Кесте Менингококты вакциналар.
Вакциналар еріткіштерімен бірге ра трде шыарылады, консервантсыз жне антибиотиксіз, 2-ден 8°С температурада саталады.
Егу дісі мен схемасы
Полисахаридті вакциналарды біррет теріастына екі жастан бастап енгіземіз. Менцевакс АСWV жола шыар алдында >6 жаса дейінгі балара тері сатына енгізеді. <6 жастан 2 аптадан кеш емес, 2 жаса дейінгі балалара 3 айдан кейін енгізеді. Меньюгейт1жылында ш рет блшыетке енгізеді, 2 айлытан бастап жне одан жоары жастаылара – бір рет.
Иммунитет
Полисахаридті вакцинамен иммундау (5-ші 14 кндері) арсытектерді тез суіне келеді, 2 жаса дейін балаларда абылдаумаушылы туады; ересектерде вакцинациядан кейін арсыденелер 10 жыл саталады. айта вакцинациялау 3 жылдан ерте емес.
Полисахаридті вакцинаны эпидемиологиялы тиімділігі – 85-95%, біра Канадаы тжірибе крсетуі бойынша р адамды вакцинациялаанда ол 2-9 жастаыларда 41% рады, 10-14 75% 15-20 жаста 83 %; 0-2 жастаыларды ол те болды.
Меньюгейт2 айдан жоары жастаылара (3 доза) жасспірімдерде жне ересектерде (1 доза) минимум 10 жыла оранысты рады. Сонымен бірге конъюгирленген вакциналардан айырмашылыы олар иммунды есте сатауды ндіреді.
Егуден кейінгі реакциялар
А, А+С вакцинасы, Меньюгейт аз реактогенді. Жергілікті реакция - ауру сезімі жне терілік гиперемия, егілген адамдарды 25% байалады. Дене ызуы 38.5°С, 24-36 сааттан кейін 0.6-3.6% жадайда алпына келуі ммкін, Менцевакс АСWV сирек температураны шаырады (лбетте біркндік), жергілікті - ызару мен салан жерде ауру сезімі болады, те сирек бас ауыруы, аллергиялы реакциялар, соны ішінде анафилактоидты.
Инактивтелген вакциналара жалпы арсы крсеткіштер. Жкті йелдерге ауіпі аныталмаан, оларды тек ауруды лкен аупітуанда кезде ана егеді.
арсы крсетулер
Жіті жадайдан баса арсы крсеткіштері жо.
Ерекше топтаы егулер
Менингококты инфекцияны жоары ауіп атерлігіне байланысты вакцинациялауа келесілер жатады: эндемиялы аймаа шыар алдында, сонымен атар келесі категориялар:
· туа пайда болан аспления немесе кк бауыры кесіп алып тасталан адамдар;
· бетті ликвореясы;
· кохлеарлы имплантация операциясынан кейінгі науастар;
· пропердин жеткіліксіздігімен жне С5-9 комплемент соы компоненті бар адамдар.
Экспозициядан кейінгі алдын алу
Адам алыпты иимуноглобулиінін арым-атынастан кейін 7 кненнен кешіктірмей 1,5 дозада (2 жаса дейін) жне 3,0 (2 жастан жоары) 7 жаса дейінгі балалара менингококты инфекция ошаында бір рет енгізеді. Ошатаы тасымалдаушылара 4 кн бойы амоксициллинмен, ал жабы жымдарды ересектерге кніне 2 рет 0,3 г рифампицин химиялы алдын алу жргізеді. Шет елдерде барлы арым-атынаста боландара рифампицинмен 2 кн бойы немесе бір рет блшы ет ішіне цефтриаксонмен алдын алады.
Менингитті екіншілік оиалары бірнеше аптадан кейін пайда болатындытан арым-атынастан кейін 5 кненн со алдын алуды вакцинациямен толытырады.
3.11.Тйнеме (кйдіргі)
Тйнеме (кйдіргі) спора тзетін анаэробтармен шаырылады, адам ауру жануармен арым атынаста боланда жне жтырылан жануар німдерін, жне де лген малдарды алдытарын пайдалананда жтырып алады. Сібір жарасы терілік, ішектік, те ауыр кпелік трде, соысы ингаляциялы жтыранда дамиды. Жасырын кезеі: бірнеше сааттан 12 кнге дейін. Емделмеген трлерінде летальділік: терілік трінде -5-20%, ішектік-25-75%, кпелік трінде- одан да жоары. Науас адам оздырышты блмейді, сондытан айналасындаылара ауіпті емес. Дегенмен азастан шін зор леуметтік-экономикалы зоонозды инфекция болып табылады. Эпизоотологиялы-эпидемиологиялы жадайды крделілігін мына цифрлар длелдей алады: соы 60 жылда Р-да 1787 сібір жарасы бойынша траты олайсыз елді пунктер, 2,1 млн. кв. Км жерді алып жатан 2677 ошаы тіркелген. Ауыран дамдар саны -1800 асса, 2000 астам ауыл шаруашылыы жануарлары сібір жарасына шырады.
Тйнемеге (кйдіргі) арсы 2 трлі вакцина тіркелеген:
Тйнемеге (кйдіргі) арсы тірі ра вакцинасы (тері астына жне скарификациялы діспен олдануа арналан) - СТИ тірі споралы вакциналы штамы, 10% сахарозаны сулы ерітіндесіндегі лиофизирленген. Шыару трі: 1.0мл ампулада (200 доза тері астына немесе 20 доза теріішіне )+1.5мл еріткіш терістіне -30% глицерин ерітіндісі. Вакцинаны 2-10° C температурада сатап жне тасымалдайды (25°C-20 туліктен кп емес).
Тйнемеге (кйдіргі) арсы комбинирленген вакцинасы (теріастына олданылатын лиофилизат) СТИ -1 тірі споралы вакциналы штамы бар, концентрленген протективті сібір жаралы антиген (ПА), оспасы алюмин гидроксиді гелінде адсорбирленген. Ампулада -2мл (10 доза ). 0.9%NaCL ерітіндісін осса гомогенді оспа болады. Шыару трі: ампулада ра препарат (10доза), ампулада еріткіш-физиологиялы ерітінді 6 мл. Сйы препарат 5мл (10доза) ампула немесе флаконда. Бір орапта 5 ампула (флакон) сйы вакцина немесе 5 ампула ра вакцина жне еріткіш бар. 2-6°С температурада сатайды, 2-10°С температурада тасымалдайды. Саталу мерзімі ра вакцина 3 жыл, сйы вакцина 2 жыл.
Иммунологиялы асиеттері
Екі вакцина 14 жастаы балалар мен ересектерде олданылады комбинирленген вакцинаа 7 кннен кейін1 жыла дейін жететін кшті иммунитет пайда болады. Тірі ра вакцинаны 20-30 кндік зіліспен 2 рет енгізгенде 1 жыла дейін имммунитет алыптасады.
олдану трі мен дозалары
Жоспарлы егулерді бірінші тосанда - жаз-кз мезгіліні алдында жргізеді. Біріншілік егуді ра вакцинамен 20-30 кндік зіліспен тері астына немесе теріішіне енгізеді жне комбинирленген вакцинаны теріішіне, ревакцинацияны тірі вакцинамен жыл сайын жасау керек. Біріншілік 3 ревакцинацияны комбинирленген вакцинамен жыл сайын, келесілерін- 2 жылда 1рет. Жоспарлы емес жадайда вакцинаны теріастына енгізген жн.
Тйнемеге (кйдіргі) арсы тірі ра вакцинаны теріастына жне скарификацияланан трде олданады. Барлы теріішне жасалатын вакцина доза 0.05мл жне рамында 500 млн спорасы бар, иыты штен бір блігінде 2 тамшы 3-4см араашыты бойынша ерітілген вакцина жасай отырып, оан 2 параллельді 10 мм ашытыта 30 сек ішінде енгіземіз. 20 дозалы ампуладаы вакцинаны 1.0 мл еріткіште ерітеміз. Ерітілген, асептикалы асиеті саталан вакцинаны 4 саат ішінде енгізу керек. Теріастына препаратты 1.0 мл ампуладаы 0.9% натриий хлориді ерітіндісімен осып, сосын 0,9% NaCl 1 мл стерильді ерітіндісімен ерітеді, сосын стерильді 99 мл сол стерильді ерітінді бар флакона йылады. Вакцина теріастына жауырынны тменгі брышына 0.5 мл (500млн спорасы бар) енгізіледі.
Комбинирленген тйнемеге (кйдіргі) арсы вакцинаны теріастына 1 ретжасайды. 10 дозалы ампулада 5.0мл стерильді физиологиялы ерітінді осылады, бір доза (0.5мл) рамында 50+-10млн спора жне 0.35+-0.05 мг белок ПА бар. Ашылан ампуланы 4 саат ішінде енгізу керек. Егуді сол жауырынны тменгі блігіне жасайды.
Енгізгеннен кейін пайда болатын реакциялар
Тері ішіне жасалан егуден кейін 24-48 саат ішінде егуге жауап ретінде болатын реакциялар гиперемия, кішігірім инфильтрат тзу ретінде крінеді. Теріастына енгізгенде 24-48 саатта реакция пайда болып,гиперемия мен инфильтрат клемі кейде 50 мм дейін жетеді. Жалпы реакция сирек пайда болады, оан: мазасызды, бас ауруы, дене ызуыны ктерілуі 38.5°Cа жне ірліклимфа тйіндеріні лкеюі жатады.
арсы крсеткіштері:
Тірі вакциналара Жалпы крсетулерге осымша есепке алынады:
· днекер тініні жйелі аурулары;
· айта айталанатын таралан тері аурулары;
· эндокринді жйе аурулары.
Сібір жарасына арсы вакцина мен басада аурулара арсы жасалатын вакцинаны арасындаы заты 1 айдан кем болмауы керек.
Экспозициядан кейінгі алдын алу
Сібір жарасыны оздырышы ко-тримаксозол мен цефалоспориндерге траты. Ересектерге сібір жарасы кезінде ципрофлоксацин немесе доксициклин, ал балалара – амоксициллин 80мг/кг тулігіне (1.5г тулігіне) абылдаан жн.
Туляремия
оздырышы-Francesella tularensis, адам 100 трлі сторектілермен, стармен, жан-жндіктермен арым атынаста боланда, етін жегенде, ластанан су ішкенде, кене шаанда жтырып алады. азастанда бл ауру сирек тіркеледі, соы 2 оиасы 2007 ж. болды. Содан бері Р аумаы адам туляремиясынан бос Туляремияа арсы тірі ра вакцина лиофизирленген тірі микробты 15 НИИЭГ штамдардан жасалан. Жарамдылы мерзімі -2 жыл, 8° С температурада саталуы тиіс.
олдану тсілі
Вакцинаны 7 жастан бастап олданады теріастына немесе теріішіне, теріастына -2 тамшы (2.108 микроб жасушалары), тері ішіне 0.1мл (107 микроб жасушалары). Вакцинация алдында міндетті трде спецификалы иммунитет тексерілуі тиіс. Ревакцинация -5 жыл сайын эпидкрсеткіш бойынша жргізіледі. Ересектерде теріішіне обаа арсы вакцинамен бірге олдануа болады (біра денені ртрлі жеріне). Ерітілген вакцинаны 2 саат ішінде олдану керек. Теріішіне иыты жоары блігіне салады. 2 тамшы 2 жерге 30-40мм араашытыта, иыты ортаы штен бір блігінде 2 параллельді зындыы 10 мм сызат жасауа болады. Теріастына -1мл, 0.9% NaCL вакцина ерітіндегісінде 20 рет сйытылады ,1доза-0.1мл. 20-30 кннен кейін 5 жыла дейін саталатын иммунитет алыптасады.
Енгізгеннен кейін пайда болатын реакциялар
Жергілікті реакция теріішіне енгізгенде 4-5 немесе 10мм дейін гиперемия, 15мм дейін инфильтрат жне са млшерлі везикула 10-15 кннен кейін абырша пайда болады,абыршаты орнына біраз уаыттан со тырты алыптасады,кей жадайларда ірлік лимфа тйіндері лкейеді. Теріастылы егуден кейін жергілікті реакция 9 кнге созылып, инфильтрат клемі 40мм дейін болады. Жалпы реакция те сирек дамиды: мазасызды, бас ауруы,дене ызуыны 38.5 Cа ктерілуі 2-3 кнге дейін. Аллергиялы реакциялар егуді 3-4 аптасында сирек кездеседі. Туляремиямен ауыран,ревакцинация алан адамдардв реакция тез кшейеді, біра біраз уаыттан кейін тез жо болып кетеді.
3.13. Тырыса
Тырыса кптеген елдерде эндемиялы, БД деректері бойынша жыл сайын 100 000-300 000 оиалары тіркеледі. Р-да 2001 жылдан бері (0,22%ооо) эпиджадай траты, соы жылда тырыса оиалары болан жо. Ауыз арылы олданылатын вакцина пайдаланылады.
Бивалентті химиялы таблеткалы тырыса вакцинасыхолероген-анатоксин осындысынан трады, тазалау жне ккіртышылды аммониймен концентрациялау жолымен алынан 569В немесе 569 (КМ-76) Инаба серовары, жне О-арсы тектеріні сорпа даылында формалинмен лсіретілген тырыса вибрионы, 569В немесе 569 (КМ-76) Инаба серовары жне М-41 Огава серовары сорпа даылынан алынан тырыса вибрионы. Таблетка толытырышы – ант, крахмал, тальк, стеарт кальциі. Таблетка абыы ацетилфталилцеллюлозадан - трады. Таблетка – срлау-сары жарырауы ышыла тзімді абыпен жабылан, тссіз жне дмсіз. Шыару трі: флаконда 210 таблетка (доза-70 адам). Вакцинаны 0-10° температурада араы жерде сатау керек. Сатау мерзімі – 3 жыл.
Олдану дістемесі
Егуді 2 жастан бастап жргізеді. Ересектер шін вакцинация дозасы3 таблетка, 11-17 жастаы жасспірімдер шін – 2 таблетка, 2-10 жастаы балалар шін - 1 таблеткадан трады. Таблетканы тама ішер алдында 1 саат брын бтіндей, шайнамай, айнаан 1/4-1/2 стакан сумен ішеді. Бл 6 айа созылан антибактериальді, антитоксикалы жне жергілікті ішек иммунитетін амтамасыз етеді. айта вакцинациялауды біріншілік вакцинациядан кейін 6-7 айдан кейін жргізеді.