ОАММЕН БАЙЛАНЫСТАЫ – КОММУНИКАЦИЯ

ЖОСПАР:

Iоаммен байланыс жайлы жалпы тсінік

IIКоммуникация туралы ысаша тоталу

1.оаммен байланыс жне коммуникацияны байланысы

2.Коммуникацияны оаммен байланыспен атынасы

IIIКоммуникацияны трлеріне млімет

Бастапыда паблик рилейшнз ымы йым мен жртшылыты арасындаы арым-атынасты ерекше трі, жртшылыпен зара пайдалы рі тиімді арым-атынас орнату, халыты, сондай-а, т.б. оамды йымдар тарапынан зіне жаымды кзарас алыптастыру масатында йым жзеге асыратын басару трі (немесе функциясы) ретінде олданылды. Паблик рилейшнз еркін баспасз бен апарат еркіндігіне негізделетін инновац. басару жйесі ретінде трлі ке клемді жобаларды апаратпен амтамасыз етеді. Оны масаты – орта кзарастар мен мдделерді анытау жне сенімділік ауанын алыптастыруа негізделген зара тсіністікке ол жеткізу шін екі жаты арым-атынаc орнату. Паблик рилейшнз бадарламасыны негізгі міндеттері: адамдар арасындаы арым-атынас жолдарын жасарту, екі жаты апарат аымы мен тсіністікті алыптастыру дістерін зірлеу, йымны басшылыын оамды пікір турасында апаратпен амтамасыз ету, жртшылыты мддесіне арай басшылыты ызметін амтамасыз ету; баралы апарат ралдарымен жмыс жасау, йымны имиджін ныайту, т.б. Паблик рилейшнз зіні міндетін атару барысында шын апарата негізделеді, адамдара белгілі бір кзарасты стану, айсыбір пікірлер мен идеяларды абылдауды (теріске шыаруды) сынады, міндетті трде екі жаты байланыс тетіктерін жола оюды йарады. Дамыан елдерді кбісінде Паблик рилейшнз кез келген йымны оршаан леум. ортасымен арым-атынас тетігіні ажырамас блігіне айналаны.

Пиар-технологиялар,PR-технологиялар - [аылш. PR, public relation - жртшылыпен (оаммен) байланыс] - хьютек-технологияларды бір баыты. PR деп йым мен оамны арасындаы зара тсіністік пен зара байланысты орнатып, тратылыын сатап отыруа, оамды пікірді зерттеуге, оны даму ерекшеліктерін болжап, оан ілтипатпен жауап айыруа, басшылыа уаыт талабына сай болуа жне йымны, оны ызметіні, даму баытыны жаымды бейнесін алыптастыруа баытталан басаруды ерекше ызметі тсініледі.

XX . ортасынан PR-технологиялар ртрлі салаларда - саяси кампанияларды жргізуден з халыны арасында, ала берді халыаралы дегейде мемлекетті имиджін алыптастырып, ктеруге дейінгі аралыта олданыла бастады. Экономиканы жаандануы жадайында елді жаымды имиджін алыптастыру экономикалы ріптестік пен экономикалы жадайды жасаруына тікелей сер етеді, йткені, мемлекетке жне оны агенттеріне сенімні артуына жне халыаралы арыз-несие саласында елеулі жеілдіктер алуа септігін тигізеді. Сонымен атар, PR-технологиялар ртрлі елдермен з ндылытар жйесі мен лемдік ауымдасты саласында ыпалын (мдени жне экономикалы) арттыруда белсенді трде олданыла бастады.

PR-компанияны жргізуді стратегиясында RACE: R (research) жйесі олданылады - міндетті ою жне талдау; A (action) - жалпы бадарламаны жне тжырымдаманы жасау; С (communication) - ала ойылан масаттара жету жолында коммуникативті байланыстар орнату; Е (evolution) - кері байланысты амтамасыз ету, нтижелерді орытындылау жне тзетулер енгізу.

PR-технологияларды трлері. аламды PR-кампаниялар жргізу шін сын тезінен ткен дстрлі PR-технологиялар олданылады: гіт-насихат; промоушн (promotion) - талап етілген баытта оамды пікір алыптастыру; паблисити (publicity) - сйкес БА-да жаымды апаратты пайда болуына жадай жасау, жртшылыты хабарландыру (public information), медиарилейшн (media relation) - саяси іс-рекетті апаратты сйемелдеу; басын айналдыру (brainwashing) - сер етуді арынды трлері; сыбыс тарату. Дадарысты технологиялар - кейін шегінер жолды алдын ала ойластырып ойып, дадарысты жадайды дейі ойдан шыару. сіресе, дстрлі мдениеттегі елдерде тиімді. Дадарыс нтижесінде жне апаратты арынды рі жеделдетілген тртіпте жргізу барысында кйзелісті жадай туады. Кптеген кзарастар мен ндылытар айта аралады, сананы озалмалылыы артады, дстрлі ндылытара сйену жоалады, нтижесінде жаа ндылытар жйесін енгізу оайа тседі.

Символды перфоманстарды алыптастыру - аламды ауымда йымдастырылатын (мысалы, жаандануа арсылар, жасылдар жне т.б.) баралы шерулер (олдау немесе наразылы); халы алдында млімдеме жасау, спорт жарыстары.

Аудиторияны жіктеу (сегменттеу) - PR-технологияларды, ртрлі елдер тобына немесе халы жіктеріні діни, мдени, білім, мліктік, ндылыты бадарларын есепке ала отырып, масатты баыттарын анытау.

Спин-докторинг (spin-doctoring) - апаратгы кеістікті басару технологиясы, апаратты кеістікті айта кодтау жне апаратты кеістік арылы леуметтік, экономикалы, саяси жне мдени кеістікке ену, сондай-а дадарысты жадайда апаратты айта алпына келтіру.

аламды дегейде лемні бейнесін алыптастыруа шешуші ыпал ететін аламды БА-ты пайдалану жне дамыту.

e-PR-технологияларын, яни, интернeT-PR-технологияларын пайдалану: веб-сайттар, антисайттар, электронды таратылымдар, жаымсыз апаратты Интернет арылы тарату, БА-та аты- жні жо интернет-басылыма сілтеме жасап, жалан немесе жаымсыз апарат тарату жне т.б.

азастанда жртшылыпен байланыс зіндік жйе, леуметтік институт ретінде алыптасу стінде. кіметтік жне бизнестік рылымдарды PR ызметтері жмыс істеуде. азастанды PR агенттіктеріні саны се тсуде. Р Жртшылыпен байланыс жніндегі лтты ассоциациясы жне азастан PR ксіпойларыны «PR-шы» клубы сияты алашы оамды бірлестіктер пайда болды.азастан Республикасыны жртшылыпен байланыс жніндегі ассоциациясы (ЖБА) PR нарыында ксіби ызмет крсететін бірнеше компанияны бастамасы бойынша 2001 жылы рылды. ЖБА-ны рылтайшы-мшелері зады тлалар болып табылады. азіргі тада ЖБА мшелері атарына «BRIF Research Group» леуметтік жне маркетингтік зерттеулер агенттігі, азастан Баспасз клубы, «Ренессанс» коммуникативтік менеджмент агенттігі, лтты баспасз клубы, «Имидж-Партнер» коммуникациялы тобы, «Медиа-Систем» агенттігі, «PR-Management Company» агенттігі кіреді.ЖБА-ны негізгі миссиясы-азастанда ксіби PR индустриясын алыптастырып, дамыту. з іс-рекеті арылы ЖБА азастанда азаматты оамны орнау дерісіне араласатын болады. Жарылы масаттарына ЖБА мынадай дістермен ол жеткізеді: азастанны PR агенттіктері, сондай-а корпоративтік PR-мамандары арасындаы арым-атынастарды дамыту; ксіби этика стандарттарын енгізу; жоары оу орындарымен жне мемлекетпен зара бйаланыста болу; халыаралы ынтыматасты; сала мдделерін БА-та жне мемлекеттік органдарда олдау; елімізді PR мамандарыны біліктілігін арттыруа жрдемдесу; сала мдделерін орай отырып, азастанны бизнес-ауымдастыымен арым-атынас жасау; саланы имиджін арттыруа жрдемдесу.
ЖБА сияты ассоциациялар лемні зге елдерінде бірнеше ондаан жыл бойы жмыс істеп келеді. аз трып, алыптасанына 15 жылдай ана болан азастанны PR нарыы ксіби дегейге ктерілді. Ассоциация мшелері 2008 жылы 17 маусымдаы жалпы жиналысында азастан Республикасыны жртшылыпен байланыс саласындаы ксіби жне этикалы принциптер кодексін абылдады. Кодекс масаты – жртшылыпен байланыс нарыыны негізгі ойыншылары стануа міндетті наты этикалы жне ксіби бадарларды белгілеу.
Еліміздегі жртшылыпен байланыс мамандарыны саны бес мынан асып жыылады. Яни, баралы апарат ралдарыны, мемлекеттік жне оамды йымдарды кілдерімен ксіби трыда жмыс істей алатын кадрлара деген сраныс бар.
Жртшылыпен байланыс саласы бізді елімізде соы 15 жылда ызу дамып келеді. Осы саладаы жоары білімні болуы лемні барлы дамыан елдері шін зады былыс болып табылады.
Бгінгі тада л-Фараби атындаы аза лтты университетінде, Т.Рыслов атындаы аза экономикалы университетінде, Абылай хан атындаы аза халыаралы атынастар жне лем тілдері университетінде, Халыаралы бизнес университетінде (UIB) оаммен байланыс мамандыы бойынша сапалы білім беруге ажетті материалды-техникалы база мен ксіби оытушылар рамы бар. азастанда оаммен байланыс бойынша мамандар даярлау жніндегі білім беру бадарламасы сыннан ткен жйеге сйенеді, оан жоары университеттік білім ауымындаы іргелі жалпы білімдік пндер, сондай-а ш негізгі бліктен – жалпыгуманитарлы пндерден, журналистік жне маманды пндерінен тратын, мамандыты білім кешенін тзуге баытталан пндерді оматы тізімі кіреді.
Оуды «жртшылыпен байланыс» мамандыы бойынша тмамдаан тлектер мемлекеттік мекемелерде, ралуан меншік тріндегі ксіпорындар мен оамды йымдарда баспасз хатшысы, жртшылыпен байланыс жніндегі кеесші болып жмыс істей алады. Іскерлігін крсете білген алыр жастарды арасында мекемені бірінші басшысыны орынбасары сияты биік лауазыма жеткендер де бар.
Осы маманды бойынша білімін тередеткен тлектер елімізді жаымды инновациялы бет-бейнесін алыптастыру саласында жмыс істеу ммкіндігіне ие болады. Бл, сіресе, елімізді экономикалы леуетіні артуымен тікелей байланысты. Елбасы жоары дамыан 50 ел атарына осылу міндетін ала ойып отыран азіргі тада елімізді бсекелестік артышылытарын лемдік дегейде насихаттай білуді маызы арта тсуде.

азастандаы азіргі оаммен байланыс негізінен 4 салада дамып келеді.Олар:кіметтік PR,саяси PR,коммерциялы PR, PR туралы білім беру саласы.

кіметтік пиар.Бізді елімізде оаммен байланысты батысты лгілері 1991 жылдан бастап пайда бола бастады.Белгілі журналист С.Матаев мемлекет басшысыны алашы баспасз хатшысы болып таайындалды.Кейіннен ол лтты баспасз клубын ашты.Оны бгінде Астана,Шымкент,Атбе алаларында филиалдары бар1995-1997 жылдары премьер-министрді баспасз хатшысы ызметін атаран .осанов бізді елімізде бірінші рет кімет басшысыны баспасз хатшысы андай болуы керек екенін з ісімен танытты.Ел кіметі соы 4-5 жылда оаммен байланысты ажеттігін сезіне бастаандыын «Р Мдениет,апарат жне оамды келісім министрлігі» атауынан-а кре аламыз.Мндай басарма-блімдер облысты жне алалы кімшіліктерде кездеседі.Біра кінішке орай ,ол кімшіліктердегі оаммен байланыс шін жауап беретін ызметкерлер зіні ызметтік функциясын айын тсінбейді.Себебі,оларды арнаулы ксіби білімі жо.

азастан Республикасыны Парламентіні ос палатасындаы баспасз ызметіні штатында 3-4 адам ана жмыс істейді.Олар здеріні бкіл ызметі депутаттарды брифингтері мен баспасз мслихаттарын йымдастырып берумен ,сондай-а ірі баралы апарат ралдарыны кілдерін акредитациялы тіркеуге алып,олара алдаы кні аралатын за жобалары мен шаын пресс-релиздер таратумен шектеледі деп есептейді.Ал парламент жмысы туралы оамды пікірді жинау,талдау,болжау жасау ызметтерін баса блімдер атаруа тиіс деп ойлайды.

Саяси пиар.оаммен байланысты дамуына ерекше лес осатын саяси кезе ол-сайлау науаны.Бізді елімізде 1999 жылы 10 атарда ткен Р Президентіні сайлауы кезінде ана пиар технологиялар кеінен пайдаланылды.сіресе сайлау науаныны арсаындаы президенттікке міткерлерді баспасз бетіндегі саяси тартыстарды кпшілікті кілінде айтулы саяси-шоу ретінде есте алды.Мысалы,ани асымлыны КТК телеарнасындаы саяси ойыны ерекше рі стті шыан.

Парламенттік сайлауларды ішінде 1994 жылы сайлауды мамандар азастан тарихындаы алаш рет наыз бсекелестік жадайында ткен депутатты сайлау деп баалады.Біра ол кезде 1999 жылы ткен парламенттік сайлаудаыдай пиар технологияларын білместіктен пайдаланылмааны мамандара тсінікті.1999 жылы депутаттар сайлауында бірнеше саяси пртиялар здеріні имиджін БА арылы серлі трде жасай алды.сіресе,жаадан рылан Азаматты партиясы оаммен байланысты шетелдік лгілерін сауатты трде пайдалана білді.

Бір кініштісі,бл сайлаулара саяси кеесші ретінде Ресейді жне жекелеген батыс елдеріні имиджмейкерлері ана тартылды.Ал отанды сайлау кеесшілеріні ызметі ойдаыдай пайдаланылан жо.Егер бізде ксіби мамандарды дайындалмаанын ескерсек,бл тсінікті де.Содан кейін,кптеген депутаттыа міткерлерді пиар мамандарыны ызметін ажетсінбегенін де айта кету керек.Депутаттыа міткерлер сайлау технологияларына емес,жоары билікті зіне сайлау науанында олдау крсету туралы удесіне кбірек сенетін крінеді.Яни,бізде демократиялы сайлау діс-тсілдерінен грі брыны кімшілік-міршілдік тсілдер лі кнге дейін орын алып келеді.

Саяси пиар бізді елімізде 2001 жылды азан-арашасынан бастап 2002 жылды суір-мамыр айларына дейін созылан кіметтік дадарыс кезінде апаратты соыс нысанында айын крініс тапты.

Коммерциялы мекемелердегі PR-а тоталатын болса,мнда да зіндік ерешеліктеріміз бар.Мселен,1990-шы жылдарды басында азастанда жарнама нарыы арынды трде дамыды,туелсіз баралы апарат ралдары пайда болды,жарнама німін ндірушілер кбейді.Осыан орай,жарнама мен пиар тыыз байланыста арастырылды,екуі бір деген маынада ынылатын болды.Сол тсінік лі кнге дейін ксіпкерлерді санасында біржола алыптасып аландай.Кптеген жарнама агенттіктері здерін рі пиар агенттігі деп таныстырады.Ірі компаниялар мен фирмаларды жарнама блімдері оаммен байланыс ызметін оса атарады.Осыдан болу керек «жай жарнама»жне «саяси жарнама»деген ымдар алыптасан.

Жалпы аланда,шетелді инвестор компаниялары болмаса,отанды акционерлік оамдар мен фирмалар нерксіп,сауда жне ызмет крсету салаларында оаммен байланыс ызметін ойдаыдай пайдаланып отырмааны байалады.

PR туралы білім беру саласы.азастанда пиарды алыптасуы шін мына 3 аспект те маызды:

-Оу-аарту ызметі;

-PRДамуы мекемені басару ісіндегі аса маызды рамдас блігі ретінде арастырылуы;

-PR Технологияларыны да жне ызметіні де сапасыны артуы.

Осыларды ішінде ерекше атап тетін ыры,бл-пиар туралы білім беру саласы.азастанны жоары оу орнындарындаы пиар жніндегі оытушылар кадрын дайындамай трып,нары дамуы табысты болады деп кту ммкін емс.Білікті маман дайындау-бл бізді проблемаларымызыды о шешім табуына жасалатын е басты адам.

Пиар пнін оыту л-Фараби атындаы азУ-ні халыаралы журналистика кафедрасыны студенттеріне 1997-1998 оу жылынан бастап ола алынды.2000-2001 оу жылы «оаммен байланыс»жеке маманды ретінде оу бадарламасына енгізілді.Осы мамандыты негізінде бізді факультетімізде 2001-2002 оу жылыны басында «БА менеджменті жне жарнама»деп аталатын жаа кафедра ашылды.Журналистика факультеті аталмыш жаа маманды бойынша екі рет оуа талапкерлерді абылдады.Брын 1990 жылдарды басында бл маманды азастанда КИМЭП-те ана дайындалатын.1998 жылдан бастап Алматы менеджмент мектебінде де оытылатын болды.

Оу ісіндегі е басты мселе-практик-оытушыларды аздыы.Екінші-оулы мселесі.Бізде азастан жадайына байланысты жазылан бірде-бір оулы жо.Сонымен оса біз,студенттер мен оытушылар ауымы оу процесіне атысты материалдарды орыс тілінен аза тіліне аударып оуа мжбрміз.Біра бл жаын болашаты еншісіндегі іс деп ойлаймын.

PR ылымы туралы сз етсек,онда сайлау технологияларына атысты саясаттану ылымы бойынша бірнеше кандидатты ебектер оралды.2001 жылы белгілі саясаткер Е.К.Ертысбаев докторлы ебек жазды.азМУ-ді доценті Л.Ф.Адилова елімізді танымал саясаткерлеріні имиджін зерттеп жр.Саясаттану ылымдарыны докторы .Ж.Ибраева БА жне пиар байланысы жнінде ізденіс жасауда.

азастан пиары Ресейді оаммен байланысынан бірнеше жыла артта алып келеді.1991 жылы Ресейді оаммен байланыс жніндегі ассоциациясы рылан.Мндай йым бізде 1998 жылды басында пайда болды.Оны зінде бл йым еліміздегі президенттік сайлау арсаында бір-а рет ылыми конференция йымдастырды да,содан кейін із-тссіз жо болып кетті.Сол кезде біратар отанды пиар-агенттіктер бой крсетті.Оларды атарында Гиллер институтын, «SR» оаммен байланыс жніндегі агенттігін , «Ренессенс» консалтингтік агенттіктерін атап туге болады.

Ресейді жоары оу орындарында «оаммен байланыс» мамандыы 1995 жылы ашылан.Бгінде ол елді 40 шаты жоары оу орындарында аталмыш мамандарды дайындауда.1997 жылы «Советник» атты журнал ашылан.Бізде «Технология управления»журналы 2001 жылы жары крді.Оны зін таза оаммен байланыс саласына арналан басылым деп атауа келмейді жне осы журналды кпшілік лі кнге дейін біле бермейді .оаммен байланыс саласындаы келесіздіктер мнымен бітпейді:сайлау алдындаы науандар кезінде отанды саясаткерлер ресейлік немесе украиналы рылымдарды ызметіне жгінеді екен,бл з кезегінде отанды пиар ндірісіні нашар дамыанын немесе осы ымны бізід елімізде лі де болса алыптаса алмай жатанын крсетеді.

атынасу, тілдесу (communication) — атысушыны екеуіне де апаратты тсініктілік шарты орындалан кезде бір атысушыдан екінші атысушыа апаратты жеткізуді екі жаты процесі; екі немесе одан да кп адамдарды леуметтік-психологиялы зара рекет ету процесі.

Коммуникация (лат. communication байланысамын, катынасамын) (катысым) — адамдарды танымдык-ебек процесінде катынас жасау, пікір алысу, ой блісу — оларды бір-бірімен рекет жасауыны айрыша формасы болып табылады. Адамзатты коммуникацияны хайуанаттар коммуникациянан басты ерекшелігі — оны тіл арылы жзеге асырылатындыында.

Коммуникация коммуникативтік актілерден кралады, пікір айтушылар, оны тсіндірушілер коммуниканттар деп аталады. Коммуникация шін тілдік катысымнан баса , бет-ол кимылы, семиотика жйесіне жататын музыка ноталары, ойын ережелері, Морзе ліппесі, ЭЕМ бадарламалары, математика, техника саласына атысты кибернетика, компьютер жйесі пайдаланылады.

Сйлеу аркылы адамдар зара еркін тсінісе алады. Коммуникациялы кызметте тіл танымды-белгілік мнге ие болып, адамды леуметтік тла дрежесіне ктерудін маызды тірегіне айналады. Тек жеке тлаларды емес, оам мен оам мшелеріні арасын байланыстыратын ызметінін арасында Коммуникация оамны калыптасуына айрыша ыпал етеді.

Коммутация — тілді екі табасыны — тілдік табанын крінісі мен мазмныны сйкестігінен туатын атынас. "Коммуникация" ымын глоссематикада тіл табалары арасындаы парадигматикалык атынасты анытау шін, 1935 ж. Л. Ельмслев (Дания) енгізген. Ол шаын тіл элементтерін крінісі мен мазмны жаынан ерекшелеп крсету шін Коммуникациялык тест жасаан. Мысалы: заттын сандык млшерін білдіретін моль-ноль, ноль-нуль сздері крінісі жаынан роль-руль сиякты бір-бірінен ерекше. Бірак олар мазмны жаынан р-трлі катынаста: моль-ноль, роль-руль жп сздері крінісі мен мазмн сйкестігі жаынан бір-бірімен Коммуникациялы катынаста, ал ноль-нуль жбы—тек бір танбанын варианттары ана, онда Коммуникациялы катынас Ж°К. Коммуникациялык тест тілдік танбалардын крінісі мен мазмнын аныктау масатында тілдік талдаудын барлык дегейіндеде (мыс. синкретизм (к.) былыстарында) олданылады.

Коммуникация — "Мен"-ні зін басадан табуына кмектесетін, арым-атынасты білдіретін философияны категориясы. К.Ясперсті экзистенциализмінде, сондай-а казіргі француз персонализмінде мейлінше толы крініс тапты. Тарихи жаынан коммуникация туралы ілім аартушылыа арай рлейтін оамды шарт доктринасына арама-арсы алыптасты. Коммуникация теориясын жатаушылар (К.Ясперс, Б.Больнов, Э.Мунье) негізінен аланда оамды шарт дегеніміз контракт, мміле деп атап крсетеді, бл ммілеге атынасушылар екі жака бірдей міндеттемелермен шектелген: олар бір-бірін осы міндеттемелерге сай, яни абстрактілі, бейнесіз трде ынады. Шарт дегеніміз — адамдарды іс жзіндегі бытыраылыында жатан байланыс. Ал коммуникация шарта арама-арсы, саналы трде орнатылатын зара туелділік ретінде арастырылады. "Контрактыны орнына жанасым" (Ф.Кауфман). Коммуникация орнатуды ралы пікір-сайыс деп жария етті.

Коммуникациялы жйе, байланыс жйесі

Коммуникациялы жйе, байланыс жйесі (коммуникационная система, система связц; commu-nications system) — мліметтерді жеткізу кешенін райтын аппаратты ралдарды, программалы жасатамаларды жне сол мліметтерді жеткізу арналарыны бірлестігі.

Коммуникациялы модуль

Коммуникацйялы модуль (коммуникационный модуль; communication module) — апаратты бадарлауды жне апаратты арналарды басаруды жасатайтын есептеу желісіні логикалы элементі.

Коммуникациялы сервер

Коммуникациялы сервер (коммуникационный сервер; communications server) — терминал, компьютер жне принтер сияты рылылардын желіге осылуын жеке коммуникациялы хаттамасыз-а іске асыратын, байланыса сйкес программалы жасатамамен амтамасыз етілгей компьютер. Жергілікті желілерде — жмыс станцияларыны лкен электронды есептеу машина- ларына, модемдерге, факс-модемдерге жне баса рылылара атынас руын амтамасыз ететін компьютер де осылай аталады.

Коммуникациялы хаттама

Коммуникациялы хаттама (коммуникационный протокол; communications protocol) — ыса мерзімде стандартгы пішімді пайдаланып, мліметгерді желіні бір торабынан (тйінінен) екіншісіне жеткізуді атаратын ммкіндіктер (спецификациялар) жиыны.

Коммуникациялы программа

Коммуникациялы программа (коммуникационная программа; Communications program'(software) — компьютер мен модемні баса компьютермен жне модеммен атынас руына ммкіндік беретін олданбалы программа. Ол компьютерлер арасындаы байланыс тзілімін йымдастыратын телефон нмірлерін жадында сатап, оларды автоматты трде теруді жзеге асырып, жалпы атынас руды оайлатады. Байланыс орнатылан сон, бл программа келіп тскен мліметтерді дискіде сатап, ажетті файлдарды дискіден рі карай i жнелтеді. Байланыс параметрлерін алаш - орнату кезінде осы компьютердегі модем сипатгамаларына сйкес бейімделеді.

«Коммуникация» терминін саясаттану ылымында саяси контексте алаш рет ХХ . басында олданыса енгізген зерттеушілерді бірі –Ф. Ратцелді айтуынша, «саяси атынаста апаратты тарату барлы коммуникациялы ызметті е маыздысы саналады. Дегенмен коммуникация термині ке маынасында сз, ишара, бейне жне баса да материалды тасымалдаушылара тсірілген нышандар арылы адамнан адама апарат берілуі деп саналады. Коммуникация саяси ыпал етуді символикалы та, визуалды та ралы ретінде ежелден оаммен бірге пайда болып, дамып келе жатыр.

Коммуникацияны негізгі функциясыны зі танымды ызмет атару болып саналады. Ол оамды-саяси мірді байланыстыратын, баыттайтын жне инновациялайтын адам ызметінен, саяси тасымалдаушыны трлі тсілдерінен, коммуникациялы процестерден тыс саясат мір сре алмайды. Кез-келген пнаралы зерттеу сияты саяси коммуникативистикада бгінде коммуникация теориясы, психологиясы мен социологиясы сияты аралас пндерге тн ымдар мен тсініктерді ауымды жйесі олданылады. Саяси коммуникативистиканы біратар теориялары жекелеген индивидтер дегейінде арастырылады, сіресе, хабарлама тарату нтижесінде сендіру ыпалына атысты рекеттерді атауа болады.

«Коммуникация» ымы (латынны «communicare» - байланыстыру, біріктіру деген сзінен) апаратты алу, деу, жеткізу жне сатау процестеріні жиынтыы болып табылады. Бл процестерді жекебасты-трмысты дегейден аламды-леуметтік дегейге дейінгі ауымда арастыруа болады.

Ресейді жртшылыпен байланыс саласындаы ылыми мектебіні негізін алаушыларды бірі – М.А. Шишкина жртшылыпен байланыс «леуметтік субъектіні з жртшылыымен тиімді коммуникация жйесін алыптастыруа баытталан» деп есептейді. Белгілі батыс алымдары С.М.Катлип, А.Х. Сентер, Г.М. Брум: «Паблик рилейшнз дегеніміз йым мен жртшылы арасындаы зара тиімді байланыстарды орнатуа немесе олдап

отыруа жрдемдесетін басару функциясы, йымны табыса жетуі немесе стсіздікке шырауы кбіне осы функцияны дрыс яки брыс атарылуына байланысты болады» - деген анытама сынады.

Украйынды PR теоретигі В.Г. Королько: «Басару ретінде апаратты сылтау-себеп пен апарат туындату процесін, сондай-а олайлы оамды пікірді масатты трде алыптастыру шін коммникация ралдары арылы дайын апаратты німді таратуды тсінетін болса, паблик рилейшнз дегеніміз – апаратты (соны ішінде луметтік апаратты) басаруды арнайы жйесі болып табылады» - деп жазады.

Саяси коммуникация - саяси субъектілерді апарат алмасу мен тікелей атынасыны, ой-идеялармен, мліметтермен блісу негізіндегі зара арым-атынас рдісі; андай да бір саяси мазмнды бір санадан екінші санаа белгілеу, андай да бір материалдар кмегімен немесе виртуалды трде беру; саяси рылым мен ондаы байланыстырушы ызметті орындауды білдіретін саяси рдіс; коммуникаторды саяси масаттарына ол жеткізу шін адамдарды мінез-лы мен саяси санасын згертуге мтылатын ерекше апаратты-психологиялы ыпал ету.

Саяси коммуникация саяси субъектілерді зара арым-атынас рдісіндегі жолдары, ралдары мен тсілдерін білдіреді. Саяси коммуникация жолдары адамдарды психологиялы ажеттілігі араласуына сйене отырып, кез келген саяси жйені зін-зі йымдастыруы мен тратылы ажеттілігін амтамасыз етеді. Саяси психологиялы трыдан, араласуды сан алуан трлері мен тетіктері негізінде жіктеледі:

жеке тла ішіндегі саяси коммуникация;

жеке тлалар арасындаы саяси коммуникация;

топ ішіндегі саяси коммуникация;

топ аралы саяси коммуникация;

баралы саяси коммуникация.

Жеке тла ішіндегі саяси коммуникация арапайым зіндік білім алудан крініс табады. Бл - газет оу, теледидар кру, радиодан бадарламалар тыдау, т.б.

Жеке тлалар арасындаы саяси коммуникация біріккен ызметте ріптестерді бар екенін білдіреді. Бір ріптес коммуникатор ызметін орындаса, аландар коммуникация объектісі болады.

Топ ішіндегі саяси коммуникация негізгі ызметтерді наты блінуін білдіреді. Мысалы, топ болып саяси апаратты тындау, партиялы жиналыс, т.б. Барлыында коммуникатор, аудитория жне оларды арасындаы арым-атынас рдістерінен трады.

Топ аралы саяси коммуникация р трлі топтар арасындаы формальды жне формальды емес араласу тсілдерін білдіреді. Формальды вариантта даулы мселені шешу масатындаы арнайы йымдастырылан келіссздер. Формальды емес вариантта топтар арасындаы атынастарды бекітуге баытталан белсенді зара арым-атынас.

Баралы саяси коммуникация баралы сана мен мінез-лыа ыпал ету ралы. Ол арнайы баралы апарат ралдарымен жне арнайы задармен жзеге асырылады. Оан саяси жарнама, саяси гіт-насихат жатады.

Паблик рилейшнз (publіc relatіons – кпшілікпен арым-атынас) – мемлекеттікжне оамды йымдар мен леуметтік рылымдар арасындаы арым-атынастар жйесі; оаммен байланыстарды жаа ксіпкерлік салласы; оаммен йымдар арасындаы зара тсінушілікке ол жеткізуге баытталан ызметНегізгі міндеттері:
- Баспасз ызметі жмысыны меди-жоспарын жасап, жзеге асыру;
- БА кілдеріні тжірибелік жмыстарына кмектесу, керекті апаратпен амтамасыз ету; БА-а пресс-релиз дайындау;
- БА шін аудио-, видеороликтер даярлау;
- БА шін маала, шолу, сілтеме дайындау;
- Университет басшылыымен схбат йымдастырып, ткізу;
- Фототсірілім жасау жне жоары сапалы фотонім дайындау, фотоархив жасау;
- «Университет тынысы» газетін дайындап, баспадан шыару;
- Ксіби йымдармен, кіметтік емес йымдармен арым-атынас орнату;
- Университетті http://tarsu.kz// ресми сайтына, апаратты таблоа апарат енгізу;
- Университет йымдастыран іс-шаралады фототсіріліммен амтамасыз ету;
- Ай сайын алалы, облысты, республикалы БА-а мониторинг жасау;
- Университетті жаымды имиджін алыптастыру баытындаы саясатты жзеге асыру

Коммуникация – латын тілінен аударанда, «арым-атынас орнату, байланыс жасау, бір-бірімен араласу» деген маына береді. Коммуникация оамны кез келген саласында кездеседі. Тіпті мектепте малім мен мен оушыны байланыса тсуін де осыан мысал етуге болады.ХХ асырда философтар коммуникацияны оамды дамуа сер ететін бірден бір кш деп тсіндірді. Осыны негізінде ылымда «леуметтік коммуникация» термині пайда болды. Коммуникация ымы дами келе, білім, техника, саясат салаларында кеінен олданыла бастады. Білім салаларындаы институттарды бір-бірімен атынасы, екі елді дипломатия орнатып, саяси ммілеге келуі де коммуникация рылымын кеейте тсті.Ауызша жне жазбаша сйлеу тіліні ара атынасы ымды дегейде крделі бір сипата ие. Ол дегей адамзат пен оам арасындаы байланысты крсетеді. Ауызша жне жазбаша сйлеу тіліні анытамасы арым-атынас категориясы трысынан сипатталады. арым-атынас категориясын оамдаы субъектілерді (кластар, топтар жне тлалар) іс-рекетімен байланысыны мытап орын алыуымен тсіндіруге болады, оамдаы субъектілерді ызметіні, тжірибесіні, абілетіні, апаратты, білімділігіні жне іс-рекетті нтижесіні алмаса олданылуы; тланы жне дамуы мен алыптасуы тікелей жалпы оамдаы керекті жадаяттара байланысты. Ауызша жне жазба категориялары болмаса арым-атынас жйесі толы іске аспайды. Осыан байланысты арым-атынас жйесін екіге бліп арастыруа болады. Бірінші арым-атынас типі – контактілі, екіншісі – дистантілі. Бл арым-атынас трлеріні зіндік ерекшеліктері мен айырмашылытары бар. Айталы, контактілі атынаста сйлеушілер тікелей уаыт режімінде байланысады, сйлеуші мен тыдаушы зара ым, ираша, интонация арылы да тсінесе береді. Ал дистантілі атынаста сйлеушілер атар трмайды, оларды арасында белгілі бір кеістік болуы ммкін. Мселен, телефон арылы байланыста адамдар бір уаытта сйлескенімен, аралары алыс болуымен ерекшеленеді. Сол сияты хат, трлі мтіндер арылы байланысу да дистантілі атынаса жатады. Радиода, теледидарда, интернетте бл атынас жйелері алмасып олданылады.

арым-атынас туралы тсінік. арым-атынасты типтері, кріну формалары. арым-атынасты негізгі асиеттері, жалпы задылытары. арым-атынас механизмдері. арым-атынас стильдері жне тсілдері. арым-атынасты коммуникациялы жаыны сипаттамасы. арым-атынасты перцепциялы жаыны сипаттамасы. арым-атынасты интеративтік жаыны сипаттамасы. арым-атынасты ызметтері. Императивтік арым-атынас, манипуляциялы арым-атынас, диалогты арым-атынас. Жеке адам жне арым-атынас. арым-атынас мдениеті. Коммуникабельдік. арым- атынас тсе білу – педагогты жеке басыны ерекшелігі. арым-атынаса ойылатын талаптар. арым-атынаса тсе алу тренингі. леуметтік-психологиялы тренинг. Адамдар атынасыны жалпы сипаты. атынас жне оны функциялары: байланыстыру, прагматикалы ызметі; алыптастыру, дамыту ызметі; растау ызметі; тлааралы эмоциялы атынастарды йымдастыру мен тіректеу ызметі; тлаішіндік ызмет.Жеке адамдар арасындаы атынасты трлері: императивтік, манипуляциялы, диалогты, рухани, іскерлік, формальды-рлдік арым-атынастар.атынас тсілдері: тіл, жест, мимика, пантомимика, интонация (сз ыраы). арым-атынаса атысты ымдара сипаттама. Коммуникабельді, коммуникативтік хабардарлы, коммуникация жне т.б. арым-атынас стратегиялары жне тактикалары. атынас формалары: тікелей ортатасу, жанама ортатасу, тлааралы ортатасу, баралы ортатасу, персонаралы ортатасу, рлдік ортатасу.

Психология ылымындаы «арым-атынас» жне «іс-рекет» категорияларыны атынасы. арым-атынас мазмны жне рылымы. Адамдарды арым-атынас формаларыны ртрлілігі жне оларды механизмдері. Коммуникативтік процесті рылысы. Коммуникацияны трлері. Коммуникацияны тсілдері жне шарттары. Коммуникацияны сздік жне сздік емес блшектері. Белгілерді паралингвистикалы жне экстралингвистикалы жйелері. Апаратты кодефикациялануы. арым-атынас дадыларыны дамуын леуметтік психологиялы дістермен зерттеу. Адамдар арасындаы коммуникативтік процесті ерекшеліктері. «озалыс» барысындаы хабарды дамуы мен артуы коммуникативтік процестегі серіктеріні белсенділік позициясы хабарды маыналы интерпретациясы, коммуникация трлері. Тілдік тртіпті рылымы. Тілдік арым-атынасты леуметтік-психологиялы задылытарын тсіну. Тезаурус тсінігі. Коммуникативтік барьерді типі. Тілдік сана мселесі жне жеке адамны зіндік сана-сезімі. Тест леуметтік пні ретінде: рылу задылытары, абылдау механизмі, интерпретациялы тсіл. Тілдік сереотип жне тілдік этикет. Тілдік ережелерді орны. Вербалды емес коммуникация тсінігі. Вербалды емес тртіпті негізгі рылымына жалпы мінездеме (мимика, жест, поза, кзбен контактыа келу, жріс-трыс) коммуникативті процесті факторы ретінде. арым-атынасты кеістік, уаыт барысында йымдастыру. Вербалды емес коммуникативтік топты ішіндегі атынасты жне бір-біріне сер етудегі ерекше крсеткіш.

Жеке тла ішіндегі саяси коммуникация арапайым зіндік білім алудан крініс табады. Бл - газет оу, теледидар кру, радиодан бадарламалар тыдау, т.б. Жеке тлалар арасындаы саяси коммуникация біріккен ызметте ріптестерді бар екенін білдіреді. Бір ріптес коммуникатор ызметін орындаса, аландар коммуникация объектісі болады.

Маркетингтік коммуникация

Маркетингтіктегі коммуникациялы саясат тсінігі мен трлері, процесі туралы азаша реферат.

Маркетингтіктегі коммуникация – ттынушылара ыпал ету масатында тауарлар мен крсетілетін ызметтерге сранысты алыптастыру мен ынталандыруа баытталан шаралар жйесі. Экономикалы дебиеттерде маркетингтік коммуникация ымыны “тауарды жылжыту” деген синонимі жиі кездеседі.

- Жарнама

- ткізуді ынталандыру

- Жеке сату

- оаммен байланыс

- Тікелей маркетинг (азіргі жадайда тікелей маркетинг тауарларды арнасы ретінде жеке маынаа ие болып отыр)

Тауарды сырт пішіні, оны трі, тсі, буып-тюі, орауы да коммуникациялы ызмет атаруы ммкін.

Коммуникацияларды жеке жне жеке емес арналары бар. Жеке коммуникация арнасы (немесе дапырт арнасы) – бл адамдарды жзбе-жз, телефон жне хат алысу арылы зара атынасуы. Мндай арнадаы атынастар кеес берушілер, достар, ріптестер, кршілер арылы жреді. ымбат тауарларды сатып алу кезінде осындай арнаны маызы зор. Жеке емес коммуникация арнасына БА арылы таратылатын хабарлар жне арнайы шаралар (баспасз-конференциясы, таныстыру рсімі жне т.б.) жатады. Осы екі кезедік коммуникация процесінде лидерді пікірі маызды рл атарады, сондытан да жарнаманы солара баыттау керек. Тиімді маркетингтік коммуникацияны ру шін масатты аудиторияны, сонымен атар ттынушыларды біліктілігі мен тжірибесін білу ажет. Мамандар андай аудиторияны ызытыру ажеттілігін жне ондаы ттынушыларды реакциясын біліп отыруы керек. Тауарды нарыта жылжытуа блінген аражат аныталаннан кейін фирма оны жылжыту нысандарына алай блу керектігін шешіп, кешенді бадарлама жасауы тиіс. Жылжытуды трлі нысандарын тадауа тауарды трі, жылжыту стратегиясы, сатып алушыны сатып алуа дайынды дегейі, тауарды мірлік цикліні кезедері сер етеді. Ттыну тауарларын жылжытуды е тиімді трі – жарнама болып табылады, содан кейін ткізуді ынталандыру, дербес сату, паблик рилейшнз, тікелей маркетинг орын алады. Ал ндіріс тауарлары шін е маыздысы – дербес сату, содан со ткізуді ынталандыру, жарнама, паблик рилейшнз. Жылжыту бадарламасыны стратегиясы компанияны ала озау (Push strategy) жне ттынушыларды тарту стратегияларын тадауымен байланысты. Ала озау стратегиясы — тауарларды ткізу арналары мен тпкі ттынушылара жеткізуге баытталан. Ттынушыларды йіру стратегиясы тпкі ттынушыларды апаратпен амтамасыз етуді, ынталандыру жне йіруді масат етеді. Ттынушыларды тауар туралы малматы мен білімін арттыруда жарнама мен паблик рилейшнз е басты рл атарады, ал оларды таламдары мен иланымдарына жеке сату мен ткізуді ынталандыру ыпалын кбірек тигізеді. Тауарды нарыа шыару кезеіндегі жылжытуды е тиімді ралдары – жарнама мен PR, екі нысан да су кезеінде маыздылыын жоалтпайды. ТЦ-ті кемелденген кезеінде ткізуді ынталандыруа кп мн беріліп, ал жарнама тауар туралы ойды еске салатындай болу керек. ТЦ-ті лдырау кезеінде жарнамаа кететін шыындар тмендеп, фирма німді ткізу шін ттынушыларды ынталандыру шараларына жгінеді. Соы жылдары коммуникацияны дамуында кейбір згерістер болып тті. азіргі тада маркетологтар жаппай сатып алушылара бейімделуін тотатып, жеке сегменттер мен ттынушылар топтарына баытталан тар клемді, бір жаты маркетингтік бадарламалар жасауда. Жаппай маркетингтен оны мамандандырылан тріне ауысуы баралы апарат ралдарындаы жаа буынны – Web-паратар жне Интернет сияты компьютерлік ызмет крсетуді туындауына алып келді. азіргі ттынушылар компаниялар туралы мол апаратпен амтамасыз етілген. р трлі арналардан келіп тсетін апараттар бір-біріне арама-айшы болмауы керек, йткені ол ттынушыны кілінде кдік тудыруы ммкін. Сондытан маркетологтар зі арналарыны ызметін йлестіре білуі ажет..