Лекция. Кабель желілеріні иыстырмасы туралы негізгі мліметтер

 

Лекцияны мазмны: кштік кабельді негізгі элементтері.

Лекцияны масаты: кштік кабельдерді иыстырмалы ерекшеліктерін жне оларды сипаттамаларын зерттеу.

 

Кштік кабельдер бір – бірінен жне жерден ошауланан бір немесе бірнеше ток ткізетін талсымдардан трады. Ошауламаны сыртынан оны ылалдан, ышылдардан жне механикалы заымдардан сатау шін ораныс абыын жне ораныс абаттары бар болат таспадан жасалан рсауды салады. Ток ткізетін талсымдар, детте, алюминийден бірсымды жне (имасы 16 мм² дейін) кпсымды болып жасалынады.

Ошаулама ток ткізетін талсымдара таспа трінде салынатын арнаулы минералды маймен аныан кабель аазынан жасалынады. Кабельдерді тік жне тік клбеулі трассаларда тсегенде кабель бойымен анытыратын рамны жылжуы ммкін. Сондытан мндай трассалар шін ошауламасы аз аныан жне анытыратын рамы апайтын ошауламалары бар кабельдер жасалынады.

Ошауламаны сыртынан оны ылал жне ауадан сатау шін салынатын ораныс абаттары орасыннан, алюминийден немесе поливинилхлоридтен болады. Алюминийден жасалан абыы бар кабельдерді кеінен пайдалану сынылады. орасын абыы бар кабельдер суды астында, кмір жне тата тас шахталарында, аса ауіпті белсенді даттанатын орталарда тсеуге арналан. алан жадайларда орасын абыы бар кабельдерді тадауды арнайы техникалы дегейде негіздеу керек.

орасын, алюминий немесе поливинилхлорид абытарды механикалы заымдардан орау керек. Ол шін абыа болат немесе сымдардан жасалан рсауды салады. Алюминий абы жне болат рсау з кезегінде даттан жне химиялы серден оралуа тиісті. Ол шін абы пен рсау арасында ішкі жне сырты ораныс абаттарын салады. Ішкі ораныс абаты (немесе рсау астындаы жасты) – бл аныан матаааз иірген жібінен (пряжи) немесе кабельдік сульфат аазынан жасалан кендір абаты (джутовая прослойка). Осы аазды стіне таы екі поливинилхлорид таспаларын салады. Сырты ораныс абаты да дата арсы раммен аныан кендірден трады. ртке ауіпті туннельдерде жне баса жерлерде жанбайтын ораныс абаттары бар арнаулы кабельдерді олданады.

4.1 суретінде ошауламасы ааз 1 – 10 кВ шталсымды кабель крсетілген.

1 – алюминий ток ткізетін талсымдар; 2 – маймен аныан ааз (фазалы ошаулама); 3 – кендір толтырыштары; 4 – маймен аныан ааз (белдік ошаулама); 5 – орасын немесе алюминий абыы; 6 – кендірден жасалан абат; 7 – болат таспа рсауы; 8 - кендір абаты.

4.1 суреті – Секторлы талсымдары бар кернеуі 1-10 кВ шталсымды кабельді рылысы

 

Кабельдерді маркалары оларды иыстырмасын сипаттайтын сздерді бастапы ріптерінен трады. Бірінші А рпі алюминий талсымдарына сйкес келеді. Кабельдерді абытары ріптермен белгіленеді: А – алюминий, С – орасын, В – поливинилхлорид, Н – резина, наирит; П – полиэтилен; талсымдары блек орасындалан кабельдер О рпімен маркаланады. ртрлі рсауланан ораныс абаттары бар кабельдерді маркалары келесі ріптермен белгіленеді: Б – болат таспалар, П – жалпа болат мырышталан (оцинкованные) сымдар, К - сондай сымдар, біра жмыр.

Кабельді маркасымен атар детте кабельді ток ткізетін талсымдарыны саны мен имасын крсетеді. Мысалы, ААБ 3х120 мнісі: талсымдары алюминий, алюминий абыындаы, болат таспалармен рсауланан, имасы 120 мм² ш талсымы бар кабель.

Газбен толтырылан кабельдер 10 – 110 кВ кернеулерінде олданылады. Бл компаундты салыстырмалы аз санымен аныан ошаулайтын аазы бар орасындалан кабельдер. Кабель инерттік газды аз млшерден тыс ысымында трады (детте азот), бл аазды ошаулама асиеттерін едуір ктереді. ысымны тратылыы кеткен газды зіліссіз орын толтыруымен темделеді.

Кернеуі 110 жне 220 кВ айнымалы токты кабельдері маймен толтырылып жасалынады. Май ысымда болады. Осыан байланысты орта (110 кВ тораптары шін) жне жоары (220 кВ шін) ысымдарды кабельдерін айырады. Майды ысымы желі трассасында орнатылан ысым бактарымен сйемелденеді. Майды ысымы тесілуді негізгі себептеріні бірін жойып, ауа мен иондалуды пайда болуын болдырмайды. Майды аатын орындарын табу шін кабельдер май ысымыны сигнализациясымен жабдыталады.

Соы кезде эксплуатацияда ошауламасы тігілген полиэтиленнен жасалан кабельдер кеінен олданылуда (4.2 суреті).

1 – ток ткізетін талсым; 2 – тігілген полиэтиленнен жасалан ошаулама; 3 – белдік ошаулама; 4 – тоылмаан материалдан жасалан біріктіретін таспа; 5 – полиэтиленнен жасалан белдік ошаулама; 6 – екі болат таспадан жасалан рсау; 7 – битум; 8 – полиэтилентерефталат лпегінен жасалан орам; 9 – полиэтиленнен жасалан абы.

4.2 суреті – Ошауламасы тігілген полиэтиленнен жасалан кабельді иыстырмасы

 

азіргі уаытта Еуропа жне Американы ндірісі дамыан елдерінде іс жзінде кштік кабельдер нарыыны 100% ошауламасы тігілген полиэтиленнен жасалан кабельдер алады. Ошауламасы аныан ааз кабельдерінен ошауламасы тігілген полиэтиленнен жасалан кабельдерге ту эксплуатация жасайтын йымдарды кабельдерді техникалы параметрлеріне оятын талаптарыны суімен байланысты. Мнда бл кабельдерді ндылытары айын.

Оларды кейбіреулерін арастырайы:

- жоары ткізу абілеті;

- аз салмаы, аз диаметрі жне иілу радиусы;

- тменгі заымдалуы;

- полиэтилен ошауламасыны тыыздыы аз, салыстырмалы диэлектрлік тімділігі жне диэлектрлік шыындар коэффициенті мндеріні аздыы;

- крделі трассаларда тсеу;

- арнаулы жабдыты пайдаланбай монтаждау;

- тсеуді зіндік ныны едуір тмендеуі.

Ошауламасы тігілген полиэтиленнен жасалан кабельдеріні ерекше асиеттері олданылатын ошаулама материалына байланысты. Полиэтилен азіргі уаытта кабельдерді жасаанда е кп олданылатын ошаулама материалдарыны бірі болып табылады. Біра брыннан термопластикалы полиэтиленні маызды кемшіліктері бар, оларды бастысы балу температурасына жаын температураларда механикалы асиеттеріні крт нашарлауы. Бл проблеманы шешімі тігілген полиэтиленді олдану болды.