Портфолионы трлері
Портфолионы р трі бар, оларды райсысы оытуда жне баалауда бадарламаны бiр блiгi сияты натылы масаттара ызмет крсете алады. Портфолио трлерiні тменде келтiрiлген тiзiмi ылыми дебиетте жиi берiледi:
§ жатты немесе «жмысты» портфолио: Ол натылы мерзiм iшiндегі iрiктеп алынан жмыстарды жинатайды жне жоспарланан нтижелеріне арап оушыны табыстарыны згерiсiн крсетедi. жатты портфолио барлы мидаы жазылан идеялардан, жобалардан жне оушыны толы бiтiрiлген жмыстарын амтиды (презентация, шыарма, эссе таы сол сиятылар). Портфолио материалдары наты бір бiлiм беретiн масаттара баытталанда ана маыналы болып алыптасады. Портфолиоа кштi жне лсiз жмыстар да кiре алады.
§ Портфолио процесі: Мндай портфолио барлы трыларды немесе оытудаы процесстi фазасын жаттайды. Бл портфолио трі барлы оу процесін жаттауа келгенде те пайдалы. Ол оушыны бойына сiiрген натылы бiлiмін немесе дадыларын жне негiзгi дегейден жоары дегейге ала басуын крсете алады. «Портфолио процесі» оушыны рефлексиясын оу туралы процеске кшейтедi. Мндай портфолио ойлау кнделiктерiні, жазылан идеяларды жне таы баса оушы рефлексиясыны олданылуын ескередi.
§ Демонстрациялы (крсетпелі) портфолио. Бл портфолио трі суммативті баалауда те кп олданылады. Ол малім мен оушыларды тадап алан жасы жмыстарынан трады. Тек ана толы аяталан жмыстар осы портфолио тріне кiредi. Бл портфолио трін кбінесе крнекiлiк ралдарымен толытырады: фотосурет, бейнежазбалармен, компьютер арылы есептелген нтижелермен. Демонстрациялы портфолио оушыны андай жмыстарды осы портфолио тріне егізетіні туралы шешім абылдауда жазан ойларынан трады.
Талдау
Талдау (ежелгі грек тілінен «жіктелу») – танысу процесінде наты блікті санамен орындалатын немесе адамны пндік-тжірибелік ызметінде рама бліктерге (заттар, асиеттер немесе заттарды арасындаы атынастар) жіктелуі.
Талдау – бл танысуды логикалы абылдануы, затты санамен жіктелуін (былысты, процессті) бліктерге, элементтерге немесе асиеттерге, яни оларды ажетті жне натылы сапалары мен асиеттерін салыстыру жне біртіндеп зерттеу арылы маызын анытау масатында жасалады.
Оушыларды жмыстарыны нтижесін талдай отырып, малім оушыларды андай мселелерге тотааны туралы млімет алады жне андай адамдара рекет ету керек екенін болжап, орытындылап, мселелерді шешу жолын арастырады. Демек, малiм алан млiметтерді
а) оушыны жеке дегейде,
б) сынып дегейінде
талдауа икемi болуы керек:
Тексеру жмысын алай талдайды?
Формативті баалау дісін олдану - таырыпты оыту кезінде (сабата немесе сабатар топтамасында) тексеру жмыстарын ткізуді йарады. Тексеру жмыстары ойылан масаттар мен міндеттерге байланысты оушыларды жетістіктеріні дегейлерiн крсетедi жне оан сйкес мселелерді бар екенін крсетедi.
Бл маызды!
Мліметтерді жалпылауа арамай, аралы тексеру жмыстарын аланда баалау нтижесін малім жекеше арайды.
Шi мысал.
Оу таырыбы 5 сабаа есептелетіні йарылады. Осыан сйене отырып, малiм 3-4 аралы тексеру жмыстарын ткізуді жоспарлауы керек. рбiр тексеру жмысына сабаты бес минуттай уаытын ала алады.
Тексеру тапсырмасы:
Жазбаша тексеру жмысы (тест) бiрдей крделiлiктегі 5 сратан трады.
Сiз сабата бiрдей крделiлiктегі 5 сратан тратын аралы тексеру жмысын ткiздiiз. Жмысты баалау критерилері тексеру жмысын ткiзуге дейiн оушылара крсетілді. рбiр дрыс жауап оушыа 1 баллды келедi.
Сіз жмыстарды тексердііз жне алан нтижелерді сынылан кестелерге енгізген со, оушыларды жмыстарыны нтижесін крнекті крсететіндей етіп, мселелерді айындап, ары арай шешу жолдарын анытайсыз.
Нтижелер кестесі
№ 7-шi кесте
Сынып_______________Кні_____________Таырыбы____________
| Болмады | 1. Асанов 2. | |
| Жмысты тапсырмады | 1. Усенов 2. | |
| Баа | Баа нормасы (малiм оушыларымен бiрге раан немесе малiм рап, оушылармен талыланан) | Оушыларды саны |
| «1» | дрыс жауаптар – 0-1 | |
| «2» | дрыс жауаптар –2 | |
| «3» | дрыс жауаптар –3 | |
| «4» | дрыс жауаптар –4 | |
| «5» | дрыс жауаптар –5 | |
| Оушылар саны |
3-ші баанны мазмны оушыларды сапалы табыстарыны санды сипаттамасын малiмге сынады.
Бдан рi малiм дрыс емес жауаптарды сратара байланысын крсететін форманы толтырады.
№ 8-шi кесте
| 1 сра | 2 сра | 3 сра | 4 сра | 5 сра | |
| Тапсырманы орындай алмаан оушылар саны |
Алынан мліметтер негізінде малiм келесi адамдарды жасауы тиіс:
1. Сабата болмаан оушылармен жмыс (егер осындайлар болса).
Сабаты босатан оушылара таырыпты мегеруiнi сапасын тексеру шін осы тапсырманы келесi сабаты жоспарына енгiзу.
2. Малiмге жмысты тексеруге бермеген оушылармен жмыс (егер осындайлар болса).
Себебiн біліп жне оушыа аымдаы келесi сабата жмысты тапсыруына ммкіндік беру.
3. Е лкен иыншылытар келтірген сратармен жмыс.
8 - ші кестеде толтырылан млiмет оушылара 4, 5 сратар иыншылы тудыранын крсетедi. Малiм оушылара мселелер тудыран сратарды талдауын жасау керек.
№ 9-шы кесте
| Ммкін мселелер | Мселелердi шешу шiн жоспарланатын адамдар |
| § берілген уаытты жетпеуi | - осымша уаытты ескеру; - тексеру тапсырмасыны клемiн кiшiрейту; - наты жоспарланан уаыта оушыларды белсенді жмысын дамыту масатымен тапсырмаларды ткізуді жаластыру |
| § таырыпты осы блiгiн зерттеу енді ана басталандытан лкен иынды тудырады | - осы сраты бл тексеру жмысына осуа болмайды, оны келесi сабаа жоспарлау ажет |
| § олданылан оыту дiстері осы таырыпты ашу шiн тиiмдi емес болып табылады | - баса оыту дiстердi олдану туралы ойлау немесе аныталан шеберлікті жетілдіруге натылы баытталан осымша тапсырмалар тадау |
| § таырып жеткiлiксiз ашылан | - таырыпты ашылуына осымша уаыт жоспарлау керек |
| § крделiлiк сраты тжырымымен байланысты | - сраты тжырымын айтадан арастыру |
Талдау нтижелерiн олданып, малiм керi байланысты жоспарлайды жне оны жзеге асырады. Талдау келесi сратара жауаптарды iздестiрілуін йарады:
§ осы оушы шiн бл баалау аншалыты тиімді;
§ осы таырыпты оуа оушыны атынасын згерту ммкіндігі (оушыны ынтасын жоарылату);
§ андай тапсырмалар (жаттыулар) оушыны зіне биiк нтижелерге ол жеткiзуге кмектеседi;
§ Оушыны парасатыны жеке трiне сйкес орытынды тапсырмаларды жоспарлап дайындау. Тексеру жмысында берілген – тесттер, портфолио, зерттеу тапсырмаларынан грі оушы баса трдегі тапсырманы сапалыра орындауы ммкін.
2-шi мысал Тексеру тапсырмасы:
з мысалыны негiзiнде бтін санды жйi блшекке кбейтуді толы алгоритмін ру.
Бдан рi оушыны жауабы крсетілген:
§ Мысал: 
§ Шешудi алгоритмі:
1) кбейтуді орындаанда блiмі згермейді;
2) бтiн санды алымына кбейту: 
3) алан рекетті нтижесiн жазып алу: 
.
4) алынан блшекті ысарту: 
. Брыс блшек шыан жадайда аралас сана айналдыру немесе тиiмдi формада жазып алу керек: 
.
Малiм тексеруді жргізу шiн келесi белгiлердi анытайды:
- бтін санны жй блшекке кбейту алгоритмін растыруыны дрыстыын (оушы бл жадайда ш немесе бес адамнан тратын тiзбектi пайдалана алады);
- мысалды растырылуы жне оны дрыс шешiмi.
Сiз жмыстарды тексердiiз жне нтижелердi алдыыз. Сiз сынан формалара нтижелерді (тадау еркі зіізде: баалар немесе белгілер) енгізесіз де, оушыларды жмыстарыны нтижесi арылы ары арайы адамдарды анытап, мселелердi айындап шешуге ммкiндiк аласыз.
Нтижелер кестесі
10-шi кесте
Сынып____________Кні___________Таырыбы_________________
| Болмады | 1. Асанов | |
| Жмысты тапсырмады | 2. сенов | |
| Баа | Баа белгілері (малiм оушыларымен бiрге раан немесе малiм рып, оушылармен талыланан) | Оушыларды саны |
| «1» | 1) алгоритм жаылумен ралан, кп ештее iстелмеген 2) алгоритм рылмаан, мысал жаылумен ралан жне шешiлмеген | |
| «2» | 1) алгоритм рылмаан, мысал ралып, жаылумен шешiлген 2) алгоритм жаылумен, мысал жаылумен рылан жне шешiлген | |
| «3» | 1) алгоритм тсiндiрусiз те ыса ралан. Мысал жаылумен шешiлген 2) алгоритм рылмаан, мысалды шешкенде ателескен 3) алгоритм рылмаан. Мысал ралып дрыс шешiлген | - |
| «4» | 1) алгоритм рылан, мысал дрыс шешiлген 2) алгоритмды руда болмашы ате кеткен 3) мысалды шешкенде болмашы ате кеткен | |
| «5» | алгоритм толы дрыс ралан, мысалды зі рып, дрыс шешкен | |
| Оушылар саны |
Келесi форма кмегiмен малiм оушылар шiн те крделi болып табылатын мселені анытай алады.
№ 11-шi кесте
| 1.Алгоритм ралмаан | 2. Алгоритм жаылумен ралан | 3. Мысал оулытан алынан, шешкенде ателіктер жіберілген | 4.Мысалды зі дайындаан, ателіктер жіберілген | |
| Тапсырманы орындай алмаан оушылар саны |
Бдан ары арай алынан мліметтермен малiм келесi жмыстарды орындайды:
1. Сабата болмаан оушылармен жмыс (егер осындайлар болса).
Сабаты, босатан оушылара осы тапсырманы ткiзудi келесi сабаты жоспарына енгiзу.
2. Малiмге жмысты тексеруге бермеген оушылармен жмыс (егер осындайлар болса).
Себебiн біліп жне оушыа келесi сабата жмысты тапсыруына ммкіндік беру.
3. Е лкен иыншылытар келтірген сратармен жмыс
№ 11-шi кестедегі млiмет оушыларды негiзгi мселелерiн крсетедi.
-3. Мысал оулытан алан, шешуде ателіктер кеткен
- 4. Мысалды зі дайындаан, шешуде ателіктер кеткен
Малiм оушылара мселелер тудыран сратарды талдауын жасау керек.
Малiм тменде крсетiлген форманы (№ 12-шi кесте) толтыруы келесi адамдардан трады: жоспарланан адамдарды iске асыру арылы мселелердi оушылармен талылау арылы шешу болып табылады.
№ 12-шi кесте
| Ммкін мселелер | Мселелерді шешу шін жоспарланан адамдар |
| · | · |
| · | · |
| · | · |
Крсетiлген мысалдардан малiмнi аналитикалы жмысы тптiштелген болып табылады. Малім мселені кре жне баалай білуі, оу процесіне згерістер енгізу масатында шешім абылдай білуі керек.
Малiм талдауткiзу шiн сынылан немесе баса формаларды олдана алады. Малiм талдау нтижелерін пайдаланып, керi байланысты орнауын жоспарлайды жне оны жзеге асырады.
Бл маызды!
Аналитикалы жмысты жргізу формативті баалауда масат емес. Ол оушылармен исынды керi байланысты орнату шiн негізгі кезе, сонымен атар малiмнi ызметiне тзетулердi енгiзу жне оыту процесiн жасартуды масаты болып табылады.
Керi байланыс.
Керi байланыс - наты рекеттер, ахуалдар, даулы мселелер арылы масата жетуге баытталатын тсiнiктердi алу жне млімет беру процесі.
Формативті баалауды мселелерін зерттеушiлер Брангерт Драунс, Кулик, Морган сонымен атар Элдвар жне Корнолар «формативті баалау – кері байланысты оушылармен зіліссіз аыны», «оушыа реттелген тсініктерді алу жне зіні кемшіліктерін сезінуге кмектесетін айын, тсінікті сыныстар мен ары арай ілгері мтылу шін жеткілікті млімет жинайды»депз жмыстарында атап ттi.
Керi байланыс малiмге оыту процесі алай жретiндігі жне оушыны табыстары мен кемшіліктері туралы млiмет бередi. Керi байланыс зара сыйласты пен тiлектестiктi атмосферасында туi ажет жне оушы шiн дрыс жауап айыруа немесе ателердi жндеуге уаыт берiлуі керек. ойлау Сонымен атар ызмет баыттарын ауыстыруа ммкіндік береді.
Бл маызды!