Тарау. Химиялы заттармен жне улармен жмыс жадайларына ойылатын санитариялы-эпидемиологиялы талаптар

138. Зертханаларда арнайы (заымдалмаан) химиялы ыдыстар пайдаланылады. Химиялы ыдыстар таза жне ра кйінде пайдаланылады. Суда ерімейтін органикалы заттар ыдыстан органикалы еріткіштермен кетіріледі.
Ыдыстарды химиялы дістермен тазарту шін хромды оспа, ккірт ышылы жне сілтілерді ерітінділері олданылады. Ыдыстар мият тазартыланнан жне жуыланнан кейін арнайы кептіргіш шкафтарда кептіріледі.
139. Шыны материалдарынан жасалан аспаптарды жинау бойынша жмыстарды жргізу кезінде мынадай талаптар саталады:
1) диаметрі лкен емес шыны ттікшелер шыны кесуге арналан арамен кескеннен кейін сынады;
2) шыны ттікшелерді штарын жинауды жеілдету шін олар балытылады жне сумен немесе глицеринмен ылалдандырылады;
3) шыны ыдыстармен жмыс істеу барысында жараат аланда (кесіп аланда) жараны шыныны сынытарынан тазартады, тскен химиялы затты бейтараптандырады немесе теріден тиісті ертіндімен немесе суа батырылан тампонмен сііріп алынады.
140. Жабдытарда жмыс кезінде мынадай талаптар саталады:
1) вакуум астындаы жмыстар шін тбі жайпа тыларды, сондай-а плюс 100 ^оС жоары температурада пайдалануа жол берілмейді;
2) вакуум астынан сорып алу шін алы шыныдан жасалан Бунзен тысы олданылады. Шар тріндегі емес, жа абыралы ыдыстарды вакуумны астына оюа жол берілмейді. Вакуумны астында жмыс істеуге арналан ыдыстар алдын ала е кп сйылтылуа сыналады. Сына жргізу алдында ыдысты темір тормен орайды;
3) жинаталан аспапты оны жарамдылыын алдын ала тексермей пайдалануа жне жмыс істеп тран аспапты араусыз алдыруа жол берілмейді;
4) жа абыралы ыдысты тыынмен жапан кезде тыына жаын болатын мойныны жоары блігінен стайды. Ысыан ыдысты кептелген тыынмен салындаана дейін жабуа жол берілмейді;
5) айнау температурасы плюс 150 ⁰С жоары заттарды айдау барысында ауамен салындататын тоазытыш олданылады;
6) кгертетін ышылмен жне оны тздарымен, диметилсульфатпен, алмаспен, фосгенмен, хлормен, броммен, азот тотыымен, диазометанмен, ккірт сутегімен жргізілетін жмыс резеке олаптарды жне ажет болан жадайда шаттышты (газттыш) олданып, ауа шыару шкафында орындалады;
7) натрий азидімен, металлды натриймен жне калиймен жмыс кезінде сумен жанасуа жол берілмейді;
8) металлды натриймен жне калиймен реакциялар ауа немесе майлы моншаларды олдана отырып жргізіледі. Ерітілмеген майлы атардаы галоидті осылыстарды диметилсульфоксидпен, металлды натриймен жне металлды калиймен осуа жол берілмейді;
9) реакциялы оспаны айнатуа дейін ыздыран кезде тбі дгелек абырасы жа термотылар, сйытытарды айдау шін арнайы тбі дгелек тылар (Вюрц, Кляйзен тылары, екі немесе ш ауызды тылар) олданылады;
10) сйытыты ттікте немесе тыда ыздыру кезінде тыны арнайы стаышпен, оны тесігін жмыс істейтін адамнан баса жаа баыттап стайды;
11) сумен салындататын тоазытышпен жмыс кезінде судаы токты здіксіздігі баыланады;
12) тотытарды жою темір сульфатыны сулы ерітіндісімен сілкілеу арылы жргізіледі;
13) эфирді, эфирлі ерітінділерді жне баса тез ттанатын заттарды тгу ауа шыару шкафындаы арнайы шыны сауыта жргізіледі, одан рі блек ыдыса ауыстырылады. Оларды су быры раковиналарына немесе су аызатын йыштара юа жол берілмейді.
141. Еріткіштерді айыру (эфир, спирт, бензол, толуол) алдын ала су аысы бар сорыда, одан рі майлы вакуум-сорыны олдану арылы жргізіледі. Вакуум-сорыны осу алдында тыны ішіндегі салындатылады. Айырыш тыны вакуум-ондырыда ыздыру аспапта сйылтуа ол жеткізілгеннен кейін жргізіледі.
142. Газды оттыты ашы жалынында айыру кезінде ты тбіні бетін ыздыру біркелкі жргізіледі.
Вакуум-ондырыда айыру жне тыны салындатудан кейін, манометрді шмегі жабылады, соры жйеден ажыратылады жне мотор шіріледі.
143. Улы заттармен (органикалы жне минералды ышылдар, оттегі, азот, рамында галоид бар осындылар, мышьяк, фосфор жне баса да улы металлдар мен металл еместер осындылары) жмыстарды саты шараларын сатап, оытылан персонал жргізеді.
144. Зертханада олданылатын атты сер ететін улы заттарды (бдан рі – УЗ) (мышьяк жне оны осындылары, кгертетін ышыл жне оны тздары, алмас, фосфор органикалы осындылар жне басалары) шкафта арнайы блінген орында немесе лпы мен пломба салынатын ааш жшікте саталады. Ішінде улы заттар бар ыдыстарды «У» деген жне затты атауы жазылан айын жне ашы тсті затбелгісі болуы тиіс. УЗ-ды сатауа, есепке алуа жне шыыса жазуа жауапкершілік ксіпорын (мекеме, йым) бойынша бйрыпен таайындалан адама жктеледі.
145. Ішінде от-жарылыс ауіпті заттар жне атты сер ететін улы заттар бар сыйымдылытар жмыс й-жайларында жмыс кніне ажетті млшердегі заттарымен саталады. "А" жне "Б" тізіміндегі медициналы препараттар 1-2 апталы ажеттіліктен аспайтын клемде саталады, жмыс шін туліктік ажеттілік млшерінде беріледі, ал кні бойы олданылмаандары сатауа айтарылады.
146. Улы заттармен жне атты сер ететін заттармен жмыс істеу кезінде сифон немесе резеке грушасы бар арнайы тамшуыр пайдаланылады.
атты улы заттар жне атты сер ететін заттар жабы ступкада нтаталады жне салма астындаы ыдыста лшенеді. Жмыс шаттышпен жргізіледі.
147. Улы жне атты сер ететін заттарды ыздыруа тбі дгелек тыларда майлы, мды, сулы моншаларда спиралі жабы электрлі пештерде жол беріледі. Ашы отты пайдалануа жол берілмейді.
148. Еденге немесе стелге тгілген улы жне атты сер ететін сйыты дезактивацияланады.
Улы жне атты сер ететін заттармен жмыс кезінде пайдаланылан сзгілер жне ааз блек ыдыса жиналады жне газ пештерінде немесе камераларында ртеледі.
149. Улы газдармен жмыс аяталаннан кейін аспаптар инертті газбен рлеу немесе сумен толтыру арылы залалсыздандырылады.
Сына жргізіліп боланнан кейін босаан ыдыстар мен ралдар залалсыздандырылады жне жалпы жуыша беріледі.
150. Тез ттанатын жанатын сйытытар (айнау температурасы тмендерін есептемегенде) сыйымдылыы 2 литрден (бдан рі - л) аспайтын абырасы алы сауыттарда немесе берік кептелген тыындары бар банкілерде саталады. Сыйымдылыы лкен болан кезде ыдыс тмшаланан металл сауыттармен жабдыталады.
151. Ішінде оай ттанатын жаныш заттар бар банкілер апаы тыыз жабылатын, абырасы мен тбі асбестпен апталан арнайы металл жшіктерге салынады. Жшікті тбіне алыдыы 10 мм м тселеді. Жшік апаыны ішкі жаына затты атауы аны жазылады.
Жшік жретін жерлерден жне ыздыру ралдарынан алыс, оан баратын жол ыайлы болатындай еденде орналастырылады.
152. Диэтильді (ккіртті) эфир баса заттардан ошау салын жне араы й-жайда саталады. Дайындалан мерзімінен бір жыл ткен эфир рамындаы периоксидтерге тексеріледі. рамында периоксидтер бар ерітінділер жойылады немесе айта айдаудан ткізіледі. Тез ттанатын жне жанатын сйытарды оймадан зертханаа жабы сынбайтын ыдыспен немесе сауыта салынан шыны ыдыспен жеткізеді.
153. Сыылан газды пйдаланатын жабды (газды хроматографтар, хроматомассалар, сйыты хроматографтар, атомды-сііруші спектрометрлер, вольтамперометрлік талдаыштар) бірінші абатта немесе баса абаттарда газ баллонына арнайы орын блу саталан жадайда орнатылады. Жабдытармен жмыс істеуге арнайы оытудан ткен адамдар жіберіледі.
Газ баллондарыны табалануы жне айрыша тске боялады.
154. рт-жарылыс ауіпті заттармен жмыс істеуге арналан й-жайлар кмірышылды рт сндіргіштермен жне рт сндіретін баса ралдармен жабдыталады.
Тез ттанатын жне жанатын сйытытармен жргізілетін барлы жмыстар ауа шыару шкафында желдеткіш жмыс істеп транда жне электр ралдары мен газды оттытар шірілген жадайда жргізіледі. Ауа шыару шкафтары жне жмыс стелдері ысты жне суы суды келтіруге арналан коммуникациялармен, сыылан ауамен, трмысты газбен, электр уатымен амтамасыз етіледі; суды аызуа арналан раковина орнатылады.
155. айнау температурасы тмен рт ауіпті заттар атты балытылан шынылардан жасалан тбі дгелек тыларда осы затты айнау температурасын ескере отырып, тиісті жылу стаышпен (сумен, маймен) толтырылан моншаларда айта айдалады жне ыздырылады. Моншалар айдауа арналан ралдан кем дегенде 0,5-0,8 м ашытыта орналастырылады.
156. айнау температурасы тмен тез ттанатын сйытытар бар ыдыстарды ашы отта жне электрлі ыздыратын аспаптарда ыздыруа жол берілмейді.
айнау температурасы аса жоары сйытытар ты ыздырыштарда ыздырылады.
0,5 л клемдегі оай ттанатын сйытытарды ыздыру кезінде ралды астына авариялы жадайда сйыты стелді стіне тгілуін болдырмау шін сыйымдылыы жеткілікті кювет ойылады.
157. Тез ттанатын сйытытарды ыздыруа олданылатын барлы аппаратура жарамсыздытарды уаытында анытау шін мезгіл-мезгіл тексеріледі.
158. Жарылыс болдырмау шін диэтильді эфирді кепкенге дейін булауа жол берілмейді.
159. Жаныш сйытытармен жмыстар жргізілген ыдыстар зерттеу аяталан со жуылады.
Жмыста пайдаланылан жаныш сйытытар арнайы тмшаланан жабылатын ыдыса жиналады, ол жмысты соында жою шін зертханадан кетіледі.
ауіптілігі 3-4-сыныпты пайдаланылан жаныш сйытытарды жою трмысты атты алдытара арналан полигондарда, ал ауіптілігі 1-2 сыныпты жаныш сйытытары улы алдытара арналан полигондарда кмуге жатады.
160. рт ауіпті сйытыты кездейсо тгіп алан жадайда барлы оттытар жне ыздыратын асапаптар сндіріледі, сйыты тгілген жерге м себіледі. Ластанан м ааш немесе пластмасса крекшемен жинап алынады. Тез ттанатын заттарды сумен сндіруге жол берілмейді.
161. Тез ттанатын жне жаныш сйытытарды ауа шыару шкафында (ауа сорышта) ртенген жадайда желдеткіш ажыратылады.
162. Кйдіргіш заттармен (ышылдар, сілтілер) кез келген жмыстарды орындау кезінде кйіп алуды алдын алу шін зертханада жмыс істеушілер ораныш кзілдіріктерін (былары немесе резеке оправалы) жне резеке олаптарды, кейбір жадайларда резеке (резеке осылан) алжапыш пайдалануы тиіс. ышылдармен жне сілтілермен жмыстарды ораныш кзілдіріксіз орындауа жол берілмейді.
аныан ышылдармен жне шыш сілтілермен атарылатын жмыстар ауа шыару шкафтарында орындалады.
163. ышылдар бар шлмектер корзинада немесе тор себетте саталады, екі адам немесе тмшаланан ыдыста арнайы арбамен тасымалданады.
Шлмектен ышылдар жне сілтілер кіші ыдыстара сифон немесе ртрлі конструкциялардаы ол сорылары арылы йылады.
164. ышылдарды ерітіндісін дайындау шін суа жіішке аынмен аырын здіксіз араластыру арылы йылады. ышыла су юа жол берілмейді. Ккірт ышылын вакуум-эксикаторларда су сііретін зат ретінде олдануа жол берілмейді.
аныан азот, ккірт жне тз ышылдарын зертханалы й-жайларда абырасы алы сыйымдылыы 2 л аспайтын шыны ыдыста ауа шыару шкафында шыны немесе фарфор тырытарда сатайды. Ттіндейтін азот ышылы бар шыны сауыттарды тотыпайтын болаттан жасалан арнайы жшіктерде сатау керек.
165. Ерітінділерді дайындау кезінде сілті суа шаын кесектермен зіліссіз араластыра отырып аырын салынады, сілтіні кесектері тек ысышпен ана сталады. Алдын ала тыыз матамен жабылан кйдіргіш сілтіні ірі кесектері арнайы блінген орында са кесектерге блінеді.
166. Сынапты тгіп алан жадайда оны демеркуризациялау бойынша іс-шаралар жргізіледі. Тгілген сынапты аулаышы бар вакуум-тамшуырмен жинайды немесе вакуумды сорыа осылан Тищенко сауыттарын, мыстан жасалан ылаламдарды немесе тілімдерді пайдаланады. Сынаппен быланан бет тз ышылымен ышылданан перманганат калийіні 1%-ды ерітіндісімен деледі.
167. ышылмен кйген кезде заымдалан орын суды мол млшерімен, содан кейін натрий гидрокарбонатыны ерітіндісімен жуылады жне кйікке олданылатын жаынды жаылады, сілтімен кйген кезде мол млшердегі сумен, содан кейін сірке ышылыны 1%-ды ерітіндісімен деледі жне кйікке олданылатын жаынды жаылады.
168. Улануды аздаан белгілері байалан кезде зардап шегушіні ластанан й-жайдан таза ауаа шыарады, жазы бетке жатызады, ысып тран киімдерінен босатады, жылы жауып ояды.
Фосформен уланан кезде асазанын мол млшердегі сумен шаяды. Ст немесе май ішуге жол берілмейді.
169. От-жарылыс ауіпті заттармен жмыстан кейін жмыс орнын жинау, асапаптар мен аппараттарды су, электр уаты, трмысты жне сыылан газ кздерінен ажырату жргізіледі.
170. Жмыс аяталаннан кейін олдарды сабындап жуады, ауыз сумен шайылады, ораныш кзілдіріктер дезактивацияланады.
171. Улы жне атты сер ететін заттармен ластанан арнайы киімдер жне сулы жуу алдында дезактивацияланады.
172. Электрлі ондырыларды жне электрлі жабдытарды пайдалану бойынша жмыстара арнайы оытудан ткен жне біліктілік кулігі бар ызметкерлер жіберіледі.
173. рбір зертханада кесіп алу, кю, улану жне баса да жазатайым оиа орын аланда алашы кмек крсету шін дрі-дрмек обдишасы болуы ажет, сондай-а авариялы жадайларда жне ауіпті жмыстарда орауды амтамасыз ететін газттыштарды жеткілікті саны болады.

Тарау. Токсикологиялы зертханадаы жмыс жадайларына жне токсикологиялы ауіпсіздікті амтамасыз етуге ойылатын санитариялы-эпидемиологиялы талаптар

174. Зертханалы жануарларды орналастыруа арналан й-жайлар желдету жйесіне осылан торлара арналан шкафтармен жабдыталады.
175. Виварийге келіп тсетін барлы жануарлар тскен кні міндетті трде ветеринариялы араудан теді. Дені сау жануарлар мен тжірибеде олданылан жануарларды бірге стауа жол берілмейді.
176. Улау камерасыны й-жайы алан й-жайлардан блек орналастырылады жне сору-сырта шыару желдеткішімен жне камералардаы арнайы желдеткішпен жабдыталады.
177. Камераларда жануарлара улау жргізген кезде зерттелетін затты беру жануарларды камераа кіргізгеннен кейін жне камераны мият тмшалаудан со басталады.
178. Улау дерісі камерадаы траты теріс ысым (су баанасы бойынша 5-6 мм) кезінде жргізіледі. Улау аяталан со зерттелетін затты камераа беруді жануарларды камерадан шыарудан 10-15 минут брын тотатады, камераны таза ауамен желдетеді жне оны тмшалауын ашу жне жануарларды шыару жзеге асырылады.
179. Жануарларды рбір лген немесе союа мжбр болан жадайы арнайы журналда тіркеледі. Тжірибелік жне олданылмаан жануарларды лекселері акті ресімделе отырып, кімшілік блген жауапты адамны баылауымен ртеледі.
180. Жануарларды виварийден зертханаа жеткізу жне кері апару арнайы дезинфекцияланан торларда жзеге асырылады. Егеуйрытар мен тышандар виварийде ктіп-сталан торларында тасымалданады. Жарааттануды (тырнау жне тістеуді) алдын алу масатында зертханалы жануарлармен барлы рекеттер арнайы станоктарда жне олаптарды киіп жргізіледі.
181. Ауру жтыран жануарларды кту кезінде рбір торды тазалааннан кейін резеке олаптарды олдан шешпей, дезинфекциялы ерітіндіге батыра отырып залалсыздандырылады.
182. Виварий ызметкерлері арнайы киіммен (халаттар, алжапыш, алпа, резеке олап) амтамасыз етіледі.
183. Уытты заттармен жмыс жргізілетін токсикологиялы зертхананы й-жайларында тама ішуге жне темекі шегуге жол берілмейді.

Тарау. Радиологиялы зертханадаы жмыс жадайларына жне радиациялы ауіпсіздікті амтамасыз етуге ойылатын санитариялы-эпидемиологиялы талаптар

184. Суле кздерімен жмыс істеуге (А тобыны персоналы) 18 жаса толан, медициналы арсы айатары жо, нсамадан ткен жне ауіпсіздік аидаларына білімі тексерілген адамдар жіберіледі. Білімін тексеру нтижесі журналда тіркеледі.
185. Радиологиялы зертханалар баса й-жайлардан ошауланып, имаратты жеке блігінде немесе блек абатта орналасуы тиіс. абылдауа, дозиметрлік баылауа жне сынамаларды блуге арналан орта й-жайлар блінеді. Жоары белсенді сынамалармен жмыс жргізуде зертханалар й-жайлары «лас» жне «таза» айматара блінеді.
186. Лас аймата:
1) радиохимиялы зерттеуге (лас айма);
2) сынамаларды дайындауа, сатауа жне клдеуге арналан й-жай;
3) ыдыстарды, контейнерлерді, жабдытарды, киім-кешекті жне арнайы киімдерді дезактивациялауа арналан й-жайлар орналасады.
187. Таза аймата:
1) радиохимиялы зерттеулер (таза айма);
2) сынамаларды дайындауа, сатауа жне клдеуге арналан й-жай орналасады.
188. Жылыту, газбен жабдытау, сыылан ауамен, су бырымен жабдытауды жалпы жйелерін басару жне топты электр аландары жмыс й-жайларынан шыарылады.
189. Ауаны радиоактивті ластану ммкіндігіне байланысты (нтатармен жмыстар, ерітінділерді булау, эманациялаушы жне шпа заттармен жмыс) жмыстар ауа шыару шкафтарында жне жеке жмыс стелдерінде жргізіледі.
190. Радионуклидтерді жмыс й-жайларына жне оршаан ортаа органикалы тсуі статикалы (жабдытар, й-жайды абыралары жне жабындары) жне динамикалы (желдету жне газ тазарту) кедергілерін олдану арылы амтамасыз етіледі.
191. Жабдытар, аспаптар жне жиаздар р айматы й-жайларына бекітіліп ойылады жне табаланады. Оларды бір айматы й-жайынан екіншісіне беруге радиациялы баылаудан кейін табасын ауыстыра отырып жол беріледі.
192. рамында калибрлі жабы суле кздері кіретін аспаптара, иондалан суле кздерін ндіретін рылылара бгде адамдарды ол жетімдігіне жол берілмейді. Зертханаларда иондаушы суле кздеріні саталуы амтамасыз етіледі.
193. Кздерді, радиоактивті заттарды, шыны ампулалара балытып жабылан радий тздарыны сйы ерітінділерін, альфа жне бета эталондарды зертханаа бйры бойынша жауапты адам абылдайды жне есепке алады, сейфте сатайды.
194. Радиологиялы зертханада мынадай ауіпсіздік аидалары саталуы тиіс:
1) барлы й-жайларда кн сайын ылалды жинау жргізіледі.
2) радиоактивті препараттармен жне ластанан сынамалармен жмыс істеу кезінде манипуляторлар олданылады, олара олмен жанасуа жол берілмейді;
3) радиоактивті заттармен, ластанан сынамалармен рекеттер жеіл дезактивацияланатын беттерде жргізіледі;
4) радиоактивті ластанан сынамалармен жргізілетін барлы жмыстар
олаппен, бахилада жне арнайы киіммен орындалады;
5) радиоактивті заттармен жмыс істеу кезінде пластикалы немесе полиэтиленді лдірлермен, сзгіш ааздармен жне бір рет олданылатын материалдармен жабылан, нашар сорытатын материалдан жасалан астаушалар жне тырытар пайдаланылады;
6) радиоактивті заттарды, ластанан сынамаларды ауыстырып ю, булау, ауыстырып салу, сондай-а радиоактивті заттарды ауаа тсуі ммкін баса операциялар ауа шыару шкафтарында жргізіледі. Шкафтаы желдету жмыс басталана дейін осылады, жмыс ойытарындаы ауаны жылдамдыы кемінде 1,0 м/сек болады;
7) радиоактивті заттармен жмыс аяталаннан кейін ызметкерлер олдарын жылы сумен сабындап мият жуады, содан кейін олдарыны тазалыына дозиметрлік тексеру жргізіледі. Зертханадан шыатын кезде шешілген олаптар, бахилалар, арнайы киімдер арнайы кір жуатын орына жіберіледі.
195. Радиоактивті ластанан сынамаларды зерттегеннен кейін барлы сйы немесе атты алдытар арнайы ыдыстара жиналады. олданылан зертханалы ыдыс аынды суды астында мият жуылады жне дезактивациялы ерітіндімен (5% лимон ышылыны ертіндісімен, 10% тз немесе азот ышылыны, этильді спиртті ертіндісімен) деледі, содан кейін айтадан аынды сумен жуылады. Мият тазартудан жне жуудан кейін ыдыстар кептіргіш шкафтарда кептіріледі. Ыдыстарды дезактивациялау радиациялы баылау арылы жргізіледі.
196. Радиоактивті заттар, сатау барысында радиоактивті газдар, булар немесе аэрозолдар блуі ммкін рамында кп млшерде радиоактивті заттар бар сынамалар ауа шыаратын шкафтарда, бокстарда, камераларда ртенбейтін материалдан жасалан жабы ыдыстарда саталады.
197. Радиоактивті сйыты йылан шыны сыйымдылытар металл немесе пластмасса ыдыстара орналастырылады.
198. алдытарды жинау жне тасымалдау шін мыналар олданылады:
1) атты радиоактивтік алдытар шін контейнерлер, пластикалы немесе ааз аптар;
2) сйы радиоактивтік алдытар шін контейнерлер жне арнайы цистерналар.
Контейнерлерді сырты бетіне радиациялы ауіпсіздік белгісі ойылады жне радиоактивті алдыты трін, оларды радионуклидтік рамын жне белсенділігін крсететін бирка бекітіледі.
199. Контейнерлерді, аспаптарды, ыдыстарды, жабдытарды дезактивациялау шін арнайы й-жай блінеді. Дезактивация радиациялы баылау арылы жргізіледі.
200. Радиоактивтік алдытарды уаытша сатау жне стау шін олданыстаы нормативтік ыты актілерді талаптарына жауап беретін арнайы й-жайлар блінеді жне жабдыталады.
201. Лас жне таза айматарда жмыс орнына нтижелері журналда тіркелетін дозиметрлік баылау жне персонала жеке дозиметрлік баылау жргізіледі. Лас аймата сынамалармен жмыс кезінде ш негізгі орау аидалары саталуы тиіс: «уаытпен», «ашытыпен», «экрандаумен» орау.
Радиоактивтік заттармен жмысты жаластыруа кедергі болатын денсаулы жадайында ауыту аныталан кезде осы адамдар иондалан суле кздерімен жанаспайтын жмыстара уаытша немесе траты ауыстырылады.
202. Зертханада дезактивациялайтын заттарды авариялы оры болады.