Сызыты модельдер арылы бизнес-шешімдер абылдау
Бизнес–шешімдерді модельдеу” пнінен аралы баылауларды ткізуге арналан есептер жиыны
Кіл аударыыз! Аралы баылау 8 жне 15 апталарда ткізіледі. рбір аралы баылауда студент 2 тапсырысты MS Excel-дезбетінше орындап, орындаан жмысы бойынша компьютерде презентация жасауа міндетті.
1-ші аралы баылауды (8-аптада) ткізуге арналан тапсырыстар
Сызыты модельдер арылы бизнес-шешімдер абылдау
1-ші тапсырыс
Ескерту: рбір студентке натылы нсаны нмірін арастырылып отыран пннен саба жргізетін оытушы бекітеді.
1-нса.Ксіпорында 3500 м2 егіске ккніс ндірілмекші. Барлы ккніс німдері 100 ц кем болмауы міндеттелген жне 1 ц ккніс ндіруге кететін шыындар тменде кестеде келтірілген.
| Ккніс трлері | 1 ц ккніс ндіруге кететін шыындар | |
| Аша шыыны, мы.теге | Егіс ауданы, м2 | |
| Кк жуа | ||
| ияр | ||
| Помидор |
Жалпы зіндік н минимальды болатын ккніс ндіру жоспарын анытаыз.
2-нса. ш фермерлік ожалы 10 мы центнерден кем емес ст ндіруге тиіс. рбір фермерлік ожалы туралы керекті млі-меттер тменгі кестеде келтірілген. Жалпы стті зіндік ны минимальды болатын ндіріс жоспарын рыыз.
| Фермерлік ожалытар | 1 ц стті зіндік ны, теге | Сиырлар саны, бас | Бір сиырдан нді-рілетін нім, ц |
| І | |||
| ІІ | |||
| ІІІ |
3-нса. Фермерлік ожалыты максимальды пайда алуа жеткізетін ндіріс жоспарын ру керек. ндірісті 1 га есептелген экономикалы крсеткіштері тмендегі кестеде берілген.
| Крсеткіш | Бидай | Арпа | Картоп |
| ндірілетін нім, ц | |||
| Механикаландырылан жмыстаы ебек шыыны, адам-кн | |||
| олмен істелетін жмыстаы ебек шыыны, адам-кн | |||
| 1 ц німнен тсетін табыс, мы теге | 12,5 | 12,5 | |
| 1 га егіске кететін толы шыын, мы теге |
Фермерлік ожалы, 5000 га жыртылан жер мен механика-ландыран жмыс шін 15000 адам-кн мен жне 30000 адам-кн жмысшылар орымен амтамасыздандырылан.
4-нса. Бір ксіпорын екі трлі (А жне В) заттарды растыру шін ш трлі технологиялы ралдар олданады. Заттарды райсыны бір данасын растыру шін осы ш ралды анша уаыт олданылатыны тмендегі кестеде келтірілген.
| ралдар | Затты бір млшеріне ажетті уаыт, саат | |
| А | В | |
| І | ||
| ІІ | ||
| ІІІ | ||
| Шыын, мы теге |
Ксіпорын бірінші жне шінші ралды, сйкесінше 26 жне 39 сааттан арты олдана алмайды. Екінші ралды 4 сааттан кем олдану тиімсіз.
Масат растырылан заттарды жалпы зіндік ны те аз болу шін ксіпорын рбір затты андай млшерде растыру керек.
5-нса.Брша, слы жне азыты ызылша ндірілмекші. Шаруашылыта егістік жер – 500 га, ебек оры – 4200 адам-саат, аржы – 100000 тенге. Азыты ызылша ндірілетін егіс ауданы 50 га аспау керек.
1 га есептелген крсеткіштер
| Егіс німдері | 1 га шыындар | 1 га ндірілетін нім млшері, теге | |
| Ебек, адам-са. | аржы, тенге | ||
| 1. Брша | 5,2 | ||
| 2.Слы | 4,8 | ||
| 3. Азыты ызылша | 42,0 |
ндірілген німдерді жалпы баалар сомасы максимальды болуын амтамасыз ететін ауылшаруашылы даылдарыны отайлы сйкестендірілген егіс ауданын анытаыз жне отайлы шешімді талдаыз.
6-нса.Шаруашылыта кк азы жне ірі азы шін кпжыл-ды жне біржылды шп ндіріледі. Егіс ауданы – 400 га, ебек оры – 2000 адам-саат, кк азы шін кпжылды шпті егіс ауданы 100 га аспауа тиіс.
Мал азыы даылдарын ндіруді тиімділігі
| Крсеткіштер | Кпжылды шп | Біржылды шп | ||
| кк азыа | ірі азыа | кк азыа | ірі азыа | |
| 1. 1 га ебек шыыны, ад.-са. | 2,0 | 3,0 | 3,5 | 4,5 |
| 2. 1 га ндірілетін азы, ц а..б. | 30,0 | 25,0 | 25,0 | 20,0 |
Отайластыру критериясы – барлы егіс ауданынан макси-мальды азы ндіру (ц а..б. бойынша), есепті шешімін талдау.
7-нса.Брша, слы, ысты бидай жне картоп ндіріл-мекші. Шаруашылыта егістік жер – 700 га, ысты бидайды егіс ауданы, барлы даылдарды егіс ауданыны 1/3 блігінен аспау керек жне картопа ажетті егіс аудан 200 га кп болмауа тиісті.
1 га алынатын нім жне 1 ц німні сатылатын ны
| нім трлері | 1 ц алынатын нім, ц/га | 1 ц німні сатылатын ны, мы теге |
| 1. Брша | 65,0 | 20,0 |
| 1. Слы | 20,0 | 9,0 |
| 2. ысты бидай | 25,0 | 13,0 |
| 3. Картоп | 150,0 | 6,0 |
ндірілген німдерді сатып, алынан табыс максимальды болуын амтамасыз ететін ауылшаруашылы даылдарыны отайлы сйкестендірілген егіс ауданын анытаыз жне отайлы шешімді талдаыз.
8-нса.Шаруашылыта слы, жгері силоса жне ірі азы шін кпжылды шп ндірілмекші. Егіс ауданы – 600 га, ебек оры – 3000 адам-кн. Слыны егіс ауданы 200 га кп болмасын. Силоса арналан жгеріні егіс ауданы алан жерді ауданыны жартысынан аспау керек.
ндірілген мал азыыны азы лшем бірлігі максимальды болуын амтамасыз ететін ауылшаруашылы даылдарыны отай-лы скестендірілген егіс ауданын анытаыз жне отайлы шешімді талдаыз.
Мал азыты німдерді ндіру крсеткіштері
| Крсеткіштер | 1 га алынатын азы, ц а..б. | 1 га ебек шыыны, адам-кн |
| 1. Слы | 25,0 | 3,0 |
| 2. Силос шін жгері | 24,0 | 2,0 |
| 3. Ірі азыа кпжылды шп | 16,0 | 2,0 |
9-нса.1000 га жерге кпжылды шп егілген. Осы кп-жылды шпті ірі азыа, кк шпке жне силоса жинамашы. Оны ішінде кем дегенде 21000 ц а..б. ірі азы жне 12000 ц а..б. силос алынуы керек. Шаруашылыта жалпы ебек оры 15760 адам-саат.
Жинау тсіліне байланысты кпжылды шпті ндіру тмен-дегідей крсеткіштермен сипаталынады:
| Крсеткіштер | Кпжылды шп | ||
| Ірі азыа | Кк шпке | Силоса | |
| 1. 1 га алынатын нім, ц | 50,0 | 125,0 | 250,0 |
| 2. 1 ц німге керекті ебек шыыны, адам-саат | 0,2 | 0,128 | 0,1 |
| 3. 1 ц азытаы азы лшем бірлігі (а..б.) | 0,5 | 0,4 | 0,16 |
Отайластыру критериясы – максимальды азы ндіру, а..б. Есепті шешіміне талдау жргізііз.
10-нса.Ксіпорнында трт трлі: 1, 2, 3 жне 4 німдер ндірмекші. Оларды бір бірлігін ндіруге керекті ебек, материальды жне аржы орлар шыындары тменгі кестеде берілген.
Сраныса байланысты рбір німні тменгі жне жоары ндіру шектері аныталан (кестені араыз). Осы деректермен есепті максимальды пайдаа кзделген математикалы моделін трызыыз. Есепті шешіміне экономикалы-математикалы тал-дау жасаыз.
| орлар | нім трлері | орлар млшері | ||||
| 1 | 2 | 3 | 4 | |||
| Ебек шыыны | ||||||
| Материалды шыын | ||||||
| аржы | ||||||
| нім ндіру шегі | Тмегі | - | ||||
| Жоары | – | – | – | - | ||
| Пайда | – |
2-ші тапсырыс
(Магистранттар журналдаы реттік нмірі бойынша орындайды)
Тмендегі шартпен нім ндіруді отайлы жоспар-ын ру есебін шыарыыз.
Екі трлі нім ш трлі шикі заттардан жасалынады. Бірінші німні бір данасын жасау шін шикі заттар, сйкесінше: а1, в1 жне с1 кг млшерде, ал екінші нім шін: а2, в2 жне с2 кг млшерде ажет. Ксіпорында шикі заттар млшері, сйкесінше: А, В жне С кг. Бірінші німні бір данасынан тсетін пайда Р1 а.б. (аша бірлігі) жне екінші німні бір данасынан – Р2 а.б. Алынан отайлы шешімге экономикалы-математикалы талдау жргізііз.
Натылы мліметтер кестесі
| № нса | а1 | в1 | с1 | а2 | в2 | с2 | А | В | С | Р1 | Р2 |
2-ші аралы баылауды (15-аптада) ткізуге арналан тапсырыстар