Жаармайды тамшы таму температурасын анытау
Созылмалы жмса жаармайды сйы кйге туіні басты себептеріні бірі оны шамадан тыс ызуы болып табылады.
Жаармайды тамшы таму температурасын анытау шін кескіні 4.1 суретте крсетілген арнайы аспап (6793-74 МЕСТы) олданылады.
4.1. сурет. Жаармайды тамшы таму температурасын анытайтын аспап:1- табаша; 2- гильза; 3- сйыы бар стаан; 4- шынылы жалаыш; 5- тыын; 6- термометр.
Термометрді тменгі блігіне йкеліс кші есебінен сталынып туратын тесігі бар шынылы табашаа метал гильза бекітіледі. Жаармайа толтырылан табаша орнатылады, ал жиналан аспап (табаша, гильза жне термометр) шыны жалаыша тбі табаша тбінен 25мм болатындай болып ойылады. Жалаыш суы немесе глицерині бар стаана батырылады жне штативке бекітіледі. Мндайда батыру дегейі 150мм рау керек. Содан со екі кеземен сйытыты ыздыру жргізіледі. Бірінші кезеде ыздыру жылдамдыы нормаланбайды жне ол келесі температуралара дейін жргізіледі: 300С – тез еритін жаармайлар шін; 600С – орташа еритінге; 1100С – натрийлі жне 1500С – литийлі жаармай шін. Екінші кезеде ыздыру арыны минутына 10С болуы ажет. Екі кезеде де стаандаы сйыты араластырып отыру ажет.
ыздыру рдісінде табашадан сыналатын созылмалы жаармайды алашы тамшысы таман кездегі температура тамшы таму температурасы деп есептеледі.
Егер жаармай тамшы тзбей, табашадан цилиндр трінде созылса онда тамшы таму температурасы ретінде жаармайды шыан бааны жалаыш тбіне жеткен кездегі температура абылданады.
Зертханалы жмыс
Антифризді сапа крсеткіштері арылы кешенді баалау
Жмысты масаты
1. ату температуралары тмен сйытарды маркалары жайлы білімді бекіту.
2. ату температуралары тмен сйытарды сапасы бойынша нормативтік – техникалы жаттармен танысу (сапа крсеткіштері МЕСТ-тары жне оларды анытау тсілдері).
3. ату температуралары тмен сйытарды баылап талдап анытау тсілдерімен танысу.
4. ату температуралары тмен сйытар сапасын баалау жне баылау бойынша дады алу.
Жмыс затыы – 2 саат
Тапсырма
1. Сыналатын лгіні сырты белгілері бойынша баалау.
2. Антифризді рамын жне ату температурасын анытау.
3. Антифриз сапасын алпына келтіру есебін жргізу.
4. Жмыс жайлы есеп жасау.
5. Баылау сратарына жауап беру.
Теориялы блім
Двигательдерде салындату сйытары ретінде су жне ату температурасы тмен сйытар – антифриздер олданылады. Антифриз ретінде тздарды судаы ерітіндісі, спирттер жне баса осылыстар пайдаланылуы ммкін.
Нерлым кп тарааны суды екі атомды спиртпен – этиленгликольмен оспасы
H2 С – СН2
| |
НО ОН
Этиленгликоль – айнау температурасы 197,50С, ату температурасы минус 120С, 200С кезінде тыыздыы 1,11г/см3 , тссіз немесе сарыш тсті сйы. Этиленгликольді судаы ерітіндісіні ату температурасы, графиктен крінетіндей (5.2 сурет), оны млшеріне байланысты згеріп отырады.
5.1. сурет. Этиленгликольді ату температурасын жне антифриздаы этиленгликольді млшерін анытайтын гидрометр:а- «Гликоль клемі пайызбен» шкаласы; б- «ату температурасы,0 С » шкаласы.
- 750С те нерлым тмен температура 66,7% этиленгликольдан жне 33,3% судан тратын сйытыта.
Этиленгликольді антифриздер екі маркамен шыарылады: «65» ату температурасы - 650С аспайтын жне «40» - ату температурасы – 400С аспайды.
азіргі заманы автомобильдерді салындату жйелерінде Тосол А- 40 жне Тосол А- 65 маусым бойы олданылады, ату температуралары сйкесінше біріншісінде – 400С жне екіншісінде – 650С. Олар этиленгликоль мен р трлі оспалардан дайындалатын А тосолыны судаы ерітінділері
болып табылады. ату температуралары дл осындай этиленгликоль негізіндегі антифриздерді баса маркалары да бар. Этиленгликоль жне оны судаы ерітінділері те улы. Біра оны улы сері асазан – ішек рылысына тскен кезде болады, сондытан да сау тері мен тыныс жолдарын антифриздерді пайдалануда арнайы орану шаралары ажет етілмейді.
Этиленгликольді салындату сйытарыны пайдалану асиеттерін баалауда негізгі крсеткіш ату температурасы болып табылады. Этиленгликольді салындату сйытарыны ату температурасы гидрометр жне рефрактометрді кмегімен аныталады.
5.2. сурет. Этиленгликоль сйыыны ату температурасыны жне тыыздыыны рамындаы су млшеріне байланысы.