Фольклорлы практиканы жргізуші студенттер жадынамасы
Фольклорлы асыл мра, мол азынаны жинау ісі - барша ауымны, соны ішінде біздерді басты борышымыз. Фольклорлы практикаа шыушы рбір студент мына жайттарды есінде сатап, орындауы шарт:
1. Студеттер топ жетекшілерімен рбір аудана т. б. лкелерге блінісімен, ел ішіндегі кпті крген, тйгені мол азыналы арттара жолыып, естіген - білгендерін ааз бетіне тсіруге немесе магнитофон таспаларына жазып алуа тиісті.
2. Студент - практикант халыты ел арасында лі кнге дейін айтылып жрген, біра баспа бетінде жарияланбаан ауызекі дебиетіні лгілерін: трмыс - салт жырларын /дет-рып/ ебекке атысты: трт тлік жырлары, й-іші салтына байланысты жырларды, ашылы туралы, жмба-жаылтпаш, тірік ледерді: ертегілер, аыз-гімелер, шешендік сздер бола ма, не болмаса эпосты жырларды /батырлар жыры, лиро-эпосты, тарихи жырлар/ зіндік жырлану ерекшелігіне байланысты вариант, нсалары болса, сондай-а айтыс жанрыны лгілерін іздестіріп, жинауа тиісті. Сонымен бірге лке, жер-су атауларыны ойылу себептері,тариха атыстылыы жне сол лкеде мірге келген деби мралар, оларды авторлары туралы материалдар жинатауы шарт.
3. Студент - практикант жинатаан млімет-материалын кімні айтуымен жазды, ай жерде, айтушы туралы да /жасы, ызметі, руы, тегі, жалпы мірі туралы тарихынан млімет/ толы крсетуі тиіс. Фотосурет болса тіптен жасы.
4. Барлы жинатаан материалдарын рбір студент арнайы папкаа жинатап тапсыруы тиіс.
Кіріспе
Сан асыр бел-белестерін арта тастап, лденеше буын кілдерін елеп-екшеуінен тіп бізге жеткен фольклорлы мраларды танымды та, тлім-трбиелік те таылымы мол. Оны рпатар санасына ерлік пен елдікті, адамды пен азаматтыты, адалды пен пктікті сііре беретін ажайып кркем сыры, діретті кші бар.Фольклор халы мірін, арман мітін, тарихы мен мдениетіні поэтикалы шежіресі іспетті.
Адамзат оамыны трлі даму сатыларыны сілемдері саталан ауыз дебиеті тарихи прогрестерге байланысты немі дамып згереді, жаа сипата ие болады. Басаша айтанда кне мра халыты дниетанымына байланысты за эволюциялы даму жолынан те отырып, крделі нер туындысына, рухани азынаа айналады.
Туелсіз ел болып, лтты алпымыз бен салтымызды алпына келтіріп жатан шата сын-сапасы кемімейтін асыл жиаз - ауыз дебиетіні тамаша лгілерін жинау, жариялап, зерттеуді ылыми да, мдени де маызы лкен. Кезінде хата тсіріліп, баспасз бетінде жарияланып отыран ауыз дебиеті лгілері халыты эстетикалы таламын трбиелеуде аса зор сер-ыпалы болма.Сонымен бірге ол бкіл лемдік нерді алтын орына осылар нер млкі екенін де айтуымыз керек.
р кезде фольклорлы мралар жазба дебиетіні алтын арауына айналып, оан ерекше рнек-рек беріп бірін-бірі толытырып келе жатаны да аян. Мны зі де азіргі кркемдік дамуды бір ыры деуге болады. Сондай-а соы кездері ауыз дебиетіні кейбір жанрлары /аындар айтысы, жыршылды, термешілік/ серпінмен, мірше нер ретінде танылуда. Осыны брін жинатай келгенде халыты сан асырлы таным-тсінігі, зейін-зердесі, мір-тіршілік хам-харекеті мен дет-рып, салт-дстрі жинаталан фольклорлы мраларды жйелі трде жинап-жариялау маызды іс болма.
Халы ауыз дебиеті немесе фольклор – аза тілі мен дебиеті мамандыыны бірінші курс студенттеріне екінші семестрде ткізілетін негізгі курсты бірі. Оу бадарламасында дріс немесе семинар сабатары ткізіледі. Сонымен бірге сессия аяталан со фольклорлы практикадан тулері керек. Оан оу жоспары бойынша 1 апта /7 кн/ уаыт блінген. Осы уаыт ішінде студенттер ел арасында болып, фольклорлы мраларды жинаумен айналысады. айта оралан со жинаан материалдарын тртіпке келтіреді, картотека жасайды. Практика ортындысы бойынша жазан есептерін баяндайды, орытынды есеп тапсырады. Фольклорлы практиканы р жылда тетін орны факультетті дістемелік Кеесінде бекітілуі ажет. Фольклорлы практика кезінде тіл мен дебиетті болаша мамандары ауыз дебиетіні жалпы жйесімен - жанрлы трлерімен наты танысып, теориялы білімдерін тередетеді. Сонымен бірге деби мраа аморлыпен арап, теориялы білімдерін іс жзінде олданып пайдалануды йренеді. Жыл сайын йымдастырылатын фольклорлы практика кезінде мынадай масаттар ойылады:
а/ белгілі бір аймата кездесетін ауыз дебиетіні лгілерін мейілінше мол амту, толыыра ааза тсіру;
/ ауыз дебиетіні су, даму процесін, згеріс-былыс дрежесін баылау, анытау. ай жанрды басым екенін жне таралу шегін білу.
Фольклорлы мраларды жинау барысында ыруар іс атарыланына арамастан, бкіл азастан аумаындаы /жне одан тыс жерлердегі/ елді мекендерді барлыы тгел амтылды деуге болмайды. Халы дебиетін жинаушыларды материалдарыны ішінде ылыма лі толы белгілі бола оймаан /мселен, аушадияр/ деректер кездесіп алуы да ммкін. Мндай ты мраларды ылым шін мні лкен екенін естен шыармаан жн. Кейбір крделі проблемаларды анытап шешуде ел аузынан жазылынып алынан материалдарды мні ерекше. Сондытан оны брмалауа, жндеуге, згертуге болмайды. Мны фольклорлы практикаа шыан р адам есінде стауы ажет.
йымдастыру жмыстары
Фольклор жинап, жазып алу шін баратын жерлеріндегі /ала, ауыл, ыста/ трын ел мен халыты саны, жер жадайы туралы дерек беретін карта немесе орналасан орны жайлы материалдармен алдымен мият танысып алулары ажет, жетешілік ететін нсау аландары жн.
Фольклорист практикант жола шыардан брын баратын жеріндегі брын халыты тарихы мен мдениеті, трмысы мен салты аздап болса да хабардар боланы жн. Жергілікті леші, нші, жыршы, ертекші, кйші т. б.хаында.
Кнделікті істеген жмыс журнала тіркеліп отыруы ажет. Экспедицияны р мшесі кнделік жргізіп отырады. Фольклорлы практика аяталан со істелген жмыс есебі жасалады. Жиналан материалдар ретке келтіріліп, бір аптаны ішінде кафедраа тапсырылады.
жата ойылатын талаптар
1. Жиналан фольклорлы материалдар алы дптерге жазылады.
Дптерді сырты беті тмендегідей толтырылады: