына салынатын салы;

· Млік салыы;

· Жер салыы;

· Баалы ааздар мен жргізілетін операциялара салынатын салы;

· Жер ойнауын пайдаланушыларды арнайы салыы мен тлемі;

· Клік ралдарына салынатын салы;

· леуметтік салы;

· Жанама салытара салытар жатады:

· осылан н салыы;

· Акциздер;

· Баж салыы;

Яни блар тікелей, жанама трде тауар немесе ызмет ны арылы алынады.

Жанама салыты сатушы емес, сатып алушы, яни ттынушы тлейді.

Тауар немесе ызмет баасына алдын ала салы енгізілгендіктен, іс жзінде оны бюджетке сатушы аударады.

Бюджетке тскен со андай шаралара жмсалатын белгісіне арай салытар:

Жалпы

Арнайы болып блінеді.

Жалпы салытар бюджетке тскен со ешандай дербессіз жалпы масата жмсалады. Бан жататын салытар: зады жне жеке тлалардан алынатын табыс салыы, осылан н салыы, акциздер жне т.б.

Арнайы салытар бюджетке тскен со алдын ала белгіленген міндеттер бойынша натылы шаралара жмсалады. Мысалы: клік ралдарына салынатын салы. Блар жол орын руа жмсалады.

Салыты алатын жне оан иелік ететін органдарды ерекшелігіне арай салытар 2 блінеді:

Жалпы мемлекеттік

Жергілікті.

Жалпы мемлекеттік салытара мыналар жатады:

· Зады жне жеке тлаларды алынатын табыс салыы;

· осылан н салыы;

· Акциздер;

· Баалы ааздар мен жргізілетін операциялара салынатын салы;

· Жер ойнауын пайдаланушыларды арнайы салыы мен тлемі;

· Жергілікті салытар мен алымдар;

· Жер салыы;

· Клік ралдарына салынатын салы;

· Зады жне жеке тлаларды табысына салынатын салы;

· Ксіпкерлік ызметпен айналысатын жеке тлаларды жне зады тлаларды тіркегені шін алынатын алым;

· Жекелеген ызмет трлерімен айналысу ы шін алынатын алым;

Аукционда сатудан алынатын алым.

Табыса салынатын салытар салы тлеміні кез келген салы салатын объектісінен тсетін табысынан алынады. Оларды атарына мыналар жатады: зады жне жеке тлалардан алынатын табыс салыы, жер салыы млік салыы, т.б.

Ттынуа салынатын салыты салы тлеуші ттынушы ретінде тауар немесе ызмет аысын тлеген кезде зіні шыынынан тлейді. Бдан осылан салыы мен акциздер жатады.

Салы салу объектісіне баалау дрежесіне арай салытар натылы жне дербес салытар болып блінеді.

Наты салытар — салы тлеушіні салы салу объектісінен алынатын табысыны млшеріне байланысты емес, яни салы тлеушіні млкіні сырты белгісіне арай алынады. Бан жер салыы, млік салыы, баалы ааздармен жргізілетін операциялара салынатын салытар жатады.

Дербес салытар- салы тлеушіні салы тлейтін объектісіне салынатын табысыны млшеріне байланысты алынады. Олара зады жне жеке тлалардан табыс салыы жатады.

азастандаы жаа салы кодексіне сйкес 2002 жылдан бастап келесідей салытар, алымдар жне міндетті тлемдерді трлері бар:

Салытар:

· Коорпорациялы тлем салыы;

· Жеке табыс салыы;

· осылан н салыы;

· Акциздер;

· Жер пайдаланушыларды леуметтік тлемдері жне салытары;

· леуметтік салы;

· Жер салыы;

· Клік ралдарына салынатын салы;

· Млік салыы;

Алымдар: мемлекеттік тіркеу шін алымдар:

· Зады тлаларды;

· Жеке ксіпкерлерді;

· Жылжымайтын млікке жне онымен жасалатын мліметтерге ытары;

· Радиоэлектронды ралдарды жне жоары жиіліктегі рылыларды;

· Механикалы клік ралдары мен тіркемелерді;

· Теіз, зен кемелері мен шаын клемді кемелерді;

· Азаматты уе кемелерін;

· Дрі- дрмек ралдарын;

· Автоклік ралдарыны Р-ны аумаы бойынша жргені шін алым;

· Аукциондарды алынатын алым;

· Елтабалы алым;

· Жекелеген ызмет трлері мен айналысу ыы шін лицензиялы алым;