Трбие жмысы жне жастар саясаты

 

Білім беру жйесін жаыртуды маызды міндеттеріні бірі – кілдері бсекеге абілетті білімді мегерген, ой-рісі дамыан ана емес, жоары азаматты жне адамгершілік станымы, отансйгіштік сезімі мен леуметтік жауапкершілігі алыптасан зияткер лтты алыптастыру болып табылады.

2010 жылды басында 14–29 жас аралыындаы халыты саны жалпы халыты 28,7 %-ын райды. Ауылды жерлерде тратын жастарды лесі – 49,1 %.

2010 жылды басында туыланнан бастап 18 жаса дейінгі жас спірімдерді саны 5 млн. адама жуы. Балаларды ыы мен мдделерін орауды жергілікті атарушы органдардаы мамандар амтамасыз етеді.

Мемлекеттік жастар саясаты саласында мынадай проблемалар орын алып отыр.

Жастар арасындаы трбие жмысын йлестіруді орталытандырылан жйесі жо.

2008 - 2009 жылдардаы леуметтік сауалды деректері бойынша жастар йымдарыны ызметіне атысатын жастарды лесі жастарды жалпы саныны 22 %-ын райды.

кілді органдардаы жастар саясатыны мселелері бойынша шешімдерді абылдауа атысатын жастарды лесі 1 %-а жетпейді.

леуметтік сауалды нтижелері респонденттерді 64 %-ы мемлекеттік жоары оу орындарын жеморлыа аса бейім деп санайды, 54 %-ы жоары оу орындарында жеморлыты дегейін жоары деп баалайды, 28 %-ы дипломдарды «сатып алу» фактілерін крсетеді.

Барлы балалар шін з ытарын толыымен пайдалану амтамасыз етілмеген.

Одан баса, білім саласында білім беру статистикасы мліметіні бірттас базасы жо. Білім беруді мемлекеттік статистика нысандарында ке жарияланымдар жо, біріктірілмеген, олар бойынша тере талдау жо рі оамны кпшілігіне олжетімсіз. Білім беруді лтты статистикасыны крсеткіштері халыаралы статистиканы талаптарына сай емес.

Осылайша, білім берудегі ахуалды талдау мыналарды крсетеді.

 

Кшті жатары:

 

білімді дамытуды наты айындалан басым баыттары;

мектепке дейінгі жне орта білім объектілері желісіні лаюы;

білім беруді рбір дегейі бойынша лтты жне республикалы орталытарды болуы;

азастанды білім беру рылымыны Білім беруді халыаралы стандарты жіктеуішімен сйкестігі;

техникалы жне ксіптік білімді айта рылымдау;

лтты білім беру сапасын баалау жйесіні ызмет етуі;

TIMSS – 2007 халыаралы зерттеуіндегі жоары крсеткіштер;

Еуропалы білім беру кеістігіне кіру.

 

лсіз жатары:

білім беруді аржыландыруды жеткіліксіздігі;

педагог ксібі мртебесіні тмендігі;

педагог кадрларды даярлау сапасыны жеткіліксіздігі;

жоары білікті педагог кадрларды тапшылыы;

балалар ытарын орау мамандарыны саны жеткіліксіз;

білім берудегі менеджментті нашар дамуы;

білім беру саласында мемлекеттік – жеке-ріптестік (бдан рі – МЖ) жйесі толы дамымаан;

білім беруді апараттандыруды нашар дамуы;

білім беру статистикасы халыаралы стандарттара сйкес емес жне

білім алушылара олжетімсіз;

мектепке дейінгі трбиемен жне оытумен тмен амтылуы;

жалпы орта жне жоары білім мазмныны бірігуіні жотыы;

білім беру йымдарыны материалды-техникалы базасыны нашарлыы;

ШЖМ сынатын білім беру ызметтері сапасыны нашарлыы;

инклюзивті білімні нашар дамуы;

лтты біліктілік жйесіні жотыы;

колледждер мен ЖОО бітірушілеріні біліктілігіне білім беру

жйесіні сынысы мен жмыс берушілерді сранысыны

арасындаы тедікті жотыы;

жоары білім мен ылымны ыпалдасуыны жотыы.

 

Ммкіндіктер:

 

Мемлекет шін:

 

азастанды білімні бсекеге абілеттілігін арттыру;

адами капиталды сапасын арттыру;

балаларды мір сапасыны леуметтік ыты кепілдіктерін

амтамасыз ету;

ебек ресурстарын пайдалану тиімділігін арттыру;

лтты экономиканы тратандыру;

халыаралы йымдар мен жмыс берушілер тарапынан білімді

инвестициялы олдау;

білім беру саласында басаруды жаа тиімді дістеріні пайда болуы;

оушылар арасында спортты рістету;

бюджет аражатын пайдалануды тиімділігін арттыру;

білім беру саласыны олжетімділігін, тартымдылыын, сапасын,

ашытыын арттыру;

ел экономикасыны орныты суін амтамасыз ету;

халыаралы рейтингтерді крсеткіштерін жасарту;

ата-аналарды бала трбиелеудегі жауапкершілігін арттыру.

 

Ата-аналар шін:

білім беру йымдарын тадау ммкіндігі;

білім беруді басаруа атысу;

мектепке дейінгі трбиені жне оытуды еркін олжетімділігін амтамасыз ету;

баланы жетістіктері туралы ашытытан апаратты хабарландыру арылы ата-ана – білім беру йымы – бала байланысын жзеге асыру.

Педагог шін:

педагог ксібіні тартымдылыы;

мансапты су жйесін амтамасыз ету;

барлы ызмет аясында білім алу, оны ішінде шетелде жне ксіптік

зыреттілікті дамыту.

 

Білім алушылар шін:

баршаа бірдей сапалы білімге ол жеткізу;

здік білім беру ресурстары мен технологияларына ол жеткізу;

коммуникативтік жне ксіптік зыреттілікті дамыту.

 

ауіп-атер:

білім беруді жеткіліксіз аржыландырылуына байланысты ала ойылан масаттар мен міндеттерге ол жеткізбеу;

педагог ебегіні тмен уждемесі, малім ксібіні беделсіздігі;

педагогтерді басым блігі даярлыыны тмен дегейі;

педагог кадрларды здігінен білім алуа жне ксіби суіне мтылысыны жеткіліксіздігі;

электронды оыту жйесін олданудаы пайдаланушыларды тмен уждемесі;

демографиялы процестерге (тууды суі) жне кші-он жадайларына байланысты мектепке дейінгі йымдардан орын алуа кезек пен оушы орны тапшылыыны суі;

білім сапасыны нашарлауы;

білім беру йымдарын пайдалануа беру мерзімдеріні бзылуы;

апатты деп танылан мектептер саныны лаюы;

ммкіндігі шектеулі балаларды жне мгедек балаларды кбеюі;

ебек нарыында мамандара деген болжамны жотыы;

саладаы ебекаы дегейі мен елдегі жалаыны орташа дегейіні арасындаы сйкессіздіктен туындаан техникалы жне ксіптік білім жйесінен кадрларды кетуі;

азастанны ЖОО-да білім алуды алайтын шетел азаматтары саныны ысаруы;

зіні ылыми леуетін іске асыруды анарлым олайлы перспективаларын іздеумен алымдарды баса мемлекеттерге кетуі;

ылыма жастарды аз келуі;

бадарламаны іске асыру барысында оса орындаушыларды йлессіздігі.

Осылайша, аталан бадарлама білім беру жйесін одан рі жаыртуды жне оны еуропалы дегейге шыу перспективаларын болжайды.