Орынбор жне Жайы шекара шебінде аза балаларын шоындандырып, христиан дініне кіргізу.
557.Хиуалар аза балаларын сатып алды 25 сомнан 50 сома дейін.
558.Бір жолы кеденшілер оларды _____ аза баласын сатып алан жерінен стады 100 аза баласын.
559.азатарды з балаларын Азиялы кпестерге сатуа тыйым салу масатында шыан жарлы 1808 ж. 23 мамыр Орынбор скери губернаторыны атына жеке жолдаан.
560.I Наполеонны армиясы Ресей аумаына басып кірді 1812 ж.
561.Орыстарды, Ресейді рамындаы баса да халытарды француз басыншыларына арсы кресі Отан соысы.
562.Осы шайастаы ерлігі шін марапатталан аза жауынгері Майлыбайлы, арынбай Зындал лы, Мрат лшаранлы, Еркін Азаматлы, Боранбай Шашубайлы, Ысан убкірлы, Саит Хамитлы.
563.Менталитет –оршаан ортаа алыптасан кзарас жйесі.
§17. азастандаы ханды билікті жойылуы.
564.Кіші жзді Жайыты о жа бетіндегі азатара Бкей слтан хан болып келді 1812 ж.
565.Орта жзде Ули слтан мен Бкей слтан хан болып сайланды 1815 ж.
566.Ертіс зеніні бойындаы Слтанбек слтан басаран азатар Ертіс зеніні о жаындаыда «мгілік кшіп-ону» ыына ие болды 1788 ж.
567.Жайыты о жаалауында Кіші жзден блінген Ішкі Орда рылды 1801 ж.
568.1808 жылы ашаршылы кезіндегі Кіші жзді анша азаы башрт кантондарыны аумаына кшірілді 20 000.
569.Орта жзде 1817 ж. билеген Бкей хан.
570.Ули хан айтыс боланнан кейін патша кіметі хан сайлауын керек емес деп шешті 1819 ж.
571.«Сібір ырыздары туралы жары» кшіне енді 1822 ж.
572.Округтар блінді болыстара,болыстар ауыл кімшіліктеріне.
573.р округта 15-20 болыс,болыстарда 10-12 ауыл,ауылдарда 50-70 й болды.
574.Округтарды басарды аа слтандар,болыстарды болыстар,ауылдарды ауыл старшындары.
575.«Жары» аздаан згерістер енгізілді 1822 ж. 60 жылдара дейін олданылып келді.
576.араралы жне Ккшетау округтары 1824 ж.,Аягз округы 1831 ж.,Амола 1832 ж., Баянауыл жне шбла 1833 ж., Аманараай (кейін смрын атанды) 1834 ж., Ккпекті 1844 ж.
577.Ертісті о жаалауындаы азатар шін Семей ішкі округы ашылды 1854 ж.
578.Жетісу жерінде Алатау ерекше округы ашылды1856 ж.
579.«Орынбор ырыздары туралы ереже» шыты 1844 ж.
580.1844 ж. Кіші жз жеріндегі шекара шебіне жаын тратын азатар шін аморшыызметі рылды.
581.Кантон – Башртстанда 1917 ж. дейін кімшілік-ауматы бірлік.
§18. Амола бекінісіні салынуы мен дамуы.
582.Ккшетау жне араралы екі округты приказ ашылды 1824 ж.
583.Ресей императоры I Николай округты ашылуына рсат етті 1832 ж. 9 атарда.
584.Амола сырты округыны ресми ашылуы 1832 ж. 22 тамыз.
585.Амола сырты округыны аа слтаны болып сайланды оырлжа дайменділы.
586.Орта жзді ханы болан Смекені шбересі оырлжа дайменділы.
587. . дайменділы слтанны ол астына арады арпы, алтай, ыпша, шбыртпалы, тараты, тама рулары.
588.Кенесары асымлы 80 казак орап тран Амола бекінісіне шабуыл жасады 1838 ж.
589.Ааштан расытырлан мешіт салынды 1838 ж.
590.Молда болып, балалара ислам ілімін йретті арабек Байбеков.
591.1845 ж. Амола бекінісіне 100-ге жуы аза отбасы кшірілді Ащысу шекара шебінен.
592.Амола станциясында екі жрмеке ашылды 1852 ж. Константинов, Дмитриев.
593.Константинов 21мамырдан 10 маусыма дейін,Дмитриев 26 азаннан 10 арашаа дейін жмыс істеді.
594.1865 ж. оларды жылды сауда айналымы 1,5 миллион сом.
595.XIX . соына арайКонстантинов жрмекесіні жылды сауда айналымы 4 миллион сома дейін жетті.
596.Амоланы ресми трде округты ала деп жарияланды 1862 ж. 26 ыркйекте.
597.алалы басармасы – 1870 ж.,полиция басармасы – 1875 ж.,аржы кассасы – 1880 ж.
598.1890 ж.Амолада тран халы саны 5640.
599.1914 ж. Амоладаы трын саны сті 16 500-ге дейін.
600.Амолаа саяси жер аударыландар келе бастады 1882 ж.
601.Мселен М.Кутневский, П.Румянцев, Б. Ендрушек, Ф.Иманицкий жалпы саны 50-ден аса.
602.1902-1906 ж. болан нертапыш рі авиаконструктор А. Уфимцев.
603.Амолада 5640 адам трды 1890 ж.
604.Амолада трын саны 16 500-ге жетті 1914 ж.
§19. Исатай Тайманлы мен Махамбет теміслы бастаан халы-азатты ктерілісі.
605.Бкей хандыында аса ірі халы-азатты ктерілісі болып тті 1836-1838 ж.
606.Беріш руынын жайы атасынан тараан Исатай Тайманлы (1791-1838) мен Махамбет теміслы (1803-1845).
607.21 жасында з руыны жайы атасына старшын болып таайындалан Исатай.
608.М. теміслы орысты жазушысы рі этнографымен жасы таныс болды В.И. Дальмен.
609.М. теміслы саяхатшы алыммен жасы таныс болды Г.С. Карелинмен.
610.Ктерілісшілер Жгір хана ашытан ашы шабуыл жасады 1836 ж.
611.Исатай серкештерге шабуыл жасаандарды жазалау шін жаса рды рамында 270 сарбазы бар жаса.
612.Ктерілісшілерге байбаты руыны старшыны осылды Жніс Жантелілы 1837 ж.
613.арауыложа Бабажанлыны ауылын шапты 1837 ж. 200 сарбаз жасапен,
614.Тастбе тбіндегі шайас 1837 ж. 15 араша.
615.Жайы зенін кесіп тті 1837 ж. 13 желтосан.
616.рамында 3000-а жуы сарбазы бар Хиуа хандыынан блініп шыан айыпали Есімлымен бас біріктірген Исатай Тайманлы.
617.иыл жне Абла зеніні арасында ткен шайас 1838 ж. 2 шілде.
618.1842 ж. Жгір хана арсы ктерілістер жасаан Аббас ошайлы мен Лаубай Мантайлы.
§20. азастанда отаршылды езгіні кшеюі.
619.Жааелек шебі рылды 1810-1822 ж.
620.Елек зеніні бойындаы бекініс-орандар Боранды, Жааелек, Кмірлі, Линев, Вятлянская, Бердянская, Изобильная.
621.Жоламан Тіленшілы бастаан ктеріліс 1822-1825 ж.
622.Табын руыны батыры рі биі, Бкенбай батырды немересі Жоламан Тіленшілы.
623.Жоламан батырды сенімді тірегі болан 10 лы, 2 бауыры болды.
624.Жоламан батыр зіні ол астына топтастыран ктерілісшілер саны 3000-а жуы.
625.Министрлер Кабинетіні «Орынбор губерниясыны ырыз даласымен шекарасында жаа шекара шебін ру туралы» Ережесі бекітілді 1835 ж. 5 наурызда.
626.Жаа шекара шебі аймаындаы азатар саны 1855 ж. – 28 мы,1891 ж. – 50 мыа жетті.
627.аза халыны лт-азатты озалысыны жетекшілері асым Абылайлы, Саржан асымлы.
628.Абылайды 30 лыны е кенжесі асым слтан.
629.асымны л балаларыны саны 12.
630.асымны лдары Саржан, Есенгелді, Аатай, Кенесары, Наурызбай.
631.асым лдарыны райсысында болан тлегіт саны 500 йге тарта.
632.Саржан асымлы жасаа патша кіметіне арсы шайаса шыты 1826 ж. 31 атар.
633.Саржан ауылын шауып кетті 1831 ж. патша кіметі жазалаушылары, 500 солдаты бар жасапен.
634.Осы шайаста аза тапан бейбіт трын саны 450.
635.асым слтан айтыс болды 1840 ж.
§21. 1837-1847 ж. Кенесары асымлы бастаан лт-азатты ктеріліс.
636.Кенесары асымлы бастаан лт-азатты ктеріліс 1837-1847.
637.Кенесары слтан дниеге келді 1802 ж.
638.«Кенесарыа кзсіз ерлік тн еді» деп жазан орыс зерттеушісі Л. Майер.
639.Рытовты отрядын тас-талан етіп жеіп шыты 1837 ж. ая кезінде Кенесары.
640.Рытов отрядыны рамында болды 6 урядник, 48 сібір казагы.
641.оырлжа дайменділыны ауылдарына шабуыл жасады 1838 ж. Кенесары.
642.Кенесары асымлы хан болып сайланды 1841 ж. ыркйек айы.
643.Кенесары хандыты басару жйесі зіні сенімді адамдары – жасауылдар арылы.
644.Жасауылдар айналысан міндеттер сот ісі, шаруашылы мселелері, дипломатиялы жмыстар, алым-салы жинау.
645.Мал сірушілер – зекет,диандар – шыр тлейтін болды.
646.Алым-салытан босатылды меншігінде 40-тан аспайтын малы барлар.
647.Бір малдан салы тледі 40-100 малы барлар.
648.100-ден арты малы барлар 40 бас мала 1 малдан тлеп отырды.
649.Диандар тлеген салы ндірген німдеріні 1/10 блігін.
650.Баса да алым-салы трлері киім-кешек, ару-жара, ат бзелдері т.б.
651.Кенесары траты скер жасатай алды 20 мы сарбаздан тратын жауынгерлік абілеті кшті скер.
652.Ерекше кзге тскен сарбаздардан таайындалды жзбасылар мен мыбасылар.
653.Орынбор ведомствасына арайтын азатарды барлыы Ресей империясы азаматтары ретінде салы тледі рбір йден 1 сом 50 тиын млшерінде ттін салыы.
654.оан хандыы билеушілері лтірді 1836 ж. Саржан слтанды,1840 ж. асым трені.
655.Кенесары хан оан хандыыны Жааоран, Жлек, Соза бекіністерін тартып алды 1845 ж.
656.Кенесары хан оанны мыты бекінісі Меркіні де басып алды 1846 ж.
657.Кенесары хан ырызстанны жеріне басып кірді 1847 ж.
658.Кенесары 30-дан астам слтанмен ттына тсті Томаа таяу жерді.
659.«Наурызбай - аншайым» дастаныны авторы Нысанбай Жаманллы (1812-1871).
660.Ресейлік алымдар Кенесарыа жаымды бааларын берді «блікшіл слтан», «ырыз даласыны Митридаты».
661.Манап –ырыздарды асйек рубасылары.
662.шыр –азастанны отстігі мен Орта Азия диандарынан алынатын салы.
663.Аыбай оырбайлы (1802-1885) – ататы батыр, скери олбасшы, Кенесарыны жаын серігі. Арын тайпасыны шбыртпалы руынан шыан.
664.Кенесары аcымлы (1802-1847) –хан, азатарды патшалы Ресей мен оан хандыына арсы лт-азатты озалысыны басшысы.
665.Наурызбай батыр асымлы (1822-1847) – слтан, батыр, Кенесары асымлыны туан бауыры жне е жаын серігі.
§22. лы жзді Ресейге осылуы.
666.Сырдария іріні азатары лкен міт артты Арыназы хана.
667.лы жз азатарыны кілдері патша кіметіне тініш айтып, здерін Ресейді ол астына алуды срады 1818 ж.
668.Ресей кіметі Абылай ханны лы Сйік слтанны тінішін анааттандырды 1819 ж. 55 500 аза Ресейді ол астына тті.
669.Сйік слтанны тініші бойынша 1819 ж. анша аза Ресейді ол астына тті55 500 аза.
670.лы жзді 14 слтаны – Абылай ханны немерелері мен діл трені балалары басаран 165 000-а жуы ер адам Ресейді ол астына тті 1824 ж.
671.1824 ж. лы жзді 14 слтаны – Абылай ханны немерелері мен діл трені балалары басаран анша ер адам Ресейді ол астына тті 165 000-а жуы ер адам.
672.лы жз азатарынРесейді рамына алу уаытша тотату себептері Ресейді ішкі(І Александрды лімі,Сенат алаындаы декабристерді ктерілісі) жне сырты(1826-1828 ж. орыс-иран соысы, 1828-1829 ж. орыс-трік соысы, 1830-1831 ж. поляк ктерілісі) проблемалары.
673.Ресейге осып алынан жерлерде салынан бекіністер Аягз (1831), Атау (1835), лытау (1835), апал (1846).
674.1848 ж. Ресей империясы лы жз шін андай ызмет белгіледі пристав (кішігірім кімшілік).
675.Ресей империясы лы жз шін пристав (кішігірім кімшілік) белгіледі 1848 ж.
676.арбышевты экспедициялы скері оанны Тайшбек бекінісін басып алды 1851 ж.
677.Верный бекінісі бой ктерді 1854 ж.
678.1854 ж. Верный бекінісінде орналасан орыс офицері мен солдатыны саны 500.
679.Шымкент пен улиеата азатары оандытара арсы ктерілді 1857-1858 ж.
680.Ресейге арсы азауат соысын жариялау керек деп насихаттады оанды діни айраткерлер.
681.Полковник Циммермен бастаан скер Шу аарына келіп кірді 1860 ж.
682.Ташкентте 20 000 адама жететін армия рылды 1860 ж. кзде.
683.Ташкентте рылан армияда болан зебірек саны 40.
684.оан скерін басарды Ташкент билеушісі анат Ши.
685.зынааш тбінде болан шайас 1860 ж. 21 азан.
686.1863 ж. Жмал жне рта бекіністерін басып алды Проценко командашы бастаан орыс отряды.
687.Ресей скері Меркі скери бекінісін басып алды 1864 ж.
688.1833 ж. Орынбор лкесіні скери губернаторы болып таайындалды В.А. Перовский.
689.1834 ж. Маыстауда салынан амал Новоалександровский.
690.Ресей скері Сырдария зенін (ондаы Раймы амалын) басып алды 1847 ж.
691.азалы бекінісін салу ола алынды 1848 ж.
692.Сырдария бекініс шебі пайда болды 1853 ж.
693.Патша кіметі скерлері Сырдария бойындаы Жааоранды басып алды 1861 ж.
694.Орыс скері Бхараны кп блігін басып алды 1866 ж.
695.Бхара аумаынан басып алынан жерлер Тркістан генерал-губернаторлыыны рамына енгізілді 1867 ж.
696.Ресей скери экспедициялы корпусы Хиуа хандыыны астанасын басып алды 1873 ж.
697.1873 ж. Ресей скери экспедициялы корпусы басып алды Хиуа хандыыны астанасын.
698.Тркістан аймаы рылды 1865 ж.
699.1865 ж. Тркістан аймаы рылды Ресей скери министріні бйрыымен.
700.Тркістан аймаы баындырылды Орынбор генерал-губернаторына.
701.Тркістан генерал-губернаторлыын ру туралы жарлы шыты 1867 ж.
702.Тркістан лкесіні басшысы Г.А. Колпаковский.
703.Жетісу казактарыны скері рылды 1867 ж.
704.Жетісуа оныстанан рбір ер адама берілген жер телімі 30 десятинадан.
705.азастанны Ресейге осылу рдісі толы аяталды XIX . 60-шы жылдарды орта шенінде.
706.азы –билік айтушы, треші. Мсылманды сот, мсылман ыын жасы білетін адам.
707.Плацдарм –скери операциялар зірленетін, жаттыулар ткізетін ала немесе кеістік.
708.Пристав –лы жз азатарын басару шін бекітілген лауазымды ызмет.
§23. азатарды Ортаазиялы хандытар мен патша кіметіне арсы ктерілістері.
709.1808 ж. Ташкентті, 1814 ж. Тркістанды басып алды оандытар.
710.оандытарды Амешіт бекінісі Сырдарияны о жаалауына кшірілді 1818 ж.
711.Ташкент, Бхара жне Хиуадан Троицк, Атбасара, Батыс Сібір алаларына тетін керуендерді баылап отырды Амешіт скери бекінісі.
712.р отбасы оан кіметіне салы тледі 6 ой, 4 арба сексеуіл, 1000 бау амыс.
713.1835 ж. ртбе скери бекінісі салындыуадария зені бойында.
714.уадария зені бойында ртбе скери бекінісі салынды 1835 ж.
715.аза жеріне Хиуаны е ірі шапыншылыы 1847 ж.
716.Хиуаны 1500 сарбазы бар скери ол азатарды ойрандады 1000-нан астам шаруашылыын тас-талан етті, 2500-ден астам отбасы ойрандалып, тонауа шырады, 500-ге тарта аза аза тапты.
717.Ресейді скери кштеріні орналаса бастауына арсы лт-азатты кресін халы арасынан шыан белгілі батыр Жаножа Нрмхамедлы (1780-1860).