Кіші жзден шыан айыр тілді алшын – йтеке би

Азатарды оныстануы мен жалпы саны.

1. Кіші жзді иеленген (мекендеген) жер-аумаы бкіл Батыс азастан аумаы.

Орта жзді иеленген (мекендеген) жер-аумаы Орталы, Солтстік, Солтстік-шыыс азастан.

лы жздіиеленген (мекендеген) жер-аумаы Отстік, Отстік-шыыс азастан.

2. XVIII .аяында аза халыны саны шамамен 2,5 миллион адама жуы.

3. Жалпыа бірдей алашы халы санаы болды Ресей империясында 1897 жылы.

4. 1897 жылы Ресей империясында болан жалпыа бірдей алашы халы санаында азастанда тратын азатарды саны шамамен 3,4 миллион адама жуы.

5. алаларда тратын азаты саны 1,1%-дан асан жо.

6. азастанда тратын азатарды саны шамамен 3,4 миллион адама жуы болды1897 жылы Ресей империясында болан жалпыа бірдей алашы халы санаы бойынша.

7. Шыысхан рпатары азастанды биледі 600 жыл бойы.

8. Хан сайлау шін слтандарды, билерді, батырлар мен рубасыларды арнайы шаырып хан сайлайтын рылтай жиналысын.

9. Хан билігі Кіші жз бен Орта жзде жргізіліп келді 1822-1824 жылдара дейін.

10. Астрахан губерниясындаы Ішкі Ордада хан билігі жойылды 1845 жылы.

11. аза хандары алыптасан дстр бойынша жерленетін Тркістан аласындаы ожа Ахмет Йасауи мешітіні кесенесіне.

12. XVIII асырдаы е айбынды хандар: Туке , Абылай жне білайыр хан.

13. XIX асырдаы е кшті хан – Кенесары асымлы.

Слтандар.

14. Шыысханны бкіл рпатары аталдыслтандар.

15. Олар (Шыысханны рпатары – слтандар) ожалар секілді болды «асйектер» атарында.

16. Халы арасында оларды атадытрелер.

17. Трелер жеке леуметтік артышылыты топты рды. Оларды мойындады азатар мен кршілес жартылай кшпелі жне отырышы диандар.

18. XVIII асырды бкіл барысында трелер тобынан шыандарды хан таына отыруа арнайы шаырулар жиі-жиі болып трды Башртстан мен Орта Азия мемлекеттерінде.

19. Слтандарды (тре, асйектерді) айрыша артышылы жадайы крініс тапты азатарды дстрлі дет заында наты.

20. Слтандарды ісін билер соты арай алмайтын, оларды ісін тек ана арайалатын хан сотында.

21. Слтандара денеге заым келтіретін жаза олданылмайтын жне олара тіл тигізіп, масаралаандара айып тлеу міндетті болан. Ал оны лтіріп ойан жадайда тлететін дет заы бойынша н.

22. Бл нны млшері те болатын атардаы 7 арапайым кшпелілерді нына.

23. Олар здеріні ыздарын зататын тек слтандар мен ожалара ана.

24. «ара сйектен» ыз алып некеге трандар аталатынарамандар.

25. Слтандар жеке-жеке ауыл болып кшіп-онып жретін. Бл леуметтік топты белгілі кілдері Слтанбет тре, Орыс Слтанбетлы, Шоан Улиханов, байдулла Улилы, асым Абылайлы, Саржан асымлы жне басалары.

26. Слтандарды беделі арапайым азаты беделімен те болуына себеп болан1867-1868 ж. абылданан патша кіметіні кімщілік реформасы(Кіші жз бен Орта жзде ханды билік жойыланнан кейін).

Ожалар.

27. ожалар аза оамында саналды асйектер атарында.

28. ожалар здеріні ары аталарын кімнен тараан деп есептеді Мхаммед пайамбарды туыстарынан.

29. Ислам дінін насихаттап, оларды негізгі аидаларын уаыздаан ожалар.

30. Балаларды сндетке отырызу, неке ию, йлену, айтыс болан адамды жерлеу, аруатара арнап ас беру ткізілді ожаларды атысуымен.

31. азатар ожаларды шаыртатын азастанны отстігінен жне Орта Азия алаларынан.

32. Кшпелі жне жартылай кшпелі аза руында ожаларды отбасы болатын 2-3.

33. Патша кіметі ожалар жайында Тркияны саясатын жргізушілер деп ойлады.

34. аза халыны рухани мдениетін дамытуа елеулі лес осан ожалар.

35. Айтыстара тсіп, халы арасына ке танылан Кдері ожа.

36. Аартушы-алымдарды бірі – ожадан шыан Мхамед Салы Бабажанлы.

Рамалар.

37. аза оамыны рамында р трлі этносты жне субэтносты топтар болды. Соларды бір тобы рамалар.

38. рамалар – р трлі руларды, тайпаларды жне баса халы кілдерінен ралды.

39. Оларды рамында болды араалпатарды, ырыздарды жне ноайларды бірнеше шаын топтары.

40. Амола губерниясыны, Ккшетау уезіндегі азатарды ортасына біржола сіісіп кеткен ырыздарды кілдері.

41. Ташкент аласындаы рамаларды жалпы саны 50 000 адамнан асатын.

42. аза даласыны шет айматарын мекендеген рамалар.

Тархандар.

43. Патша кіметіне айрыша сіірген адал ызметі шін берілетін ата тархан.

44. азатар арасында Ресей императоры II Елизаветаны арнайы жарлыымен е алаш тархан атаын 1743 жылы Жнібек пен Есет батыр алды.

45. Е алаш 1743 жылы тархан атаын алан Орта жз батыры Жнібек пен Кіші жз батыры Есет болды.

46. азатарды башрттар мен алматар арасындаы шиеленісті басуа белсене атысан тархандар.

47. Е алаш 1743 жылы тархан атаын Орта жз батыры Жнібек пен Кіші жз батыры Есет осы кісіні жарлыымен алды Ресей императоры II Елизаветаны.

48. Брын ттына тскен орыс азаматтарын жне империяны ол астындаы халытарды л болып жрген адамдарын Ресейге айтарып беруге кмектескен Орта жз батыры Жнібек пен Кіші жз батыры Есет.

49. Тархандарды атары азая бастаан уаыт XIX .ортасы.

50. XIX .орт. азастанда тархан атаы барлар саны не барыболды 20 адам ана.

 

Билер.

51. аза оамында леуметтік билікке ие топ билер.

52. Билер ру асаалдары мен азыларыны міндетін атарды.

53. Руарарлы жне тайпааралы мселелерді шешкен билер.

54. XVIII асырды басында аза даласындаы ататы билер:

Кіші жзден шыан айыр тілді алшын – йтеке би