Оушыларды дайынды дегейiне ойылатын талаптар
37. Пндік нтижелер. 6-сыныпты соында оушылар білуі тиіс:
1) ежелгі дние тарихыны негізгі кезедерін;
2) тарихтаы жыл санау жйесін;
3) ежелгі дниедегі алашы оамды рылыс мен мемлекеттер тарихыны зіндік ерекшеліктерін;
4) алашы ркениет ошатарын, оларды маызын;
5) осзен, Египет, Азияны отстік-батысындаы, Орта жне Орталы Азиядаы, Отстік жне Шыыс Азиядаы ежелгі мемлекеттерді, алыптасу, даму ерекшеліктерін, оамды рылысын, мдениеттегі жетістіктерін;
6) Орта Азия халытарыны грек-македон басыншыларына арсы кресін;
7) ежелгі дние тарихында болан аса маызды оиаларды;
8) мдени-экономикалы дамудаы лы Жібек жолыны сауда жолы ретіндегі маызын;
9) Ежелгі Грекия мен Римде мемлекетті пайда болып дамуыны зіндік ерекшеліктерін, мдени мірін жне антик мдениетті лемдік мдениетке осан лесін;
10) р трлі халытар мен этностарды мифтерін, аыздарын жне шежірелерін;
11) лемдік діндер мен философиялы аымдарды (конфуцийлік, буддизм, христианды) білуі тиіс.
38. Мегеруі тиіс:
1) жылдар мен асырларды араатынасын, оиаларды реті мен ту мерзімін баяндай білуді;
2) ежелгі дниені табии-климатты жадайындаы ерекшеліктерді жне оны адамдарды мір сруіне серін сипаттай білуді;
3) ежелгі дуірдегі уаытты жне кеістіктік лшемдерді;
4) ежелгі дние тарихы шеберіндегі тарихи оиаларды негізгі себептерін тсіндіре білуді;
5) ежелгі адамдарды ебек ралдарын, баспанасын, киімдерін, сырты келбетін сипаттай білуді;
6) оыан мтініне жоспар ра білуді мегеруі тиіс.
39. 7-сыныпты соында оушылар білуі тиіс:
1) орта асырдаы дние жзі тарихыны негізгі кезедерін;
2) ортаасырлы оамны негізгі белгілері мен ерекшеліктерін;
3) феодалды атынастарды мнін;
4) орта асырлардаы оамны леуметтік рамын;
5) орта асырлардаы жер иеленуді, салыты негізгі трлерін;
6) орта асырлардаы мемлекеттік рылыс пен билік трлерін;
7) V-X асырлардаы Батыс жне Орталы Еуропада, Таяу Шыыста орталытанан мемлекеттерді рылуыны алышарттары мен хронологиясын;
8) VІ-Х асырлардаы арабтарды орта асырлы тарихын, ислам дниесіндегі мдениетті ерекшеліктерін;
9) ХІ-ХVасырлардаы Еуропа мемлекеттері дамуындаы ерекшеліктерді;
10) крест жорытарыны нтижелерін;
11) ортаасырлардаы Шыыс леміні тарихи крінісін;
12) ХІ-ХV асырлардаы Орта жне Орталы Азия мемлекеттеріні леуметтік дамуын;
13) моол-татар шапыншылыы арсаындаы феодалды бытыраылыты;
14) орыс жерлерін біріктіруді аяталуы мен Алтын Орданы лауын;
15) орта асырдаы тарихи тлалар мен ылымны, мдениетті крнекті айраткерлерін;
16) орта асырдаы ркениет айматары жне оларды маызын білуі тиіс;
40. Мегеруі тиіс:
1) тарихи оиалар мен фактілерді талдау жне салыстыруды, тарихи дерісті маызды белгілерін анытауды;
2) тарихи оиалар желісіні тарихи уаыт пен тарихи кеістікте жйелі дамуын крсете алуы жне оны себеп-салдарын анытауды;
3) р трлі деректерден тарихи апараттарды таба білуді;
4) тарихты оып-йренуде осымша деректерді пайдалануды;
5) оытылан кезедегі трлі айматардаы болан тарихи оиаларды салыстыра білуді;
6) таырыпа байланысты тарихи картаны пайдалана білуді;
7) орта асырдаы дние жзі тарихынан алан білімін баса пндерді оыанда жне кнделікті мірде олдануды мегеруі тиіс.
41. 8-сыныпты соында оушылар білуі тиіс:
1) жаа замандаы дниежзі тарихыны хронологиялы шеберін, негізгі кезедерін;
2) Англиядаы капиталистік ндірісті дамуындаы ерекше белгілерді;
3) аартушылы дуірді еуропа оамыны дамуына серін;
4) отарлау саясатыны мнін, отаршылдыа арсы озалыстарды;
5) Солтстік Америкадаы отарлы жйені негізгі белгілерін, туелсіздік шін соысты тарихи маызын;
6) Француз буржуазиялы революциясыны себебі мен нтижесін;
7) ХVІІІ асырдаы Ресейді даму ерекшеліктерін;
8) ХVІІ-ХVІІІ асырлардаы ндістан, Осман империясы, ытай, Иран, араб елдеріні леуметтік-экономикалы дамуын;
9) Азия мен Африка елдеріндегі отарлы езгіні зардаптарын;
10) ХVІІ-ХІХ асырлардаы дниежзі мдениетіні негізгі жетістіктерін, мдениетті дамуына лес осан крнекті тлаларды;
11) ХІХ асыр–ХХ асырды басындаы дние жзі елдеріні дамуында болан негізгі белгілер мен ерекшеліктерін;
12) капитализмні пайда болуы мен дамуын; революциялы жне эволюциялы жолдармен оамды атынастарды згеру ммкіндіктерін;
13) революцияларды себептері мен реформаларды оам дамуындаы баламалы жолын;
14) оамдаы жаа леуметтік рылымды жне оны реформалардаы арама айшылытарды шешу ралы ретіндегі рлін;
15) ХІХ .–ХХ асырды басындаы дние жзі елдеріні даму дерісін жне негізгі ерекшеліктерді;
16) халыаралы атынастарды зекті мселелерін;
17) ХІХ.-ХХ асырды басындаы мдениетті дамуын, лемдік ылым мен кркем мдениетті маызды жетістіктерін жне оны жеке тланы дамуына серін білуі тиіс;
42. Мегеруі тиіс:
1) жаа замандаы тарихи оиаларды даму задылытарын жне себеп-салдарлы байланыстарын анытай білуді;
2) саяси тарихтаы негізгі згерістерді талдай білуді;
3) тарихи деректерді жинатап орытындылауды жне оларды талдай білуді;
4) тарихи дерістер мен оиалара, тарихи тлалара сипаттама беруді;
5) тарихи оиалара байланысты з пікірін ашы айта білуді;
6) картамен жне картографиялы, хронологиялы материалдармен жмыс істеуді;
7) ылыми-танымал жне анытамалы дебиеттерден осымша материалдарды пайдалана білуді мегеруі тиіс.
43. 9-сыныпты соында оушылар білуі тиіс:
1) шетелдерді азіргі заман тарихындаы негізгі оиалар мен былыстарды;
2) ХХ.–ХХІ. басындаы дние жзіні саяси картасындаы згерістерді;
3) апаратты оама ту дерісіні динамикасын анытайтын негізгі факторларды;
4) ХХ.–ХХІ. басындаы ылым мен мдениетті маызды жетістіктерін;
5) ХХ.–ХХІ. басындаы маызды леуметтік жне лтты озалыстарды сипаты мен баыттарын жне саяси партиялар мен кштерді леуметтік негіздерін;
6) ХХ.–ХХІ. басындаы лемні негізгі айматары мен елдер топтарыны саяси, экономикалы жне леуметтік дамуындаы маызды баыттарды;
7) дниежзіні ртрлі елдеріндегі саяси режимдерді орта белгілерін жне жеке елдерді даму ерекшеліктерін;
8) дние жзіні ірі елдеріні экономикалы дамуыны орта белгілерін сипаттау жне жеке елдерді даму ерекшеліктерін;
9) ХХ.–ХХІ. басындаы халыаралы атынастар дамуыны негізгі баыттарын білуі тиіс;
44. Мегеруі тиіс:
1) ХХ.–ХХІ. басындаы шетелдерді саяси жне экономикалы дамуына сипаттама беруде тарихи карта мліметтерін пайдалана білуді;
2) ажетті апараттарды тарихи деректерден з бетімен іздей білуді;
3) тарихи білімдерін азіргі оамны леуметтік, экономикалы жне саяси мселелерін талдауда олдануды;
4) ХХ.–ХХІ. басында халытар мен елдерді тадырларына елеулі трде сер еткен саяси жне оамды айраткерлерге, тарихи оиалар мен былыстара баа беруді;
5) шетелдерді азіргі заман тарихындаы маызды оиаларды бірізділігін анытауды;
6) тарихи былыстара тн белгілерін анытауды, тарихи оиалар мен фактілерді салыстыру жне жіктеуді;
7) ХХ.–ХХІ. басындаы шетелдерді тарихындаы оиалар, былыстар жне процестерге жазбаша сипаттама беруді, зекті мселелер бойынша баяндама мен рефераттар дайындауды мегеруі тиіс.
45. Тлалы нтижелер. Оушыларды:
1) Отанды жне лемдік тарих пен дстрлерге, адам ытары мен бостандытарына, оамды мірді демократиялы принциптеріне рметпен арауынан;
2) з халыны жне лемні баса халытарды тарихын, рухани мрасын рметтеу, оамны мдени жне саяси міріне белсенді трде араласуа дайын болуынан;
3) жеке тланы ыын рметтеу, демократиялы ытар мен бостандытарды дрыс пайдалана білу, оам алдындаы жауапкершілігін сезінуінен;
4) айырымдылы, ділеттілік, ар-намыс, борыш пен толеранттылыа негізделген ндылытар мен нормаларды білуінен;
5) кпмдениетті мен кпконфессиялы ортада баса адамдармен зара арым-атынас жасай білуі, баса лттарды салт-дстрін рметтеу жне тсіністікпен арау, тла аралы атынастаы тіл табысушылыты крсетуінен;
6) оушыларды азаматты жауапкершілігі, шешім абылдай білуі, оам дамуыны мселелеріне сыни кзарасыны болуы, ебек нарыына белсенді трде бейімделу абілетін крсетуінен крініс табуы тиіс.
46. Жйелі-іс рекеттік нтижелер. Оушыларды:
1) р трлі кезедегі адамдарды мірі мен трмысына, тарихи тлалара, оиалара, дерістерге салыстырмалы сипаттама беруінде;
2) таырыпты синхронды таблицалар жасап, оиалар мен фактілерді, былыстарды заманны натылы кезеімен байланыстырып штастыра алуында;
3) мемлекеттік, тарихи жаттар, ылыми-кпшілік жне анытамалы дебиеттермен з бетімен жмыс істеп, соны негізінде шыармашылы жмыстар, жобалар, рефераттар, шаын баяндамалар дайындауында;
4) азіргі заманы апаратты-коммуникативтік технологияларды пайдалана отырып, жаа апараттар ала білуінде;
5) тарихи оиаларды себеп-салдарын тсініп, з кзарасы трысынан баяндауында, з бетімен ізденуінде;
6) тарихи талдау дістерін мегеруінде (тарихи деректер, болжамдар мен длелдерді зерделеу;
7) ылыми апаратты талдау, деу, жинатай білу жне оларды олдана алуында;
8) халытарды тарихи мралары туралы з пікірлерін айта білуде;
9) лтты жне діни згешеліктері бар зге мдениет кілдерімен арым-атынас жасаанда халытарды салт-дстрлері мен тарихы жайлы білімдерін;
10) тарихи деректерді саралау жне талдау, з бетінше тарихи былыстара баа беру, з пікірін білдіруде;
11) кпмдениетті, кпэтникалы жне кпконфессиялы оамда тарихи трыда алыптасан леуметтік нормалар мен мірлік ндылытар жйелері туралы білімдерін олдану, мдениетаралы зара іс-рекетке атысу, зге халы кілдеріне толерантты арым-атынасты олдануы тиіс.