Баа саясаты» тсініктеріні мні мен маызы.

Таырып Ксіпорынны німіні баасын алыптастыру

Бсекелік ортада ксіпорындарды баа саясатын алыптастыруды реттеп отыру-сол ксіпорындарды нарыта бсекеге аблеттілікке жарамды болуына кепіл бола алады.

Нарыты экономикада ксіпорын німдеріні тиімділігі мен бсекелік абілеті оны баа белгілеудегі станып отыран саясатына тікелей байланысты. Бл жерде ксіпорынны басты масаты тек мол табыс алуа ана емес, сонымен атар, ттынушыларды тмен баамен ынталандыру арылы за уаыт бойы німдерін нарыа тиімді ткізуге де негізделуі тиіс.

Бсекелік нарытаы баалы бсекені зі де ксіпорындарды тмен баада нім ткізу абілеттерімен тартыса тсу арылы, з ммкіндіктерін жасартуа баытталан адамдарын сипаттайды.

Баалы бсекеге тсуге талпынан р бір ксіпорын нарыа ену ммкіндіктері мен шыыемен жмыс істеу ауіптерін, бсекелестеріні артышылытары мен ттынушыны ызытырар дістерін, бсекелестер тарапынан болатын ыспатар мен оларды алдын-алу шараларын ойластыра отырып, баа саясатына атысты шешімдерін айындааны дрыс.

Баа саясаты» тсініктеріні мні мен маызы.

Ксіпорынны баа саясатыны мні бл бааны тымды дегейін жне

рылымын алыптастыру, олдау, жне нары жадайында ммкін болатын мол табыса ол жеткізу масатында, белгілі бір уаытта тауарлар жне нарытар бойынша баа дегейін згерту болып табылады.

Баа нарыты экономика жадайында – ксіпорынны ызметін сипаттайтын маызды экономикалы параметр. Баа ндірісті рылымына, материалдарды толассыз озалысына, тауар массасыны блінуіне, ксіпорынны табыстылы дегейіне шешуші ыпал етеді. Меншік формасына атыссыз нарыа ызмет крсететін дербес тауар ндірушілер шін баа мселесі – бл оларды тіршілік жне жасы трмыс халіні кзі.

Нарыты атынастарды ата шарттары жадайында, баа белгілеуді дрыс дістемесін, орынды баа тактикасын, тере негізделген баа стратегиясын біртіндеп жзеге асыру – кез келген ксіпорынны ажетті рамдас бліктері болып саналады. Баа ксіпорынны табыстылыын, тиімділігін, пайдалылыын анытайды, сондытан да ол ксіпорынны міршедігін крсете отырып, ксіпорынны аржы-аражат тратылыын сипаттайтын маызды элемент болып саналады. Баа рылуы – фирманы масаттарына жеткізетін рал.

1-кесте. Баа дегейі мен серпініне сер ететін факторлар

Бааны арзандауына сер ететін факторлар	Бааны жоарлауына сер ететін факторлар
ндіріс сімі Техникалы прогресс ндіріс шыындары мен айналым шыындарыны азаюы Бсеке Салытар млшеріні кемуі Тікелей байланыстарды лаюы.	ндірісті лдырауы Экономикалы жадайды трасыздыы Ксіпорын монополиясы Дрлікпе сраным Айналымдаы аша массасыны сімі Салытар млшеріні артуы Ебек аы сімі Ксіпорын пайдасыны сімі Тауар сапасын жасарту Жмыс кшіні баамыны сімі Капиталды, негізгі орларды, жмыс кшін, жерді пайдалану тиімділігіні тмен болуы.

Жоарыда крсетілген 1-кестеде бааны згеруіне сер ететін факторлар крсетілген. Олар р трлі сер етуі ммкін. Мысалы, німді ндіруге кеткен шыындарды азаюы зіндік нды тмендетеді, соан байланысты ол тауара баа тмен белгіленеді. Ал, ксіпорын нарыта монополист болса ол тауара сраныс жоары болады да, ксіпорын жоары бааны белгілейді. Ксіпорын бааны белгілеу кезінде осы факторларды ескеруі ажет.

Ксіпорындарда белсенді жне пассивті баа саясатын блінеді. Белсенді баа саясаты, ндірісте орташа шыындар дегейін, ндіріс операцияларыны масатты дегейдегі табысын жне нерлым пайдалы ткізу клемін амтамасыз ету масатында, тауарды ткізуді басару саясаты шеберінде баа белгілеу болып табылады. Белсенді баа саясаты, баа кмегімен нарыты барлы ммкіндіктерін пайдалана отырып ндірісті тиімділігін арттырады. Ол бсекелестердегі баа згерісіне икемді болады. Сондытан, бааны кмегімен, ксіпорын бсекелестерді нарытаы белгілі бір лесін жаулап алу негізінде, табыс млшерін лайта алады.

Пассивті баа саясатын станан ксіпорындар, нарытаы лесіне за

мерзімде келіседі жне баа дегейін кшбасшы баасына сай алыптастырады.

Пассивті баа белгілеу – бл баа дегейін длме – дл шыына негізделген дістер негізінде лде бсекелестерді баа шешімі негізінде алыптастыру.

Баа белгілеуді тсілдері:

1. Шыына негізделген тсіл:

німТехнологияШыындарБаалар ндылы Ттынушылар.

2. ндылыа негізделген тсіл:

ТтынушыларндылыБааларШыындарТехнология нім.

Баа белгілеуді шыына негізделген тсілі, бл - фирманы тауарларды ндіру жне ткізуге жмсалан наты шыындарын, баа белгілеу саясатында олдануы. ндылыа негізделген баа белгілеу – бл, «ндылы / шыындар» тымды ара атынасы негізінде, нерлым мол пайданы амтамасыз ететін баа дегейін алыптастыру.

Баа белгілеу тсілдері зіндік н негізіндегі баа белгілеу жйесіндегі

кемшіліктерді жне ндылы бойынша баа белгілеуді жйесін крсетеді.зіндік н негізінде баа белгілеуде німді басарады. Конструкторлы жне ндірістік блімдер з ойларынша «жасы» болып саналатын німді жасап, жарыа шыарады. Одан кейін, олар тауарды осымша сипаттамаларын амтамасыз ету жне оан ызмет крсету шін осымша шыындар жмсайды. Сонан со ол шыындар сомасы масатты бааны анытау шін олданылады. Егер, зіндік н негізінде аныталан баа ділетсіз болса, аталан мселені шешу шін тауарларды стеме бааларыны дегейін згеріске шыратады. Бл тактика ыса уаыт мерзімінде нарыта ажетсіз шыындар жасамауа сатандырады, біра бл аыры шешім емес. зіндік н негізінде белгіленетін баа мселесін шешу, тез шегерімдерді белгілеумен шешілмейді, ол шін барлы баа белгілеу дерісін толыымен айта арау ажет.

ндылы негізінде баа белгілеуде масатты баа дегейін анытау,

ттынушы шін тауар нын баалауа негізделеді. Бл масатты баа, одан кейін ндіріске ажет болатын шыындар туралы шешім абылдауа келеді.

азіргі кезеде кптеген фирмалар зіндік на негізделген дістерді пайдаа олайсыз сер ететіндігін мойындайды. Олар нарыты жадайларды ескеретін баа белгілеуге мтаж екендіктерін жете тсінеді. ндылы негізінде баа белгілеуді масаты –аса жоары дегейдегі ндылыты амтамасыз ете отырып, нерлым мол пайданы амтамасыз ететін баа белгілеу. Мнда, ткізілетін нім клемін лайту арылы пайда табу кзделмейді.

ндылыа негізделген стратегияны масаты – ттынушылар шін

жасалынан ндылыпен, компания шыындарыны арасындаы айырмашылыты барынша кбейту болып саналады. Осы стратегия аумаындаы баа белгілеуді масаты – бл фирманы табысы трінде алыптасан нны ауымды лесін алу болып табылады.

Баа саясатыдегеніміз, з німдеріне алыптасан баалар кмегімен, жзеге асырылатын ксіпорынны масаттары. Баа саясатын тадау барысында фирма, оны аламды масаты пайда екенін біле тра, з мддесін орау, бсекелестерді басу, жаа нарытарды жаулап алу, нарыа жаа тауармен шыу, шыындарды тез теу, табыстарды тратандыру сияты аралы масаттар сынылуы ммкін екендігін ескергендігі жн. Бл масаттара ол жеткізу ыса мерзімде, орташа мерзімде, за мерзімде болуы ммкін. Жалпы белгілі бір мерзімде алыптасан баа дегейі ксіпорынны андай да бір масатыны нтижесіне р трлі сер етеді. Бааны згеруі ксіпорынны пайдасына жне де баса да ызметтеріне о жне теріс серін тигізеді

Бааларды згеруі нтижесінде пайда кбеюі де азаюы да ммкін. Сол шін ксіпорын баа саясатын ыли адаалап труы ажет.

Баа саясатыны негізгі масаттары тмендегідей:

1.Нарыта фирманы одан ары кнелтуін амтамасыз ету.

2.Пайданы ыса мерзімде барынша кбейту.

3.Айналымды ыса мерзімде лайту.

4.німні тімін барынша лайту.

5. Жоары дегейдегі бааларды белгілей отырып, нарыты «аймаын

алу».

6.Сапа бойынша озат болу.

Баа саясатыны алыптасуы жне оны іске асырылуы ксіпорынны жалпы саясатымен байланысты, себебі рбір ксіпорынны негізгі масаты – ттынушыларды басым кпшілігіне німдерді табысты сатып ткізу масатын кздейді. Баа саясатын алыптастыру жне табысты іске асыру шін белгілі бір ксіпорындарда німдерге баа белгілеу мселелерін шешетін траты ызмет етуші рылымды блімшелер, яни баа блімшелері рекет етеді. Бл блімшелерді ызметі ксіпорынны маркетингтік жне сатып ткізу ызметтерімен тыыз байланысты болады.