Несеп млшеріні згеруі.
Дрісті таырыбы:Бйрек жне зр шыару жолдары ауруларын тексеру дістері.Негізгі белгілері.
Дрісті жоспары:
1. Субьективті тексеру дістері.
2. Обьективті тексеру дістері.
3. Негізгі синдромдар.
4. Бйректі пальпация дісімен зерттеу.
5. Бйректі перкуссия дісімен тексеру.
Сбаттасу дісі:
Бйрек жне несеп шыару жолдары патологиясымен науасты шаымдары:
1. Бел тсындаы ауырсыну несеп шыаруды бзылуы, несеп млшеріні, тсіні, рамыны згеруі, ісіну, бас ауру, бас айналу, кзді кру абілетіні нашарлауы, ентігу, жрек тсындаы ауырсыну, дене ызуыны жоарылауы, жрек айну, су, тбетті жойылуы.
Бйрек аурулары біраза дейін білінбеуі ммкін, біра науаспен сбаттасанда ауырсынуды орналасан орнын, таралу аймаын, затыын, сипатын, не себептен кейінбседейтінін анытап срау керек. Бйрек ауыранда ауру белді тсында, несепаардаы ауру шат аймаында, уы ауыранда ауру асаа сті аймаында, несеп жолдарына тас тзілгенде (нефролитиаз) ауру ішті тменгі блігінде орналасады. Ауырсыну трлі сипатта болады; стамалы, ткір, траты жне сыздаан болуы ммкін. Бел тсында пайда болып, несеп аар бойымен тмен арай таралатын те ткір стамалы ауырсыну, несеп тасы ауруыны асынуы бйрек шаншуында пайда болады. Бйрек шаншуы несеп жолдары обструкцияа (жабылу, бітелу) шыраанда дамиды; атап айтанда несеп аар конкрементпен (таспен), некроза шыраан лпамен, (некрозды папиллит, туберкулез) йыан анмен (бйрек ісігі мен жараатында) бітелгенде пайда болады.
Бйрек шаншуында стамалы ауырсыну несеп аар бойымен ішті тменгі жаына, сана, шат айматарына, жыныс азаларына беріліп, несепті блінуі жиі жне аз млшерде ауырсына блінеді, науасты жрегі айнып, сады, шаншу несеп жолдарындаы тас уыа немесе несеп шыаратын канал арылы сырта шыанда ана бсендеп, шаншу соында макрогематурия байалады. стамалы ауырсыну спазмолитик мысалы; но-шпа, атропин, платифиллин енгізгеннен со, ысты ванна немесе белге жылытыш ойаннан кейін бседеп немесе тотайды.
ткір, кенеттен белді тсында пайда болатын ауырсыну бйрек инфарктында пайда болып бірнеше сааттан бірнеше кнге созылып, кейін біртіндеп бсендейді. ткір немесе созылмалы нефритте нефросклерозда ауырсыну те лсіз, кейде болмауы ммкін.
уы ауруларында - циститте, туберкулезде, папилломатозда ауырсыну асаа сті аймаында орналасып, сыздап ауырады.
Несеп шыаратын канал абынанда ауырсыну несепті бліну кезінде байалады.
ткір пиелонефритте, ткір жэне созылмалы пиелигге ауырсыну ткір рі траты болады. ткір жне созылмалы пиелонефритте, бйрек айналасындаы лпа ірідегенде, бйрекке ан іркілгенде белді тсы сыздап ауырады, дене ызуы жоарылап, науас алшылдап, дірілдейді.
Бйрек маындаы клетчатка (клетка) абынып, ауырсыну байаланда анальгетик берілгенде, белді тсына салын рі ылалды зат басанда ауырсыну бседейді.
Несеп шыаруды бзылуы.
Несепті блінуіні бзылуы - дизурия деп аталады. Дизурия екі
трде байалады: поллакиурия (несепті те аз млшерде рі жиі
блінуі) жне странгурия (несепті блінгенде ауырсынуы).
Дизурия уы асты безі ауруларында, (простатитте - уы асты безіні абынуы), аденомада (уы асты безіні ісігі), уретритте, (рпі каналыны абынуы), бйрек ауруларында (цистит, пиелонефрит, несеп тасы ауруы,гломерулонефрит) кездеседі. Дизурия жиі уы асты безі ісігіні алашы сатысында байалатын симптом. Дизурияны лейкоцитуриямен бірге байалуы ткір проститте, уретритте, пиелонефритте, бйрек туберкулезінде кездесетін симптом.
Кіші дретті тотамауы несеп жолдары дамуыны ауытушылыында, жлын заымдананда, босану кезінде, нресте жараат аланда жне балапарда функционалды згерістер байаланда дамиды. Балаларда кіші дретті тотамауы энурез деп аталады.
Несеп млшеріні згеруі.
Бір тулік ішінде блінетін несеп млшері диурез деп аталады, ол алыпты жадайда 1-1,5 литрге те. Диурезді кбеюі яни, бір тулік ішінде несепті 2 литрден кп блінуі полиурия деп аталады. Полиурия; антты диабетте, антсыз диабетте, несеп айдайтын дрілік препараттар абылдаанда, денедегі ісіктер тарала бастаанда байалады. Диурезді азаюы олигурия деп аталады.
Олигурия; ткір нефритте, бйрек улы заттармен улананда, дене ызуы жоарылаанда, науасты іші жиі ткенде байалады. Физиологиялы жадайда сау адамда - олигурия сйы таамдарды кем абылдаанда, атты терлегенде байалады.
Несепті уыа тсуіні толы тотауы яни несепті блінуіні толы тотауы анурия деп аталады, бл ткір бйрек жетіспеушілігіні негізгі симптомы.
Анурия: ткір нефритте, нефронекрозда байалады. Бйректе несепті тзілуі бзыланда пайда болатын анурия секреторлы анурия несепаар, несеп жолдары ісікпен бітелгенде байалатын анурия - экскреторлы анурия деп аталады.
Бйректе ан айналым бзыланда дамитын анурия преренальді, бйрек паренхимасыны диффузды заымдануынан дамитын анурия - ренальді, несепті уыа туіне кедергі пайда боланда дамитын анурия - постренальді анурия деп аталады.
Несепті блінуіні жедел трде кідіруінен дамитын анурия -уы асты безіні аденомасында, уы асты безіні абсцесінде жне ісігінде, ткір простатитте, уы ісігінде, несеп тасы ауруында байалады.
Рефлекторлы трде несеп блінуіні жедел кідіруі - ота жасаланнан кейін, бас ми мен жлын заымдананда, ткір циститте, парапроктитте, наркотиктер абылдаанда байалады.
Тнгі диурезді кбеюі - никтурия деп аталады. Никгурия: созылмалы пиелонефрит, гломерулонефрит ауруларыны соы сатысында байалады.
Бйрек ызметіні бзылуымен сипатталатын созылмалы гломерулонефритті соы сатысында т.б. бйректі созылмалы ауруларында бйректік никтурия мен полиурия бірге байалады.
Бйректе несепті тзілуін реттеу бзыланда несепті бір тулік ішінде белгілі бір уаыт аралыында, белгілі бір млшерде блінуі изурия деп аталады, бл созылмалы бйрек жетіспеушілігіні симптомы.
уыа жиналан несепті шыарылмауы ишурия деп аталады. Ишурия жлын заымдананда, науас ес-тссіз жатанда байалады.
Бйрек изуриясы мен никтуриясы кезінде, бйректі ураттарды концентрациялау абілеті бзылып, блінген несепті тыыздыгы немі бір алыпта болады, бл изостенурия деп аталады, немесе несепті тыыздыы тмендейді, бл гипостенурия деп аталады.
Несепті тыыздыыны немі бір алыпта болып, згермеуі рі тмен болуы гипоизостенурия деп аталады.