Леуметтік мобилділікті каналдары.

леуметтік мобилділікті трлері.леуметтік мобильділік – оамны тарихтан тыс, алыпты жадайы жне зіне тек индивид пен топтарды жылжуын ана емес, сондай-а леуметтік объектілерді, яни адам рекеті негізінде рылан жне жетілдірілгендерді брі, бір леуметтік жадайдан екіншісіне ту рдісінде пайда болатын. леуметтік мобилділікті екі трі болады: тікелей жне те мобилділік. Нерлым оам ашы, дамыан болса сорлым тікелей мобилділік дамыйды. Мобилділікті ралы, механизмі болып оны леуметтік лифтерін айтады. Олар: мектеп, скер, жмыс орны, білім, дін, ызмет жне т.б. Тігінен жргізілетін мобильность оам стратификациясыны бірдей дегейдегі леуметтік топтарды бірінен екнішісіне туін крсетеді. Клдене мобильділік оамды стратификацияны бір дегейінде орналасан, индивидтерді бір леуметтік топтан екіншіге туін айындайды. Клденен мобильділік (ксіптік, саяси жне экономикалы) –индивидті бір сатыдан екінші сатыа жылжуын белгілейді, оны екі трі ажыратылады: суші жне кемуші, яни леуметтік су мен леуметтік кему. Мобильді озалысты субъектісіне тек тланы ана емес, леуметтік топты да жатызуа болады.

леуметтік стратификация.ЛЕУМЕТТІК СТРАТИФИКАЦИЯ жетіспейтін ажеттіліктерге ол жеткізу ммкіндіктері иерархиялы болатын ртрлі леуметтік топтарды абатты тесіздік трде орналасуы. леуметтік стратификация социологияны негізгі таырыбы. Онда оамдаы леуметтік тесіздік, оамдаы табыс жне трмыс алпы, мртебе мселері арастырылады.Алашы оамда леуметтік тесіздік азана, содытанда аса леуметтік стратификация жоты асы болатын.Крделі оамда тесездік те кшті боландытан адамдар табысына, білім дегейіне, билікке байланысты атты блінді.Алдыменен каста, сонан со сословие, кейіннен тап пайда болды. Кейбір оамдарда бір стратадан екіншісіне аусуа болмайды; кейбірінде аусуа боланмен де шектеу ойылан; азіргі кезде кбісінде толы рухсат етілген. оамны ашы немесе жаба екенін осы бір стратадан екіншісіне ту ммкіншілдігі анытайды. Стратификация ымы геологиядан алынан «страта» яни жерді ыртысы дегенді білдіреді. Осы образ арылы оамны рылымы да жер ыртысы сияты ерекше блшек- блшек болатынды крсетеді.леуметтік ыртыс тменнен жоары арай ерекше орыналысады. Оны ерекшелену негізінде байлыты лшемі жатады: кедейлер тменгі ыртыста, ал байлар жоарыда орын алады. рбір ыртыс байлыы, билігі, білімі жне мртебесі шамасы бірдей адамдар тобынан турады. леуметтік стратификацияны лшеуді трт лшем крсеткіштері бар: 1) байлы; 2) билік; 3) білім; 4) мртебе.

Б.Момышлыны «анмен жазылан кітап» шыармасын социологиялы талдау. К ітапты атына заты сай. Ол соысты философиясы мен психологиясын тере­нен озайды, соыстаы адамны орны мен оны рухани-адамгершілік нды­лы­­тары рбір эпизодтан аарылып тра­ды, скери нерді тактикасы мен стра­тегиясы ыса рі нса стильде сз бола­ды. Бл шаын ебек басынан аяына дейін шынайы рі ткір ойлара, ойды тобытай тйінін білдіретін сентенциялар мен афоризмдерге толы, олар ел аузын­даы анатты сздерге айналып кетті. М­тін­ні жігерлілігі сондай, оырманны анын тасытып, жанын толытып, кейде кзге жас келтіріп, таза да шынайы пат­риотты сезіммен баурап алады. Гвардия полковнигіні тере біліміне, нзік бай­ам­паздыы мен сезімталдыына, соны­мен бірге ата талап оя білетін жауапкершілігіне еріксіз тнті боласыз. Естуі­міз­ше, Баукені осы баыттаы туын­ды­лары Шыыс Еуропа, Орталы Америка елдеріні, тіпті Израильді скери оу орын­дарында арнайы оытылатын крі­неді. Бізді елімізде болса, Б. Момыш­лы­ны соыс теориясы мен философиясы м­селесі лі беті ашылмаан ты кйінде алып отыр.

Б.Момышлыны «шан я» шыармасын социологиялы талдау.“шан я” мемуарлы шыармасында Б. Момышлы зіні жеке басына тікелей атысы шамалы болып келетін клдене гімелерді тілге тиек ететін жадайда есіне тскен кез-келген оианы ала салмайды. Осындай таылымды-танымды, моральды, психологиялы, этнографиялы мні бар сюжеттерді ана іріктеп сынуа тырысады. йткені бл айтыландарды ай-айсысы да – аза деген халыты зіне тн лтты мінез-лын, адамгершілік станымын, лт ретіндегі жеке болмыс-бітімін крсететін зіндік сипаттар.Шыармада кеінен суреттелген тартымды оианы бірі – жазушыны туан апасы бианны затылуы. Оан Аюбай есімді жігітті сз салуы, зара тсіністікке жеткенге дейінгі екеуіні арасындаы крделі арым-атынас, болаша кйеу жігітпен кездескеннен бастап келін болып жат босааны аттаана дейінгі аралытаы суреттеулер – тнып тран этнография. Жазушыны суреттеуінше, йлену тойыны зі бір театрланан арнайы ойылым секілдіаза оамына тн салт-дстрді, тіпті керек болса, деп задарыны бір крінісі аталан шыармада осындай ширыан тосын оиа арылы суреттеледі. Бл да – Б.Момышлыны жазушы ретіндегі шеберлігіні крінісі.

Білім социологиясы.Білім беру жйесі те крделі жне ауымды леуметтік институт. Оны негізгі масаты адамны, оамны, мемкетті мддесіне сай масата баытталан оыту мен трбиелеу жне де мемлекетті белгіленген біліми дегейін игерген азамата арнайы жаттар беру. Білім жйесі келесі компоненттерден трады: білім беру жйесін басару; білім мекемелер жйесі (мектептер, колледждер, гимназиялар, лицейлер, университетер, академиялар жне т.б.); творчесталы одатар; ылым мен білім мекемелдіріні инфрарылымы; білім беру бадарламалары мен мемлекттік білім беру стандарттары; оулытар менен оу-дістемелік ралдары; периодикалы баслымдар. Білім беруге байланысты адамдарды арыматынасын регламенттеу мен йымдастыру нормаларыны жиынтыы білімді леуметтік институттара жатызуа негіз береді. Білім беруді функциялары: бір буыннан екіншіге білімді жеткізу жне мдениетті тарату; оамны мдениетін сатау жне оны жасау; тланы леуметтендіру; тланы мртебесін анытау; леуметтік іріктеу; оамды дифференциалау; жастарды ксіби мамандыа даярлау; зілмейтін білім беруді жйесін жасау; леуметтік мдени иновациялар; жаа идеялар ашу; леуметтік баылау; тланы ммкіндіктерін ашу

Жастар мдениеті.Жастар мдениеті ересектердікене араанда екіншілік сипатта. Ол ерекше субмдениет боландытан зіні масаты, ндылытары, идеалдары, иллюзиялары болады.Олар лкендерді мдениетін айталай бермейді.азіргі кезде жершары трындарыны 25 пайызын жастар раса, дамып келе жатан елдерде бл крсеткіш 80 пайзды райды. Соны ішінде 209 миллионы кніне 1,5 доллара кн крге мжбр, ал 515-і 3 доллармен шектеледі. 10 миллион жастар ВИЧ жне СПИД ауыруыменен ауырады. 130 миллион жастар сауатсыз. азастанда жмыс істешілерді 28,9% жастар райды.Жастар кп трыдан ересектермен келісе бермейді. Олар здеріні ата-аналарын, аа буын кілдерін туындаан иыншылытарды себекерлері деп санап оларды кінлйді. Осыан байланысты да олар здеріні сырты пішіндерін, киім киістерін, жріс трыстарын, сйлеген сздері згертіп отырады жне солар арылы здеріні ерекше леуметтік лемі бар екенін жариялауа тырысады.

Жастар мен ата- ана арасындаы леуметтік мселелер.Жастар кп трыдан ересектермен келісе бермейді. Олар здеріні ата-аналарын, аа буын кілдерін туындаан иыншылытарды себекерлері деп санап оларды кінлйді. Осыан байланысты да олар здеріні сырты пішіндерін, киім киістерін, жріс трыстарын, сйлеген сздері згертіп отырады жне солар арылы здеріні ерекше леуметтік лемі бар екенін жариялауа тырысады.